Фармацевтика иқтисодиёти


 Фобдани максималлаштириш негизлари


Download 7.58 Mb.
Pdf ko'rish
bet87/274
Sana29.10.2023
Hajmi7.58 Mb.
#1732881
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   274
7.3. Фобдани максималлаштириш негизлари
Ф о й д а н и м акси м ал л аш тири ш ва зарарларни м и ним ал - 
лаш тириш нинг и к к и усули мавжуд.
Биринчи усули — ялпи даромадларни ялпи харажатлар билан 
таққослаш.
И ккинчи усули — чегаравий даромадларни чегаравий харажатлар 
билан таққослаш.
Ялпи даромадларни — ялпи харажатлар билан таққослаш
Услубий қўллаш келтирилган ё ки сотилган маҳсулотлар 
м иқдорининг умумий даромадга бўлган таъсирини аник^аш га 
асосланган. Дорихонада дори воситалари ва тиббиёт ашёларини 
сотилиши ҳисоби номенклатура бўйича олиб борилмайди. Ш у н и н г 
учун, шартли равишда, ўлчов бирлиги сифатида бир мурожаатга 
тўғри келадиган савдо ҳажми ва ўртача мурожаатлар сони олинади. 
Бу иш ни кўрсаткичлар ҳосйласи ялпи даромадини беради.
Усулни қўллаш тартиби:
Мурожаатлар сони а ниқ кўрсаткичи учун ялпи даромад ва ялпи 
харажатларга нисбатан фойда ёки зарарни ҳисоблайдиган аналитик 
жадваллар тузилади.
Бундай жадваллар бир нечта бўлиши мумкин: ҳар бири ялпи 
даромадга таъсир қилувчи мурожаат савдо ҳажмини маълум босқичига 
тўғри келади.
Фойда ёки зарар ялпи даромадцан ялпи харажатларни айириб 
ташланади.
Бу ёндошув доираси ичида икки та усул қўлланилади:
Ф ойд ани м акси м аллаш тири ш усули, маълум а н и қ нарх 
даражасида ишлаб чиқариш ёки сотилаётган маҳсулот миқдорининг 
ортиши билан маълум вақггача иқгисодий фойда ортиб боради.
Зарарларни минималлаштириш усули, аниқ нарх даражасида савдо 
ҳажми ва ишлаб чиқа р и ш н и н г барча босқичлари зарар берса, зарар 
эн г кам бўладиган ва доимий харажатлардан ҳам кам харажатли 
савдо ҳажми аниқланади.
Бу и кки усул қуйидаги гипотетик кўрсаткичлар асосида кўриб 
чиқилади:
1 0 9


10-жадвал
Ялпи даромадни ялпи харажатлар билан таққослаш
Я л п и х а р а ж а т л а р
1 - в а р и а н т : м а х .
ф о й д а
2 - в а р и а н т : м и н .
з а р а р
М у р о -
Ж а м и
LUy
1 м у р о ж а а т -
ф о й д а ( + )
1 м у р о ж а а т
ф о й д а (+)
ж а а т
(минг
ж у м -
д а у м у м и и
з а р а р ( - )
я л п и д а р о -
з а р а р ( - )
с о н и
сўм)
л а д а н
ДОИМИЙ
(минг
сўм)
д а р о м а д
( минг сўм)
( минг сўм)
м а д 80 
( минг сўм)
( МИНГ
еўм;
0
100
100
0
- 1 0 0
0
- 1 0 0
1
170
100
120
- 5 0
8 0
- 9 0
2
2 4 0
1 0 0
2 4 0
0
160
- 8 0
3
3 2 0
100
3 6 0
4 0
2 4 0
- 8 0
4
3 8 0
100
4 8 0
1 0 0
3 2 0
- 6 0
5
4 5 0
100
6 0 0
150
4 0 0
- 5 0
6
5 2 5
1 0 0
7 2 0
195
4 8 0
—45
7
6 2 0
1 0 0
8 4 0
2 2 0
5 6 0
- 6 0
8
7 3 0
1 0 0
9 6 0
2 3 0
6 4 0
- 9 0
9
8 6 0
1 0 0
10 8 0
2 2 0
7 2 0
- 1 4 0
10
1 0 1 0
1 0 0
12 0 0
190
8 0 0
- 1 9 0
1-вариант. 1 мурожаатлар учун ўртача ялпи даромад 120 бўлса, 
максимал фойда 230, ялпи даромад 960 га 8 мурожаат бўлганда 
эришилади.
2-вариант. 1 мурожаат учун ўртача ялпи даромад 80 бўлса, ялпи 
даромад харажатларни қоплай олмайди. Лекин 6 мурожаатда тўғри 
келувчи ялпи даромад 480 да, зарарлар минимал ва улар доимий 
харажатлардан кам ва ҳатго ўзгарувчан харажатларнинг бир қисмини 
қоплайди. Агар ташкилот ёпилса, зарар янада кўп бўлади. Зарарни 
камайтириш учун нархни кўтариш ёки савдони кучайтириш зарур.
Фойдани максималлаштириш усули қўлланилганда, фафик ҳолда 
ялпи даромад, харажат ва фойдани таққослаш мумкин.
Жадвал кўрсаткичларини графикка кўчирилса, 2 та мурожаатга 
тўғи келувчи нуқтада ялпи даромад ялпи харажатга тенг, бу ишлаб 
чиқариш ҳажми критик ёки безарарлилик нуқтаси деб аталиб, фойда 
бу нуқтада йўқ, лекин зарар ҳам й ўқ (ёки 4 минимал).
Мурожаатлар сонини 2 тадан ортиши савдони самарали қилади, 
ялпи харажатлар чизиғи эгри, чунки харажатлар кўрсаткичлари қайтар 
камайиши қонунига бўйсунади, унга кўра харажатлар ўсиш суръати 
аввал камаяди, сўнг кўпаяди. Максимал фойдага ялпи даромад ва ялпи
110


н 
1-вариант
CO
О 

4

8
10 
12
Мурожаатлар сони
6-чизма. Фойдани ҳисоблаш графиги.
харажатлар графиклар орасидаги безарарлик фарқ энг кўп (максимал) 
бўлганда эришилади - 8 та мурожаат тўғри келади. Бизда бор бўлган 
гипотетик кўрсаткичлар асосцда безарарлилик нуқгасини график бўйича 
тоццик. Лекин амалиётда бошланғич кўрсаггкичлар бўлмасдан, тахминий 
нарх ва харажатлар тўғрисидаги маълумотларга таяниб, безарарлилик 
нуқгасини аниқлашга тўгри келади.
Безарарлилик нуқтасини ҳисоблаш ва безарарлик ф аф игини 
тузиш:
Ҳисоблаш олиб бориш учун ик^исодиётда қабул қил инган 
кўрсаткичлар изоҳи берилади:

Download 7.58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   274




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling