Baholash ishi va investitsiyalar

 
 

---

 
49 
 
2-jadval 
“All Home” MCHJ ning aktiv va passiv mablag’larining yillar bo’yicha 
dinamikasi
15
 
Ag
re
g
a
t 
Balans 
moddalari 
2013y. 
2014 y. 
2015 y. 
2016 y 6 oylik. 
Summa, 
ming 
so’m 
Ulushi,% 
Summa, 
ming 
so’m 
Ulushi,% 
Summa, 
ming 
so’m 
Ulushi,% 
Summa, 
ming 
so’m 
Ulushi,
% 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
Aktivlar 
  
  
  
  
  
  
  
  
A4 
Yuqori likvidli 
aktivlar 
34600 
8,65% 
38700 
7,81% 
81017 
12,35% 
49780 
6,79% 
A3 
Tez sotiladigan 
aktivlar 
55960 
13,99% 
78800 
15,90% 
128330 
19,55% 
141520 
19,31% 
A2 
Sekin sotiladigan 
aktivlar 
140100 
35,02% 
179800 
36,29% 
215060 
32,77% 
255300 
34,83% 
A1 
Sotilishi qiyin 
bo‘lgan aktivlar 
169388 
42,34% 
198168 
40,0% 
231861 
35,33% 
286307 
39,06% 
  
Balans 
400048 
100% 
495 468 
100% 
656267 
100% 
732907 
100% 
Passivlar 
 
 
 
 
 
 
 
 
P4 
Tez qaytariladi 
gan majbu 
riyatlar 
66 448 
16,61% 
107 870 
21,77% 
114 788 
17,49% 
123 842 
16,9% 
P3 
Qisqa muddatli 
passivlar 
0 
0,00% 
37 528 
7,57% 
0 
0,00% 
19 855 
2,71% 
P2 
O‘rta muddatli 
va uzoq muddatli 
passivlar 
0 
0,00% 
0 
0,00% 
0 
0,00% 
0 
0,00% 
P1 
Doimiy passivlar 
333 600 
83,39% 
350 070 
70,65% 
541 479 
82,51% 
589 210 
80,39% 
  
Balans 
400 048 
100% 
495 468 
100% 
656 267 
100% 
732 907 
100% 
Agregirovan balansini baholash strukturasia
 
2013y. 
2014 y. 
2015 y. 
2016 y 6 oylik 
А4<П4 
А4<П4 
А4<П4 
А4<П4 
А3>П3 
А3>П3 
А3>П3 
А3>П3 
А2>П2 
А2>П2 
А2>П2 
А2>П2 
А1<П1 
А1<П1 
А1<П1 
А1<П1 
 
Yuqoridagi  jadvaldagi  tahlillardan  ko‘rinib  turibdiki,  2016  yilning  6  oyligi 
bo‘yicha korxonaning yuqori likvidli aktivlari tez qaytariladigan majburiyatlaridan 
kichik,  ya‘ni  A4
mumkin. Tez sotiladigan aktivlari esa, qisqa muddatli passivlar katta, ya‘ni A3>P3. 
Shuningdek,  boshqa ko‘rsatkichlari yaxshi holatda. 
Korxonaning  to‘lovga  qobiliyatlilik  ko‘rsatkichi  -  qisqa  muddatli 
majburiyatlarini  to‘lab  berish  qobiliyatini  anglatib,  nafaqat  debitorlik  qarzlarini 
undirish  va  tayyor  mahsulotni  sotish  savdosidagi  ustunligi  bilan,  balki  mavjud 
                                                           
15
 
―Real Estimation‖ MChJ ning biznes qiymatini baholash to‘g‘risidagi hisoboti ma‘lumotlaridan foydalanildi. 

---

 
50 
 
joriy  (aylanma)  aktivlari  holati  ham  inobatga  olinadi.  To‘lov  koeffitsentini 
kamayishi korxonani to‘lov qobiliyati holatlari kamayib ketganligidir. Quyidagi 3-
jadvalda  ―All  Home‖  MCHJ  ning  yillar  bo‘yicha  to‘lovga  qobiliyatlilik 
ko‘rsatkichining dinamikasini ko‘rishimiz mumkin.    
3-jadval 
“All Home” MCHJ ning yillar bo’yicha to’lovga qobiliyatlilik 
ko’rsatkichining dinamikasi tahlili
16
 
Balans moddalari 
2013y. 
2014 y. 
2015 y. 
2016y 6 
oylik 
Summa, 
ming so’m 
Summa, 
ming so’m 
Summa, 
ming so’m 
Summa, 
ming so’m 
Yuqori likvidli aktivlar 
34 600 
38 700 
81 017 
49 780 
Tez qaytariladigan majburiyatlar 
66 448 
107 870 
114 788 
123 842 
Ortiqcha  to‘lovlilik  (Q)  yoki 
yetmaslik (-) 
-31 848 
-69 170 
-33 772 
-74 062 
Tez sotiladigan aktivlar 
55 960 
78 800 
128 330 
141 520 
Qisqa muddatli passivlar 
0 
37 528 
0 
19 855 
Ortiqcha  to‘lovlilik  (Q)  yoki 
yetmaslik (-) 
55 960 
41 272 
128 330 
121 665 
Sekin sotiladigan aktivlar 
140 100 
179 800 
215 060 
255 300 
O‘rta  muddatli  va  uzoq  muddatli 
passivlar 
0 
0 
0 
0 
Ortiqcha  to‘lovlilik  (Q)  yoki 
yetmaslik (-) 
140 100 
179 800 
215 060 
255 300 
Sotilishi qiyin bo‘lgan aktivlar 
169 388 
198 168 
231 861 
286 307 
 Doimiy passivlar 
333 600 
350 070 
541 479 
589 210 
Ortiqcha  to‘lovlilik  (Q)  yoki 
yetmaslik (-) 
164 212 
151 902 
309 619 
302 903 
 
Yuqoridagi  jadvalda  ko‘rinib  turibdiki,  yuqori  likvidli  aktivlar  va  tez 
qaytariladigan  majburiyatlar  bo‘yicha  yetmaslik  mavjud  bo‘lib,  2016  yilning  6 
oyligi bo‘yicha -74 062 ming so‘mni tashkil qilgan. Sotilishi qiyin bo‘lgan aktivlar 
va    doimiy  passivlar  bo‘yicha  to‘lovga  qobiliyatlilik  ko‘rsatkichi  255  300  ming 
so‘mga etgan.    
                                                           
16
 ―Real Estimation‖ MChJ ning biznes qiymatini baholash to‘g‘risidagi hisoboti ma‘lumotlaridan foydalanildi. 

---

 
51 
 
Baholanayotgan  korxonaning  yillar  bo‘yicha  tahlil  qilingan  likvidlilik 
koeffitsientining dinamikasini quyidagi 4-jadvalda ko‘rishimiz mumkin  
4-jadval 
“All Home” MCHJning likvidlilik koeffitsientining dinamikasi tahlili
17
 
№  
Koeffitsient 
Norma  2013y. 
2014 
y. 
2015 
y. 
2016y 6 
oylik 
1 
Absolyut likvidlilik 
(to‘lovga qobiliyatli) 
 0,2dan 
0,7gacha 
0,52 
0,27 
0,49 
0,35 
2 
Oraliq to‘lovlarni 
qoplash (tez likvidlilik) 
 0,7dan 
yuqori 
1,36 
0,81 
1,61 
1,33 
3 
To‘lovlarni qoplash 
koeffitsienti (joriy 
likvidlilik) 
2dan 
yuqori  
3dan 
past 
3,47 
2,04 
3,70 
3,11 
4 
Debitor va kreditor 
qarzlari nisbati 
 1,0dan 
kichik 
0,84 
0,54 
1,12 
0,98 
5 
Xususiy aylanma 
mablag‘lari bilan 
ta‘minlanganlik 
koeffitsienti 
0,2dan 
yuqori 
0,71 
0,51 
0,73 
0,68 
 
Yuqoridagi  jadvalda,  absolyut  likvidlilik  2016  yilning  6  oyligida  erishilgan 
0,35  ko‘rsatkichi  normativ  qiymatdan  yuqoriligini  ko‘rishimiz  mumkin. 
Shuningdek,  oraliq  to‘lovlarni  qoplash  (tez  likvidlilik)  koeffitsienti  1,33  ga  teng 
bo‘lib,  normativ  qiymatdan  yuqori.  Debitor  va  kreditor  qarzlari  nisbati  (0,98) 
normativ qiymat 1,0 dan kichik bo‘lib, korxonaning qarzlari pastligini ko‘rsatadi. 
Korxona  asosiy  faoliyati  boshqaruvi  foydaliligini  daromad  olish  nuqtai-
nazaridan  bahoni  asosiy  faoliyat  natijalari  bo‘yicha  hisoblangan  rentabellik 
ko‘rsatkichlari beradi. Korxonaning rentabellik ko‘rsatkichlari quyidagi 5-jadvalda 
keltirilgan.  
 
 
                                                           
17
 ―Real Estimation‖ MChJ ning biznes qiymatini baholash to‘g‘risidagi hisoboti ma‘lumotlaridan foydalanildi. 

---

 
52 
 
5-jadval 
“All Home” MCHJ ning rentabellik ko’rsatkichlari tahlili
18
 
№ 
Ko’rsatkichlar 
2015 y. 
2016y 6 oylik 
Farqi(Q,-) 
Um
u
m
iy 
re
n
tabelli
k
 
S
of
 r
en
tabelli
k
 
Um
u
m
iy 
re
n
tab
ell
ik
 
S
of
 r
en
tabelli
k
 
Um
u
m
iy 
re
n
tabelli
k
 
S
of
 r
en
tabelli
k
 
1  Sotish rentabelligi  
24,0% 
14,3
% 
24,0% 
14,3% 
0,0% 
0,0% 
2  Aktivlar rentabelligi 
41,1% 
24,5
% 
20,4% 
12,2% 
-20,7% 
-12,3% 
3  Xususiy kapital 
rentabelligi 
53,1% 
31,6
% 
25,1% 
15,0% 
-28,0% 
-16,6% 
4  Xarajatlar rentabelligi  
31,6% 
18,8
% 
31,6% 
18,9% 
0,0% 
0,1% 
5  Aylanishdan 
tashkaridagi aktivlar 
rentabelligi  
110,1% 
65,5
% 
54,8% 
32,7% 
-55,3% 
-32,8% 
6  Aylanma aktivlar 
rentabelligi  
95,7% 
39,0
% 
32,6% 
19,5% 
-63,1% 
-19,6% 
 
Rentabellik  ko‘rsatkichlari  kompaniya  xo‘jalik  faoliyati  foydaliligining 
yuqori  umumlashtirilgan  ta‘rifidir  va  ular  daromadni  barcha  aktivlar,  aylanma 
aktivlar,  shaxsiy  kapital  va  sotuv  hajmi  miqdorini  taqqoslash  yo‘li  bilan 
kompaniyani  boshqarish  sifatini  baholash  imkoniyatini  beradi.  Yuqoridagi 
jadvaldan ko‘rinib  turibdiki,  korxonaning sof  rentabellik  ko‘rsatkichi  yildan  yilga 
o‘sib bormoqda, ya‘ni 2013 yilda bu ko‘rsatkich 12 % ni, 2014 yilda 13% ni, 2015 
yilda 14% ni  va 2016 yilning 6 oyi davomida o‘rtacha 14 %ni tashkil qilgan. 
―All  Home‖  MChJning  moliyaviy  tahlili  natijalariga  ko‘ra  quyidagicha 
xulosa qilindi: 
1.  ―All  Home‖  MChJ  mulkini  moliyalashtirish  manbalari  tarkibi  va 
tuzilishini tasvirlovchi ma‘lumotlarni o‘rganib, tahlil qilinayotgan davr mobaynida 
korxona  mulki  asosan  ishlab  chiqarish  hisobiga  shakllantirilganligi  to‘g‘risida 
xulosa qilish mumkin. Bunda passivlar tarkibida uzoq muddatli qarzdorlik mavjud 
emas.  
                                                           
18
 ―Real Estimation‖ MChJ ning biznes qiymatini baholash to‘g‘risidagi hisoboti ma‘lumotlaridan foydalanildi. 

---

 
53 
 
2.  Korxona  ishlab  chiqarish  darajasi  o‘rtacha  holatda,  ya‘ni  aylanma 
vositalarni  moliyalashtirishga  mo‘ljallangan  shaxsiy  mablag‘larni  tashkil  qiluvchi 
aylanma aktivlarga qo‘yilgan.  
3.  Moliyaviy  barqarorlik  tahlili  korxonaning  tashqi  moliyalashtirish 
manbalariga  tobe  emasligini  ko‘rsatdi.  Korxona  uzoq  kelajakda  moliyaviy 
barqaror. 
4. Korxonaning bankrotlikning rasmiy belgilari yo‘q. 
5. Daromadning yillik ko‘rsatkichlari ijobiy va yuqori. 
6.  Korxonaning  rentabelligi  va  daromadi  bir  xil  g‘oyaga  yo‘naltirilgan. 
Mahalliy sharoit uchun korxonaning rentabelligi yetarli darajada yuqori. 
7. Tahlil natijalariga ko‘ra mahalliy sharoitlarda tugatilish, yuqori moliyaviy 
barqarorlik  uchun  yetarli  korxona  kapitali  va  aktivlarning  qoniqarli  tarkibi  
to‘g‘risida  xulosa  qilish  mumkin.  Barcha  retospektiv  davrlar  natijalariga  ko‘ra 
korxona daromadli va rentabelli. 
Umuman  olganda,  tahlil  korxonaning  qoniqarli  moliyaviy  ahvoli  va  ijobiy 
tomonlarini  ko‘rsatdi.  Ushbu  xulosalar  ―All  Home‖  MChJning  investitsion  jalb 
qiluvchanligidan dalolat beradi.