Atomning elementar zarrachalari protonlar, neytronlar, elektronlar


Download 283.86 Kb.
bet9/15
Sana17.02.2023
Hajmi283.86 Kb.
#1205302
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   15
Bog'liq
ATOM TUZILISHI VA ELEMENTLARNING DAVRIY SISTEMASI

x = e-λt = e-0,1813ֹ10; x ni logarifmalasak: lnx = lne-0,1813·10 = -1,813;
bu qiymatni o’nli logarifma bilan almashtiramiz: bundan, x=0,163 natija olamiz. Demak, 0,163 g radon qoladi.
2-usul. Agar yarim emirilish davrini topsak:
10 sutkadan so’ng qolgan miqdorni topamiz: =0,163 g. Demak, 0,163 g radon qoladi.
6 – masala. Neonning atom massasi 20,2 ga teng. Neon ikkita izotopdan iborat: 20Ne va 22Ne. Tabiiy neondagi har qaysi izotopning molyar ulushini aniqlang.
Echish: 1-usul.
Ar(Ne)= 20,2 u.b. Ar(20Ne)= 20 u.b.
Ar(22Ne)= 22 u.b. x(20Ne)-? x(22Ne)-?
Bir noma’lumli algebraik tenglama tuzamiz.
20Ne izotopining tabiiy neondagi molyar ulushini x va 22Ne izotopining molyar ulushini (1-x) bilan belgilaymiz, ya’ni n(20Ne) =x va n(22Ne) =(1-x). Unda 20Ne atomlarining massasi 20x, 22Ne atomlarining massasi 22(1-x) ga teng bo’ladi.
Neonning nisbiy atom massasi 20,2 ga tengligini bilgan holda quyidagi tenglamani tuzamiz va uni Echamiz.
20x + 22(1-x) = 20,2
20x + 22 – 22x = 20,2
20x – 22x = -22 + 20,2
-2x = -1,8
x = -1,8:(-2) = 0,9
1-x = 1-0,9 = 0,1
Shunday qilib, x(20Ne) = 0,9 (90%), x(22Ne) = 0,1 (10%)
2-usul. Ikki noma’lumli tenglamalar sistemasini tuzamiz:

-20x – 20y = -20
20x + 22y = 20,2
2y = 0,2
y = 0,2 : 2 = 0,1
x + y = 1
x + 0,1 = 1; x = 1-0,1; x = 0,9
Shunday qilib: x(20Ne) = 0,9 (90%), x(22Ne) = 0,1 (10%)
3-usul. Determinant usuli.
Noma’lumlar belgilanadi va tenglamalar sistemasi tuziladi: 20Ne-x va22Ne-y,

tenglamalar sistemasi determinant usulida echiladi:


4-usul. Arifmetik usul.
Bu izotoplar orasidagi atom massalar farqi (22-20) 2 ga va nisbiy atom massalar farqi (22-20,2) 1,8 ga tengdir. Ne-22 izotopini 100% deb ifodalasak, Ne-22 izotopi qancha (x)%Ne –20 bilan ifodalansa, atom massasi 2 ga kamayishini topamiz.

Demak, qolgan 100-90=10% miqdori 22Ne bo’ladi.
5-usul. Dioganal sxema bo’yicha “almashtirish” qoidasi.
Nisbiy atom massa miqdorini dioganalning o’rtasiga, izotoplar massalarini chap qismning yuqori va pastki tomonlariga qo’yiladi. So’ngra dioganallar bo’yicha bu sonlar orasidagi farq topiladi va undan chiqqan sonlarni dioganal o’ng qismining yuqori va pastki tomonlariga qo’yiladi:
22 0,2 –– 10%
20,2
20 1,8 –– 90%
Bundagi farqlarning yuqoridagi miqdori 22 izotopning va pastki miqdori 20 izotopning og’irlik qismini ko’rsatadi.
7 – masala. Agar tabiiy xlorda 35Cl izotopining molyar ulushi – 77,35%, 37Cl izotopining molyar ulushi – 22,65% bo’lsa, xlorning nisbiy atom massasini toping.
Echish.
1-usul. Izotoplar umumiy xlornini 100%ini tarshkil etadi. Demak, aralashmani 100 mol deb olsak, tabiiy xlor tarkibida 77,35 mol 35Cl va 22,65 mol 37Cl bor.
m(35Cl) = n(35Cl)Ar(35Cl) = 77,35·35 = 2707,25 g.
m(37Cl) = ν(37Cl)Ar(37Cl) = 22,65·37 = 838,05 g.
m= m(35Cl) + m(37Cl) = 2707,25 + 838,05 = 3545,3 g.
n (Cl) = n(35Cl) + ν(37Cl) = 77,35 + 22,65 = 100 mol.
Ar(Cl) =
2-usul. Nisbiy atom massani x bilan ifodalaymiz:
37 x-35 ta
X
35 37-x ta,
demak, (x-35)g 37Cl izotopi (37-x)g 35Cl izotopi bilan aralashadi. Bundan
(x-35) ta 37Cl izotop----------(37-x) ta 35Cl bilan aralashadi
0,2265 ta 37Cl izotopi----------0,7735 ta 35Cl bilan aralashadi
(x-35)0,7735 = (37-x)0,2265
x = 35,453
8 - masala. Neonning o’rtacha atom massasini aniqlashda qo’llangan mass-spektrometriya usulida olingan natija quyidagicha bo’ldi:
114
11,2
0,2
20 21 22 m/e
Neonning nisbiy atom massasini toping.
Echish: m (22Ne) = 11,2·22,0 = 246,4 m.a.b.
m (21Ne) = 0,2·21,0 = 4,2 m.a.b.
m (20Ne) = 114,0·20,0 = 2280,0 m.a.b.
umumiy massa : m (Ne) = m (22Ne) + m (21Ne) + m (20Ne) = 246,4+4,2+2280=2530,6
miqdori: 11,2 + 0,2 + 114,0 = 125,4
neonning nisbiy massasi: Ar(Ne) =
Neonning nisbiy atom massasi 20,2 ga teng.



Download 283.86 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling