Axborot texnologtyalariuniversiteti mtgranova elvira aslam gvna, pozilova shahnoza xaydaraliyevna

Odob
- har bir insonning o ‘zi bir inson yoki jamoa bilan 
bo‘lgan muloqotida hamda yurish-turishida o‘zini tuta bilishidir.
Axloq
- jamiyatda qabul qilingan, jamoatchilik fikri bilan 
m a’qullangan xulq-odob normalari majmui.
M adaniyat -
jamiyatning va unda yashovchi fuqarolaming 
faoliyati jarayonida to ‘plangan barcha ijobiy yutuqlar majmuasi.
M a ’naviyat
— inson ongini aks ettiruvchi barcha ijobiy, ruhiy, 
intellektual fazilatlar majmuasi.
Kamolotga erishgan, har tomonlama rivojlangan avlodni 
tarbiyalash jarayoni uning doimiy, muntazam izchil va bir tizimga 
kirgan shaklda hoMishini taqoza etadi. Bu yo‘lda kasbiy ta ’lim 
muassasalarida ta ’lim jarayonini takomillashtirish, professional 
fanlar singari g‘oyaviy mazmuni talabalarga yangi jamiyatning har 
bir 
mutaxassisiga 
zarur 
bo ‘lgan 
ijtimoiy 
dunyoqarashni 
shakllantiruvchi tasawurlar zahirasini hosil qilishi lozim bo ‘lgan 
ijtimoiy gumanitar fanlami o‘qitishga yangicha yondoshuv asosida 
axloq malakalarini hosil qilish mumkin. Talaba yoshlarda yagona 
pedagogik jarayonda m a’naviy-axloqiy odatlarni tarbiyalashda 
quyidagi vazifalar hal etilishi lozim:
- sho‘rolar hokimiyati davrida ta ’lim sohasidan o ‘rin olgan 
mafkuraviy mahdudlikdan xalos bo‘lish;
- o‘zbek milliy mentaliteti va jahon sivilizatsiyasi yutuqlariga 
tayanadigan m a’naviy qadriyatlar tizimini mustahkamlash;
-
Sharq mutafakkirlari asarlarida ko‘tarilgan Komil inson 
g ‘oyasi ta ’limotlariga amal qilish;
- 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti asarlarida ta ’lim-tarbiya 
xususan hozirgi zamon yoshlari qanday bo ‘lishi kerak degan 
ta ’limotiga nisbatan javoblarga to ‘la amal qilish kabilar.
123

---

0 ‘zbekiston Respublikasning birinchi Prezidenti I.A.Karimov 
tomonidan ishlab chiqilgan o‘zining mustaqil taraqqiyot yo‘Iiga 
asoslangan holda bozor iqtisodiyotiga to‘la ishonch bilan o ‘tib 
bormoqda. 
0 ‘zbekiston 
Respublikasning 
birinchiPrezidenti
I.A.Karimov aytganlaridek, «Siyosiy mustaqillik rivojlangan, 
o‘zaro mutanosib, to‘laqonli iqtisodiyot bilan mustahkamlanmas 
ekan, u bor-yo‘g‘i quruq, balandparvoz gaplar, soxta obro'-e’tihor 
orttirish vositasiga aylanib qolaveradi».
Mustaqillikning 
bosib 
o‘tgan 
yil lari 
davomida 
milliy 
xo‘jaligimiz iqtisodiy jihatdan mustahkamlanib, inqiroz holatidan 
chiqarildi va uning ko‘pgina sohalarida barqaror o'sisbga erishildi. 
Bozor mexanizmining tarkibiy qismlari qaror topdi va uning 
infratuzilmalari vujudga keltirildi, hozirgi kunda esa iqtisodiy 
islohotlami 
chuquriashtirisb, 
iqtisodiyotni 
har 
taraflama 
erkinlashtirish amalga oshirilmoqda. Eng muhimi shu davr ichida 
milliy istiqlol g‘oyasi va mafkurasi shakllanib, kishilarimiz ongiga 
singib bormoqda.
Mamlakatimiz 0 ‘zbekiston Respublikasning birinchi Prezidenti
I.A.Karimov aytganlaridek, «Istiqlol mafkurasi ko ‘p millatli 
0 ‘zbekiston xalqining ezgu g‘oya-ozod va obod Vatan, erkin va 
farovon hayot barpo etish yo‘lidagi asriy orzu intilishlari, hayotiy 
ideallarini o ‘zida aks ettiradi»
Bu qo‘yilgan dastlabki qadamlarimiz natijasida shakllanib 
kelayotgan milliy iqtisodimiz yangi XXI asrda biz yashamoqchi 
bo'lgan umumiy uyimiz, ya’ni yangilanayotgan vatanimizning 
hayotiy asosini, uning kelgusidagi taraqqiyot manbaini tashkil 
etadi.
Bugungi 
kunda 
xalqning 
boy 
zamonaviy 
madaniyat, 
iqtisodiyot, fan, texnika va texnologiyalarning yutuqlari asosida 
mutaxassislar tayyorlashning mukammal tizimini shakllantirish 
0 ‘zbekiston 
taraqqiyotining 
muhim 
shartidir. 
0 ‘zbekiston 
Respublikasning 
birinchi 
Prezidenti 
Islom 
Karimov 
ta’kidlaganidek: «Bugungi kunda oidimizga qo‘ygan buyuk 
maqsadlarimizga, 
ezgu 
niyatlarimizga 
erishishimiz, 
jamiyatimizning 
yangilanishi, 
hayotimizning taraqqiyoti 
va 
istiqboli amalga oshirilayotgan islohotlarimiz, rejalarimizning
124

---

samarasi taqdiri bulaming barchasi, awalambor, zamon talablariga 
javob beradigan yuqori malakali, ongli mutaxassis kadrlar 
tayyorlash muammosi bilan chambarchas bog‘liqligini barchamiz 
anglab yetmoqdamiz».
Ta’lim individning jamiyat hayotining turli 
sohalariga 
jamiyatda mavjud madaniyatga tayyorlash va moslashtirish 
vazifasini 
bajaruvchi 
ijtimoiy 
institutdir, 
Tarixga 
nazar 
tashlaydigan bo‘lsak, har qanday sohada bo ‘lganidek ta’lim 
sohasida ham muammolar mavjud. Bu kabi muammolar mustaqil 
respublikamizni ham chetlab o‘tgan emas. Ushbu muammolami hal 
etish hamda ta’lim sohasida zaruriy islohotlami amalga oshirish 
maqsadida ta ’lim tizimining huquqiy asoslari yaratildi. «Ta’lim 
to ‘g‘risida»gi qonun va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»ga ko‘ra 
mamlakatimizda yagona uzluksiz ta ’lim tizimi tashkil qilinib, 
ta’lim islohoti va uning istiqbollari quyidagi tamoyillar asosida 
belgilandi:
a) millati, dini, irqi, e’tiqodidan qat’iy nazar, barcha fiiqarolar 
uchun ta’lim olish imkoniyati yaratilganligi.
b) ta’lim tizimining uzluksizligi, ilmiyligi, dunyoviyligi va 
izchilligi.
v) ta’limda umummilliy, umuminsoniy, m a’naviy-ma’rifiy 
qadriyatlarning ustuvorligi.
g) ta’limning insonparvarligi, demokratiyaliligi, ta ’lim-tarbiya 
muassasalarining siyosiy partiya va boshqa ta ’sirlardan xoliligi.
Demak, yuqoridagi tamoyillar amalga oshirilayotgan ekan, 
jamiyatimizning har bir a ’zosi, xoh duradgor, hisobchi, korxona 
rahbari yoxud mashhur siyosatchi bo ‘Isin, bu sohaga yuksak 
hurmat-e’tibor bilan munosabatda bo ‘lishi lozim. Vaholanki, 
0 ‘zbekiston Respublikasning birinchi Prezidenti I.A.Karimovning 
«Farzandlarimiz bizdan ko‘ra kuchli, aqlli, dono va albatta baxtli 
bo‘lishlari shart» degan shiori hamisha har birimizning diqqat 
markazimizda bo‘lishi shart.
Kasbiy ta’lim muassasalarida olib borilayotgan ishlaming 
mohiyati - uning milliy istiqlol mafkurasiga asoslangan, m a’naviy- 
axloqiy, huquqiy, vatanparvarlik, fuqaroviy, mehnat, madaniy- 
maishiy, ekologik va shu singari yo‘nalishlar bilan erishiladigan
125

---

g‘oyaviy a ’mol va ideallarga mos holda olib borilishi maqsadga 
moiik masaladir. Bu muammolarni amalga oshirish barcha 
pedagoglaming oldida turgan yuksak vazifadir.
Mustaqillik 
sharoitida 
talaba-yoshlami 
m a’naviy-axloqiy 
tarbiyalashda qator vazifalarni hal etish talab etiladi. Jumladan:
-
Har bir ta’lim oluvchining ongida davlat mustaqilligi 
xalqning oliy g‘oyaviy-axloqiy qadriyati ekani, o‘z vatani bilan 
faxrlanish, uning xavfsizligini ta ’minlash va O ‘zbekistonning ulug‘ 
tarixiy o‘tmishiga, bozor munosabatlariga asoslangan yangi 
demokratik jamiyat qurishda tanlab olgan o‘ziga xos yo‘lini 
mustahkamlash, islom dini ruhi bilan sug‘orilgan oliy ma’naviy- 
axloqiy qadriyatlami to‘g ‘ri tushuntirish va uni e’tiqodga 
aylantirish;
-
Ta’lim oluvchilar ongiga umuminsoniy qadriyatlami 
singdirish, ulami zamonaviy qadriyatlar ehtiyoj i - o‘zini yuqori 
tutish va viqor saqlash, oilaviy tantanalarda o‘zini ko'rsatishga 
urinish, xizmat vazifasidan shaxsiy maqsadlar uchun foydalanish 
kabi illatlarga murosasiz bo‘lish mhida tarbiyalab borish ulami 
yuqori axloq malakalari bilan qurollantirishning garovi bo ‘lib 
hisoblanadi.
Umuman 
olganda, 
axloqiy 
tarbiya 
tarbiyaviy 
ishlar 
kompleksida yetakchi o‘rin tutadi. Kasb ta’limi muassasalarida 
talaba-yoshlarda axloqiy tarbiyani amalga oshirishda awalo 
axloqiy tushuncha va ishonch hissini yaratishdan boshlagan 
ma’qul. Chunki yoshlarda axloqiy tushuncha e ’tiqodlami tarkib 
toptirmay turib, axloqiy odatlami, xatti-harakat bilan bog‘liq 
malaka va odatlami hosil qilib bo‘lmaydi. Bunda asosan yoshlarga 
axloq-odob norma va qoidalari mazmuniga oid bilim berishga katta 
ahamiyat berish lozim.
0 ‘zbekiston Respublikasida chuqur keng koiam li islohotlar 
amalga oshirilayotgan bir paytda, zamon talablariga javob 
beradigan oliy ma’lumotli iqtisodchi mutaxassislami tayyorlashga 
ixtisoslashtirishgan 
uzluksiz 
iqtisodiy 
ta’lim 
tizimini 
shakllantirishga birinchi darajali ahamiyat berilmoqda. 0 ‘zbekiston 
Respublikasning 
birinchi 
Prezidenti 
Islom 
Karimov 
ta’kidlaganidek: «Biz qiyin sharoitda kelajagimiz poydevorini
126

---

qurih oldik. Bunga o‘mimizga keladigan yosh avlod qanday baho 
beradi, loyiha! arimiz, ishlarimizni taroziga solib ко‘rib nima 
deydi? Har birimiz rnana shu savolni dilga tugib mehnat qilishimiz 
lozim. Mening ishonchim komilki, 0 ‘zbekiston xalqi farovon 
turmush kechiradigan buyuk davlat bo‘ladi».