Фармацевтика иқтисодиёти

115

---

VIII БОБ. ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ БАНКТИЗИМИ. 
БАНК КРЕДИТЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ АСОСЛАРИ
Бу бобда сиз қунидаги саволларга жавоб топасиз:
1. Ў збекистон Республикаси б анк тизим и қандай таш кил 
этилган?
2. Ўзбекистон Республикасида фаолият кўрсатаётган давлат, 
акциядорлик, хусусий, қўшма банкларга таъриф беринг.
3. Банк операцияларини таърифланг.
4. Банк кредитлари тўғрисида тушунча беринг.
5. Банкларнинг лизинг хизмати нимадан иборат?
6. Банк кредит пластик каргочкаларвдан фойдаланиш қоидалари 
кдндай?
8.1. Ўзбекистон Республикаси банк тизими
1991 йил “ Банклар ва банк фаолияти” ҳақида Ўзбекистон 
Республиаси қонуни эълон қилинди. Қонунга биноан давлат банклари 
Даалат Марказий банкига ва акциадорлик тижорат банкларига бўлинди.
1994 
йил М арказий банк томонидан Республикада миллий 
валюта — сўм ж орий қилинди.
25 апрель 1996 йшгда “ Банклар ва банк фаолияти” тўғрисида 
Ўзбекистон Республикаси қонуни янги таҳрирда эълон қилинди. 
Ш у йили «Ўзбекистон банклар ассоциацияси», “ Б анк молия 
академияси” , 5 банк коллежи, 40 банк кассалари, “ Банклараро молия 
маркази” тузилди. Бу Ўрта Осиёда ягона эди. Банклараро молия 
м арказининг асосий вазифаси халқаро миқёсидаги банк тизимига 
тегишли янгиликлар, стандартларни Ўзбекистон Республикаси банк 
тизимига жорий этиш ва Ўзбекистон Республикасида замонавий 
банк инфраструктурасини ташкил этиш ҳамда тижорат банкларига 
консалтинг, аудиторлик, лизингхизматларини амалга оширишдан 
иборатдир.
“ А ҳолининг банклардаги жамғармаларини кафолатлаш фонди” 
ташкил қилинди. Халқаротикланиш ва тараққиёт банки Ўзбекистон 
Республикасига 2 млн. доллар миқдорида қарз берди. Бу қарз 
Ўзбекистон Республикасида б ан кти зи м и н и ислоҳига сарфланади.
1 1 6

---

Ўзбекистон Республикаси аҳолисини бўш пул маблағларини банкка 
депозит счётларга қўйиш га, уларни банкка ишонишга олиб ке^ади.
«Ўзбекистон Республикаси Банк молия академияси» 1996 нили 
таш кил қилинди. Бу академияда 10 дан ортиқ кафедра мавжуд. 
А ка д е м и я н и 1000 дан о р т и қ м агистр битирди. Академияда 
ихтисослашган кенгаш таш кил этилиб, унда 100 дан зиёд фан 
номзодлари ва докторлари ҳимоя қилишган.
Талабалар чет эл банкларцца, масалан: Ангаия, Голландия, Германия, 
Греция, Туркия, Бельгия, Ҳиндисгон, Япония банкларида сгажировкага 
бориб, у давлатларнинг банк тизими, солиқ тизими билан танишиб 
келиб магиспрлик диссертацияларини ҳимоя қилмоқда. Ўзбекистон 
Республикаси Марказий банки, йирик тижорат банклари, Молия 
вазирлиги ходимлари, йирик мугахассислари акааемияга келиб маърузалар 
ўқишади. Академия олимдари ўнлаб монографиялар чоп этишган.
Ўэбекистон Республикасининг “ Аҳсшини банклардаги маблағлариии 
кафолатлаш” ҳақидаги қ о н у н н и н г 11-моддасига асосан, банклар 
фаолияти тўхгатилганда ёки бошқа фавқулодда ҳолатларида аҳолининг 
банклардаги жамгармалари қуйкдаги миқцорларда тўлаш кафолатланган:
— агар аҳолининг жамғармаси 100 энг кам о йл ик иш ҳақи 
миқдорида бўлса, аҳоли жамғармаси 100% микдорида қайтарилади;
— агар аҳолининг жамғармаси э н г кам ойлик иш ҳа қи н и н г 
100 дан 250 баробар миқдорида бўлса, аҳоли жамғармасининг 90 
фоизи қайтарилади.
Ўзбекистон Республикасида д унёни нг йирик банкларининг 
ваколатхоналари очилган, қўшма халкрро банклар фаолият кўрсатмокда. 
Масалан, “ Ў зД Э У банк” , “ Ўзбек Т ур ки я ” , Жаҳон банки, ЕТТБ, 
Ўзбекистон миллий АБН А М Р О банки.
Кейинги йилларда Ўзбекистонда қуйидаги халқаро банкларнинг 
фаолиятлари фаоллашди: ЕТТБ, Осиё тараққиёт банки, Япония - 
Эксимбанки, Германиятикланиш ва тараққиёт банки.
Ч ет эл и н в е с т и ц и я л а р и н и , кр е д и тл а р и н и Ў з б е к и с т о н
Республикасига олиб келишда қуйидаги банклар фаол ишламокда: 
Миллий банк, Асака банки, Ўзсаноатқурилиш банки, Ўзтадбиркор 
банк, И пак йўли банки, Ў зД Э У банк, Авиа банк.
Ў З Б Е К И С Т О Н Р Е С П У Б Л И К А С И М А Р КА З И Й Б А Н К И
Марказий банк Ўзбекистон Республикаси Олий Мажписи олдидагина 
ҳисобот берааи. Марказий банк бошк^рмасининг раисини Республика 
Преэидентитайинлайди, кейин Олий Мажлисдатасдиқпанади.