Favqulodda vaziyatlarda birinchi tibbiy yordam ko‘rsatishni tashkil etish Mashg‘ulot o‘tish rejasi

Birinchi tibbiy yordam. Shikast uchogiga tushib, uz xolicha koladigan shikastlanganlarni yakkalab olish davrida shikast olingan joyning uzida xayotiy kursatkichlarga muvofik beriladigan birinchi tibbiy yordam aloxida rol uynaydi. Uz vaktida va tugri kursatilgan birinchi tibbiy yordam shikastlangan odamning xayotini saklab koladi va salbiy okibatlar rivojlanishi oldini oladi. Bunda eng avvalo favkulodda vaziyatning shikastlovchi omillarini tuxtatish (suvdan olib chikish, yonayotgan kiyimlarini uchirish, yonayotgan imorat ichidan yoki shikast zonasidan olib chikish va x.k) choralarini kurish kerak, shuningdek jabrlangan kishining axvolini tez va tugri aniklashning xam axamiyati katta buladi. Shikastlangan kishini kurib chikishda shifokor muayyan algoritm (tartib, ketma-ketlik)dan foydalanishi mumkin.
Bular:
-ogiz bushligi va yukori nafas yullarini tekshirish (ularni begona, yot narsalardan tozalash);
-nafas olish xarakatlarining xususiyati va kanchalik tezligigiga baxo berish (upkani sun’iy nafas oldirish va yurakni bevosita ukalash);
-kon tomirlari butunligini aniklash (ayniksa arterial tomirlardan kon okishini vaktincha yoki butunlay tuxtatish);
-yurak-kon tomir tizimi(tomir urushi) axvoliga baxo berish;
-sezgi a’zolari, asosan kurish a’zolariga (organizm kanday ta’sirlanishiga) baxo berish;
-shikastlangan kishining nutkiga baxo berish.
Birinchi tibbiy yordam berishning eng kiska muddati-shikastlangan ondan boshlab 30-dakika, nafas olish tuxtagan bulsa, bu vakt 5-7 dakikagacha kiskartiriladi. Zaxarlangandan keyin dastlabki 30 dakika ichida birinchi yordam olganlarda umumiy axvolning ogirlashuvi 2 baravar kamayishi vakt omili nakadar muximligini kursatadi. Jaroxatlangandan sung 1 soat mobaynida yordam kursatilmasa, ulimga sabab bulish 30% ga, 3 soatgacha yordam berilmaganda esa 60% va 6 soatgacha yordam berilmaganda 90% gacha ortadi.
Birinchi tibbiy yordamni shikastlangan kishining uzi (uz-uziga yordam) yoki uning yonida bulganlar (bir-biriga yordam), axoli, sandrujinachilar, fukaro muxofazasi tuzilmalarining shaxsiy tarkibi kursatadi.
Jabrlanganlarga tibbiy yordamning keyingi boskichi ularga shifokor kelguncha (Shikast uchogining uzida) yordam kursatish xisoblanadi. Bunday yordam ruyxatdagi tibbiy vositalardan keng foydalanish va bunday yordam berishda urta tibbiy ma’lumotli xodimlar (tibbiy xamshiralar, feldsherlar) ishtirok etishi xisobiga birinchi tibbiy yordam imkoniyatlarni kengaytiradi.