Amaliy ish 2

Ishchi kuchi – bu insonning mehnatga bo’lgan aqliy va jismoniy qobiliyatlarining 
yig’indisidir. 
Kapital deganda o’z egalariga daromad keltiradigan ishlab chiqarish va xizmat 
ko’rsatishning hamma sohalarida ishlatiladigan ishlab chiqarish vositalarini, sotishga 

---

tayyor turgan tovarlarni, yangi vositalar va ishchi kuchini sotib olishga mo’ljallangan 
pul mablag’larini, ularning ashyoviy tomoni va qiymati birligini tushunamiz. 
Boshqacha qilib aytganda, «kapital» ham qiymatga, ham naflilikka ega bo’lgan, ishlab 
chiqarish va xizmat ko’rsatish jarayonida foydalaniladigan vositalardir. 
Bu yerda kapital turli shaklda: pul, ishlab chiqarish vositalari, tovar va boshqa 
moddiy vositalar shaklida bo’lishi mumkin. 
Hamma adabiyotlarda yerga deyarli bir xil tushuncha beriladi, ya’ni yer-suv deganda 
tuproq unumdorligi, o’tloqlar, yaylovlar, suv, havo, o’rmon, qazilma boyliklar, umuman 
tabiiy resurslar tushuniladi. 
Тadbirkor deb iqtisodiy resurslar, ya’ni ishlab chiqarish vositalari va ishchi kuchi 
resurslarining, tabiiy resurslarning bir-biriga qo’shilishini ta’minlaydigan, tashkilotchi, 
yangilikka intiluvchi, tashabbuskor, iqtisodiy va boshqa xavfdan, javobgarlikdan 
qo’rqmaydigan dovyurak kishilarga aytiladi; bu xislatlar majmui esa tadbirkorlik 
qobiliyati deb yuritiladi.
Ishlab chiqarish imkoniyatlari va uning chegarasi 
Iqtisodiyot nazariyasi fani mavjud cheklangan iqtisodiy resurslardan qanday qilib 
foydalanilganda jamiyatning cheksiz ehtiyojlarini to’laroq qondirib borish mumkin, 
degan muammo ustida bosh qotiradi. Bunda, birinchidan, iqtisodiy resurslardan 
foydalanishning turli xil muqobil variantlari mavjud bo’lishi ko’zda tutilib, ulardan 
eng samaralisi, ya’ni jamiyat ehtiyojlarini ancha to’laroq qondiradigan miqdorda tovar 

---

va xizmatlarni ishlab chiqarish imkonini beradigan turini tanlab olishga harakat 
qilinadi. 
Ikkinchidan, iqtisodiy resurslar nisbatan cheklanganligi sababli jamiyat 
a’zolarining barcha ehtiyojlarini birdaniga qondirish mumkin bo’lmaydi. Shuning 
uchun jamiyatga qaysi mahsulotlarni ishlab chiqarish, qaysilaridan vaqtincha voz 
kechish lozimligini hal qilish, ya’ni tanlashni amalga oshirish zarur bo’ladi. Shunday 
tanlash orqali, resurslarning mavjud darajasida mahsulot olishning aniqlangan eng 
yuqori miqdori jamiyatning ishlab chiqarish imkoniyatini ko’rsatadi. Jamiyatning 
ishlab chiqarish imkoniyatidan to’liq foydalanish uchun, iqtisodiy resurslarning to’liq 
bandligiga erishish va ishlab chiqarishning to’liq hajmini ta’minlash zarur.