1. Oqıw materialları

Azıq-awqat mashqalası. Ġalaba kesellikler hám ómirdiń sezilerli dárejede qısqarıwınıń sebepleriniń biri azıq-awqat mashqalası bolıp tabıladı. Atap aytqanda, dawamlı toyıp tamaq jemew hám jetkiliksiz tamaqlanıw kem rawajlanġan eller xalqında ġalaba tárizde kórinis tawıp atırġan tuaqlı belok ashlıġı hám vitamin deficitine alıp kelmekte. Nátiyjede dún`yada hár jılı ashlıqtan bir neshe on millionlap adamlar, úlkenlerden kóre kóbirek balalar nabıt bolmaqta.
Azıq-awqat jetispewshiligine dus kelgen eller onı import qılıwġa májbúr, lekin bul, ádette, asharshılıqqa qarsı gúreste kem nátiyje beredi hám bunnan tısqarı, bul ellerdi eksportshılarġa ġárezli etip qoyadı. Usılayınsha ġálle sociallıq-ekonomikalıq, siyasiy basım ótkiziwdiń nátiyjeli quralına hám mánis-mazmunına kóre, birinshi gezekte eń jarlı ellerge qarsı «azıq-awqat quralına» aynaladı.
1960-jıllarda azıq-awqat mashqalasın sheshiw rawajlanıp atırġan eller ushın «jasıl revolyuciyanı» ámelge asırıw menen baylanıstırılġan edi. Bul ilajdıń mánis-mazmunı biyday hám shalınıń kútá ónimli jańa sortlarınan paydalanıp, awıl xojalıq ónimdarlıġın keskin arttırıwdan ibarat edi. Bunıń ushın awıl xojalıq óndirisin zamanagóy texnologiyalar járdeminde modernizaciya qılıw mólsherdendi. «Jasıl revolyuciya» kópshilik rawajlanıp atırġan ellerde qabıl qılındı, lekin ámelde hám pozitiv, hám negativ aqıbetlerge alıp keldi. Awıldı qayta shólkemlestiriw ushın tiyisli sociallıq shárt-shárayatlar hám bunıń ushın zárúr ġárejetler bar bolġan mámleketlerde ol pozitiv nátiyje berdi. Biraq bunday eller onsha kóp emes, mısalı Hindistan, Pakistan usılar qatarınan. Texnika hám tóginler satıp alıw ushın ġárejetler bar bolmaġan, xalıqtıń maġlıwmat dárejesi júdá pás bolġan, turġın dástúrler hám sarqıt aqidalar xojalıq júrgiziwdiń progressiv formaların ámelge engiziwge tosqınlıq qılġan kútá qalaq ellerde bolsa «jasıl revolyuciya» nátiyje bermedi. Sonday-aq, ol ádettegi mayda xojalıqlardı wayran qıla basladı, awıl xalqınıń qalaġa migraciyasın kúsheytti. «Jasıl revolyuciya» eski awıl xojalıġınıń ornında jańa, zamanagóy awıl xojalıġın qura almadı, yaġnıy eski úydi buzıp, onıń ornında jańa imarat qura almadı, bul bolsa azıq-awqat mashqalasın jáne de keskinlestirdi.
Ózbekstanda bul mashqalanıń sheshimin tabıwġa racional jantasıldı. Paxta jekehákimshiligine shek qoyılıp, ġálle, shalı, sharwa tovarların jetilistiriwge ayrıqsha itibar qaratıldı, awıl infrastrukturasın jetilistiriw, awılġa sanaattı alıp kiriw, ġálle ónimlerin islep shıġıw texnologiyalarınan ónimli paydalanıw jolga qoyıldı.