Bilishning mazmun va mohiyati ma'ruzani olib borish texnologiyasi


Download 0.57 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/40
Sana19.04.2023
Hajmi0.57 Mb.
#1361752
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   40
Bog'liq
5-ma\'ruza matni

Badiiy bilim borliqni tushunib yetish refleksiyaning o
‘ziga xos shakli bo‘lib, u san'at borlig‘ining barcha 
bosqichlarida 
– asar g‘oyasidan boshlab uning odamlar tomonidan qabul qilinishigacha – o‘ziga xos tarzda ro‘yobga 
chiqadi. 
Badiiy ijodni ijodkorning fikrlari va kechinmalarini anglab yetish ob'ekti 
– butun dunyoga uzviy bog‘lagan holda 
san'at tilida moddiylashtirish deb ta'riflash mumkin. Shaklan badiiy faoliyat ob'ektga qarab mo
‘ljal oladi, mazmunan esa, u 
shaxs o
‘zligining ifodasi, inson ma'naviy hayotining intim tomoni, ijodkor ideallari va didining majmui hisoblanadi.
Borliqni badiiy idrok etishning o
‘ziga xos xususiyati ko‘p jihatdan san'at tilining o‘ziga xosligi bilan belgilanadi. 
Uning tarjimoni 
– ijtimoiy aloqalar tizimiga kiruvchi madaniyatning belgilar tizimlaridir. San'at madaniyat tillarini badiiy 
tafakkur va aloqa vositalariga aylantiradi. Bunda san'at tili ikki xil ma'noda: dastlabki, madaniy (asarni idrok etishda u aynan 
tushunilishi mumkin) va shartli, badiiy ma'noda keladi. «Ma'nolar o
‘yini» asl borliqdan chalg‘itmaydi, biroq uni mutlaqo 
kutilmagan tomondan ko
‘rish imkonini beradi. San'atni idrok etishda muttasil kashfiyotlar yuz beradi. Ularning orasida eng 
muhimi qalbimizning xilvat burchaklarini yorituvchi yashin chaqiniga o
‘xshaydigan o‘zlikni kashf etishdir. Ongning 
kutilmagan kashfiyotlar xos bo
‘lgan bunday holati psixologiyada «insayd» deb ataladi. San'atni idrok etish o‘zlikni anglash 
bilan bog
‘liq cheksiz va tengsiz lazzat baxsh etadi. San'atni idrok etish mexanizmi sifatida empatiya, ya'ni o‘zini obraz bilan 
tenglashtirish amal qiladiki, bu kuchli emotsional ta'sirlanishga sabab bo
‘lishi mumkin. Ijobiy va salbiy emotsional 
holatlarning bir-biriga o
‘tishi bilan bog‘liq murakkab jarayon shaxsni o‘z tajribasini qayta tushunishga majbur qiladi va 
uning qadriyatlar tizimida to
‘ntarish yasashga qodir.
Shunday qilib, san'atning bilishdagi ahamiyati shundan iboratki, u bilish va o
‘zlikni anglashning o‘ziga xos 
birligidir. San'at 
– shaxsni ma'naviy boyitish manbai. U insonning ijodiy imkoniyatlarini faollashtiradi, uning madaniyat 
dunyosi va umuman jamiyatdagi xulq-atvorni tushunish qobiliyatini rivojlantiradi. San'atni idrok etishda ob'ekt va sub'ekt 
mushtarakdir. Shaxs san'at asarining mazmuniga o
‘zining daxldorligini his qiladi va uni o‘zida kashf etadi. Shu sababli 
san'atni idrok etish orqali bilish faolligi namoyon bo
‘ladi.
Bilishning mifologiya bilan uzviy bog
‘liq bo‘lgan qadimgi shakllari diniy bilishdir.

Download 0.57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   40




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling