Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti payvand konstruksiyalarini

8.3-rasm. Stropila fermalarini yig‘ish uchun fiksatorga ega kopir: 
I-fiksator asosi; II-fiksatorni kopirga mahkamlash; III-kopir; IV-fiksator 
stoykasi 
Bir o‘lchamdagi yoki bir turdagi ferma ko‘p miqdorda tayyorlansa, 
yig‘ish va payvandlash moslamasi sifatida konduktor va kantovatel-
lardan foydalanish iqtisodiy tomondan mos keladi. 8.4-rasmda universal 
yig‘ish moslamalari bilan jihozlangan, T xarfi shaklidagi ariqchalarga 
ega plita asosida tayyorlangan konduktor tasvirlangan. Ferma tuzilmasi-
dagi raqamlar rasm pastki qismidagi moslamalar raqami bilan mos 
keladi. Konduktordagi tayanchlar yordamida detallar gorizontal tekislik-
da mahkamlanadi, rezbali moslamalar bilan detallar vertikal tekislikda 
mahkamlanadi, detaldagi teshiklar yordamida ular kerakli nuqtada va 
holatda o‘rnatiladi. Teshiksiz detallar tirgaklar bo‘ylab o‘rnatiladi va 
ekssentrikli qisqich, strubsina, vilka yoki ko‘chma pnevmogidravlik 
strubsina kabi yig‘ish moslamalari yordamida qisiladi, shundan keyin 
qisqa choklar qo‘yiladi. Fermalarni konduktorda yig‘ishda qulaylikni 
oshirish maqsadida moslama qo‘shimcha qurilma bilan jihozlanadi.
Yig‘ilgan ferma bu qurilma yordamida avval vertikal holatga, keyin 
gorizontal holatga qo‘yiladi va kerakli payvand choklar bajariladi. 
Fermalar detallari o‘lchamlari turli tumanligi, konstruksiyani ishlov 
berishga qulaylik darajasi pastligi ularni ishlab chiqarishda mexaniza-
siyalashgan usullarni qo‘llashni chegaralaydi. Fermani tashkil etuvchi 
detallar miqdori ko‘pligi yig‘ish ishlarini murakkablashtirib, har xil 
fazoviy holatda joylashgan payvand choklarni bajarishni taqozo etadi. 
Bunda payvand birikmalar sifati payvandchining malakasi kabi boshqa 
sabablarga bog‘liq bo‘ladi (8.5-rasm). 

---

68
8.4-rasm. Universal yig‘ish moslamalariga ega konduktor