Farmakologiya va klinik farmatsiya

Jismoniy mexnat vaktida energiya almashinuvi Muskullar ishlaganda energiya sarfi bir muncha oshadi. SHu sababli sutkaning bir kismini jismoniy mexnat va xarakatda utkazadigan soglom odamning bir sutkadagi energiya sarfi asosiy
almashinuvdan ancha ortik buladi. Bu energiya sarfining ortishi ish kushimchasini tashkil etadi, muskullar kancha zur berib ishlasa, ish kushimchasi shuncha katta buladi.
Muskullar ishlaganda issiklik energiyasini va mexanik energiya yuzaga chikadi. Mexanik energiyaning ish bajarish uchun ketgan barcha energiyaga nisbati foydali ish koeffitsienti deb ataladi va protsent bilan ifodalanadi. Odam ishlaganda foydali ish koeffitsienti 16% dan 25% gacha bulib, urta xisobda 20% ga teng, birok ayrim xollarda esa bundan xam ortik bulishi mumkin.
Foydali ish koeffitsienti bir kancha sharoitlarga karab uzgaradi. Masalan, mashk kilmagan odamlarda bu koeffitsient mashk kiluvchilardagiga nisbatan ancha kam bulib, mashk kilgan sayin ortib boradi.
Organizm muskullari bilan kancha zur berib ishlasa, energiya sarfi shunchalik ortik buladi. Bu kuyidag i dalillardan kurinib turibdi: asosiy almashinuv sharoitida energiya sarfi gavdaning 1 kg vazniga 1 soatda 1 kkal bulsa, odam tinch utirganda energiya sarfi 1 kg vaznga urta xisob bilan 1,4 kkal buladi: ish bajarmay tik turilganda 1,5 kkal, engil ish bajarilayotganda (idora xizmatchilari, tikuvchilar, nozik ish bajaruvchi mexanikalar, ukituvchilar) - 1,8 - 2,5 kkal-, yurish bilan boglangan ozgina muskul ishida (vrachlar, laborantlar, xat tashuvchilar, mukovachilar) - 2,8 - 3,2 kkal: urtacha ogirlikdagi muskul ishi bilan boglik bulgan mexnatda (metalchilar, buyokchilar, duradgorlar) - 3,2 - 4 kkal; ogir jismoniy mexnatda (binokor ishchilar, utni uchiruvchilar, er xaydovchilar, temirchilar va boshkalar) - 5 - 7,5 kkal energiya sarflanadi.
Energiya sarfiga karab turli kasb egalarini bir necha gruppaga bulish mumkin. Bu gruppalarning sutkadagi energiya sarfi kuyidagicha.
Birinchi gruppa - akliy mexnat kishilari (olimlar, vrachlar, injenerlar, idora xizmatchilari va boshkalar) 3000-3200 kkal.
Ikkinchi gruppa - mexanizatsiyalashgan korxona ishchilari (tokarlar, frezerchilar, tukimachilar, shaxar transporta shoferlari) - 3500 kkal.
Uchinchi gruppa - kisman mexanizatsiyalashgan korxonalarda jismoniy mexnat bilan shugullanadigan ishchilar (slesarlar, ut yokuvchilar, kishlok xujalik ishchilari) - 4000 kkal.