Amosfera htt murodovSh doc


Атмосферани ифлослантирувчи асосий манбалар


Download 1.21 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/74
Sana18.06.2023
Hajmi1.21 Mb.
#1554594
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   74
Bog'liq
Атмосфера хавосини мухофаза килиш технологияси

1.3 Атмосферани ифлослантирувчи асосий манбалар. Атмосфера 
хавосининг таркиби ва сифати масаласи, пировард натижада инсон учун хаёт-
мамот масаласидир. Чунки инсон хаётини етарли микдордаги кислородли, соф 
хавосиз тасаввур этиб булмайди. Инсон кунига уртача хисобда 9 кг хаво билан 
нафас олади, 1,24 кг овкат истемол килади, 2 литр сув ичади. Бирок юкорида 
таъкидлаганимиздек, инсон хаёти хавонинг микдори билангина эмас, балки 
сифати билан хам чамбарчас богликдир. Атмосфера хавосининг ифлосланиши
инсоннинг соглигига, иш кобилиятига ва хаётига бевосита салбий таъсир 
курсатади. Масалан, инсон уртача умр (70 й.) довомида 600 минг куб метр 
хавони нафас олиш жараёнида упкаси оркали утказади. Бу хавонинг зарарли 
моддалар билан кисман ифлосланиши хам инсон соглигига путур етказади. 
Бундан ташкари, фауна ва флоранинг биологик махсулдорлиги, экинлар 
хосилдорлиги умуман табий ланшафтларнинг иктисодий имкониятлари хам 
бевосита ёки билвосита атмосфера хавосинингтаркиби ва сифатига боглик. 
Атмосферанинг ифлосланиши-хаводаги турли аралашмалар-хар хил 
газлар, сув буглари, каттик ва суюк заррачалар хатто радиоактив чангларга 
боглик булиб, улар атмосферанинг сифатини бузади, табиий купдан-куп 
салбий окибатларга олиб келади. Атмосферанинг ифлосланиш манбалари 
иккига булинади. Булар-хавонинг табиий ва сунъий (антропоген, асосан 
техноген) ифлосланишидан иборат. Атмосферанинг табиий ифлосланиши 
вулканлар отилганда хосил булган курум ва газлар, табиий ёнгинлардан 
ажралиб чиккан тутун, денгиз суви мавжланганда хавога ажралиб чикувчи туз 
заррачалари, туманлар, чанг-кум, усимлик чанглари, микроорганизмлар хамда 
космик чанг хисобига руй беради. Булар атмосфера хавосидаги мухим сифат 
узгаришларига олиб келмайди, факат айрим кучли вулкан отилишларидан сунг 
турли хил чанг тузон атмосферада анча вакт туриб колиб, хавонинг жиддий 
ифлосланишига олиб келиши мумкин. Бунда нихоятда катта микдордаги 


www.qmii.uz/e-lib 
заррачалар хавода муаллак туриб колиб, ер юзасига етиб келадиган куёш 
энергияси микдорига жиддий таъсир курсатиши, аникроги вулкан отилган 
жойдаги тугри радиация микдорини бир неча ой довомида 10-20 % гача 
камайтириши мумкин. Масалан, 1883 й Индонезиядаги Кракатау вулкони 
отилганда, 53 км
3
вулканик чанглар атмосферага ташланган, 8-24 км 
баландликга кутарилиб, 16 км калинликдаги чанг кавати хавода салкам 5 йил 
сакланиб турган (1.2 расм). Ёки 1912 йил Аляскадаги Катмай вулкони 
портлаганда 20 млрд. кубометр чанг 50 км баландликгача кутарилган. Бунинг 
натижасида Аляскадан анча узокда жойлашган Павловскда куёш радиацияси 
ярим йил мобайнида нормадан 35 % кам булган. Бирок хозирги вактда 
атмосферанинг холатига табиий ифлосланишга караганда сунъий ифлосланиш 
анча катта салбий таъсир курсатмокда ва бунинг устига бу таъсир тобора 
ортиб хавфли тус олмокда. 
Атмосферага таъсир этувчи манбалар 14 

Download 1.21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   74




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling