«adabiyot uchqunlari»

TO 'RTIN CH I  BOB

ONA  SUTI  HAQIDA  RIVOYAT

Aytganimdek,  voyenkomatdan  qaytganimizdan 

keyin,  o'sha  kuniyoq  uyimizda  shunaqangi  xur- 

sandchilik  bo'ldiki,  Alloh  tomonidan  yuborilgan 

xursandchilik  farishtalari  qanot  qoqib,  uchib  yur- 

gandek, hatto o'sha kuni sigirimiz ham sutni ko'proq 

berdi.  Bilasizmi,  bir  yo'la  ikki  tovoqni  to'ldirib 

sog'ib  olsak,  bizni  qutlash,  qutulib  kelgan  akamni 

tabriklash  uchun  kelgan  bobojonim  bilan  enajonim 

sevinchlarini  ichlariga  sig'dirolmay  goh  Obidani, 

goh  Oyshaxonni  quchoqlab  o'pishadi.  Obida  qizim, 

endi ko'proq o'yinga tushib berasan,  deyishsa,  yo'q, 

mayizni oz olib kelibsiz.  Endi hecham o'yinga tush- 

mayman.  O'yinga  tushayotganimda,  barmog'imni 

qirsillatsam  sinib  qoladi,  -   deya  arazlagan  bo'ladi. 

Oyshaxon singlim bo'Isa, childirmasi yorilib qolgan- 

dan  buyon  qo'liga  likopcha  tushadimi,  sopol  kosa

18

---

tushadimi,  chalaveradi.  Bugun,  ayniqsa,  goh  bobo- 

jonining,  goh enajonining yaqiniga borib chalayapti. 

Xullas,  uyimiz  to'la  xursandchilik  farishtalari  uchib 

yuribdi.

Bobojonimning  esa  maqtov  so'zlari  hech  to'xta- 

maydi.

-  

Barakalla  qizim,  hamisha  ana  shunday  jaso- 

ratli  bo'lgin,  -   deydi.  Onalar  jasoratli,  o'z  so'zida 

qat'iy  turadigan  bo'lsa,  bolalari  ham  ana  shunday 

qat'iyatli boiadi.  Onalar bolani himoya qilayotgani- 

da,  odamxo'r  devlami  ham,  badnafs  ajdaholarni 

ham  yengadi....  Bir  mahal  esimda  turibdi,  yaqinroq 

kelinglar,  ona  chumchuq bolalarini  ilondan himoya 

qilganini ko'rganman. Hovlidagi so'rida yonboshlab 

yotgan  edim.  Er-xotin  chumchuqning  chirqillagan 

dahshatli ovozi eshitilib qoldi.

Bunday qarasam, qop-qora bir ilon og'zidan tilini 

chiqarib, uyasidagi endigina polapon boigan chum- 

chuqchalami  yeyman,  deb  turibdi.  Zahar  solaman, 

deb  turibdi.  Shunda  ona  chumchuq chirqillab kelib, 

ochko'z  ilonning  ko'zini  cho'qib  olsa boiadimi!  Er- 

kak  chumchuq  bo'lsa,  faryod  qilib,  boshqa  ko'zini 

cho'qidi. Ilon dovdirab qoldi. Bog'otdan shalop qilib 

yerga  tushdi.  O'shanda  onalaming  jasorati  qanaqa 

boiishini ko'rganman.

Yana bir gap aytay sizlarga. Bir bo'ri yangi tuqqan 

sigirga hamla qilibdi.  Sigirga kuchi yetmagach, endi 

o'rnidan turmoqchi bo'lgan buzoqchaga tashlanibdi. 

Shunda  ona  sigirga  Alloh  shunday  kuch  beribdiki, 

och bo'rini surib borib, devorga qadab, to egasi yetib 

kelib, bo'rining boshiga boita urib, uni oidirmagun-

19

---

cha devorga qisib turaveribdi. Bo'ri oiib, yerga yiqil- 

gach,  ona  sigir  ham  yiqilib,  jon beribdi.  Chunki bor 

kuchini bo'rini devorga qisish uchun sarflab tamom 

qilgan ekan... Ana shunaqa, o'g'illarim, qizlarim, ona 

bolalari  uchun  himoyaga  otlanganda,  Alloh  ularga 

yetarlicha  kuch,  yetarlicha  jasorat  berar  ekan.  Shu- 

ning  uchun ham  siz bilan biz yashab  turgan  dunyo 

bundan  keyin  ham  yashayverar  ekan.  Undan  ko'ra 

sizlar mana bugun jasorat ko'rsatib kelgan oyijoning- 

lardan  ona  haqida,  ona  sutining  xosiyati  haqida  ri- 

voyatlar  so'ranglar.  Robiya  enalaring  qancha  riv- 

oyatlar bilsa, hammasini oyijoninglarga aytib bergan. 

Men palovga unnayman. Xursandchilikni quruq gap 

bilan  o'tkazib  yubormaylik.  Ot  sakrasa  o'tolmay- 

digan  baland  qilib  osh  damlayman.  Qani,  Robiya, 

sabzilami menga keltir-chi.

Endi  bir  xursandchilikka  yana  bir  xursandchilik 

keldi.  Palov  degan  so'z  qalbimizdagi  quvonch, 

shodlik farishtalarini yana ham balandroq uchiring- 

lar,  deb  qo'zg'atib  yubordi.  Abduxalilbirov  aytma- 

sa  ham  molining  ostini  tozalashga  yugurdi.  O'gay 

akam  ikkita  chelakni  qoiiga  olib,  Murod  buvaning 

hovuziga  chopdi.  Oyshaxon  singlim  bo'lsa,  hovlini 

supurishga  tushib  ketdi.  Oyijonimning  qoii  baribir 

shirin-da. Palov damlaydimi, sersut qilib shirguruch 

pishiradimi,  suyuqqina  moshxo'rda  tayyorlaydimi, 

hammasini  talashib  yeymiz  va  talashib  ichamiz. 

Bugun  sakrasa  ot  ham  o'tolmaydigan  palovni  ham 

olinglar-olinglar deyishib, maza qilib yedik.

Abduxaliloyijonimning  o'z  onasi  haqida  ayta- 

digan  har  bir  gapining  birontasini  qoldirmay  yodi-

20

---

da  saqlab,  goho  keragi  bo'lmasa  ham  aytib  yuradi. 

Onajonisini  sog'inganda,  ana shulami  aytsa,  ko'ngli 

orom  olarkan.  Mana,  hozir ham  oyijonimga  bobom 

aytgan  rivoyatni  aytib  berasiz,  deb  xarxasha  qildi. 

Oyijonim  yo'q,  rivoyatni  mendan  ko'ra  buvijonla- 

ring yaxshi aytadi. Men bilganlarimni aytib boidim. 

Yaxshisi, buvijonlaringdan foydalanib qolinglar, deb 

maslahat  berdi.  Endi  Abduxalilbuvijonimga  qarab 

iltimos qila boshladi. Aytmasangiz, ertaga sigimi da- 

laga olib chiqmayman. O'tin ham tayyorlab kelmay- 

man, deb o'zicha qo'rqitmoqchi boidi.

-  

Abduxalilo'g'limning erkalanishini yaxshi ko'ra- 

man,  -  deb  sekin yumshoqqina erkalovchi  ohangda 

so'z  boshladi  oyim,  -   enajonim,  mana,  bobolaring 

onalaring  jasorati  haqida,  bolani  himoya  qilaman 

desa, Alloh unga kuch, g'ayrat, shijoat berishi haqida 

so'zlab berdi. Bobolaringda ham mana shunaqa rivo- 

yatlar ko'p.  Men,Abduxalilo'giim,  senga  ona  sutin- 

ing kuchi haqida bir rivoyat aytib beray. Bu rivoyatni 

menga katta buvim aytgan. Buvimga uning katta bu- 

visi  aytgan.  Ming  yillardan buyon mana  shu  Tagob 

qishlog'imizning  toqqa  yaqin joyida turgan  «Devte- 

pa» haqida rivoyatlar aytib berishgan. U zamonlarda 

qishlog'imiz  dov-daraxtlarga,  togiardan  shovullab 

keladigan 

o'ynoqi soylarga, gala boiib uchadigan 

qushlarga  makon  ekan.  Qishloqda  o't  axtarib  kel- 

gan  kiyiklar  ko'chalar da  gala  bo'lib  yurishar  ekan. 

Odamlar  bir-biriga  ahil,  mehrli  ekan.  Ana  shunday 

paytlar  tog'ning  orqa  tomonidan  goho  odamxo'r 

devlar  hamla  qilib  kelar  ekan.  Qishlog'imizdagi 

azamat  yigitlar  bilan  janglar  boiar  ekan.  Shunday

21