Bob. Tovar va tovar siyosati tovar yoki xizmat ehtiyojni qondirish qurolidir

Chakana savdoning maqsadi oxirgi iste molchilarga chakana do konlar orqali mahsulotni chakana narxlarda yetkazib berishdir. Savdoning bu turi bozor iqtisodiyoti sharoitida о zlarining turli tumanligi va ulardagi narxlar ham egiluvchanligi bilan xarakterlanadi.
Chakana savdo aholiga to g ridan to g ri tovar sotish va xizmat qilish bilan bog liq bo lgan tadbirkorlik faoliyatini о z ichiga oladi. Chakana savdo tovarlar assortimentining shakllanishida qatnashadi. Xaridorlarga tovarlar sifat ко rsatkichlari to g risida axborotlar beradi. Tovarlami saqlash, qo shimcha ishlash, narxlami о matish va boshqa vazifalarini bajaradi. Natijada tovarlaming oxirgi iste molchilari bilan oldi - sotdi shartnomasini tuzadi.
Chakana savdo mulkchilik shakli, usuli va xizmat ко rsatishlari bilan farqlanadi:

1. 
   Xususiy hissadorlar.
   
2. 
   Ijara mulklarga asoslangan chakana savdo.
   
3. 
   Qo shma mulklarga asoslangan chakana savdo.
   

Chakana savdo firmalarining turlari 4 ta mezon bilan farq qiladi:

1. 
   Do konning jihozlari.
   
2. 
   Mijozga xizmat ко rsatish darajasi.
   
3. 
   Tovar assortimenti.
   
4. 
   Savdoda xizmat ко rsatish xarakteriga ко ra.
   

Chakana savdo vositachilarini quyidagi belgilariga ко ra tasniflash mumkin:

1. 
   Do konga taalluqliligi bo yicha:
   

1. 
   mustaqil chakana savdo qiluvchi do konlar (odatda, bir odam- ning mulki hisoblanadi. Bu qoidaga ко ra savdo masalalarini do kon egasining о zi hal qiladi), xizmat ко rsatish darajasi yuqoriligi bilan ajralib turadigan uncha katta bo lmagan do konlar:
   
2. 
   korporativ tarmoq о z ichiga ко p sonli do konlami oladi. Mulkdor hisoblanadi. Bu turdagi chakana savdo tashkilotining bu turini afzalligi - yirik partiya tovarlariga buyurtma berish imkoniyati orqali transport xarajatlarini iqtisod qilish va soni bo yicha chegirma olish, tashkil etishning yuqori darajasi, sotishni rag batlantirish va bashorat qilish imkoniyati, tovar zaxiralari va narxlami boshqarishdan iborat.
   

2. 
   Xizmat ко rsatish darajasi bo yicha:
   

1. 
   Xizmat ко rsatish cheklangan do konlar-awaldan tanlangan tovarlar bilan savdo qiladi;
   
2. 
   to liq xizmat ко rsatish yuqori do konlar obro li do konlarga nufuzli tovarlami sotish uchun taklif qilinadi va xaridorga qidirish, taqqoslash, har qanday masalada yordam, tanlashda maslahatlar beradi.
   

3. 
   Savdo xizmati ко rsatish xarakteriga ко ra:
   

1. 
   do konda sotish;
   
2. 
   tovami pochta yoki telefon orqali buyurtma bilan sotish;
   
3. 
   elektron savdo;
   
4. 
   tarqatib sotish;
   
5. 
   savdo avtomatlari orqali savdo.
   

4. 
   Tovar assortimenti bo yicha:
   

1. 
   ixtisoslashgan do konlar;
   
2. 
   universal do konlar;
   
3. 
   kundalik ehtiyoj mollari do konlari;
   
4. 
   keng tarmoqli universal do konlar.
   

5. 
   Iste mol koorperativlari bu chakana savdo qiluvchi do konlar bo lib, ulami iste molchilarning о zlari boshqaradi va egalik qiladi (ко proq oziq ovqat bozorlarida). Ко pincha iste molchilarning о zlari do konlarda ma lum vaqt ishlab beradi, bu esa savdo narxini sezilarli pasaytirish imkonini beradi.
   
6. 
   Savdo kooperativlari mustaqil do konlar tarmog i bo lib, odatda, tovarlami bitta ta minotchining о zidan xarid qiladi. Ulaming afzalligi- xaridorlaming ко z oldida, ulami ancha past narxlar bilan jalb etuvchi (yetkazib beruvchidan xarid qilinganda, miqdori uchun chegirmalar hisobidan) yirik savdo tarmog ini yaratishi.
   
7. 
   О z-o ziga xizmat qilish do konlari kundalik ehtiyoj tovarlarini realizatsiya qiladi.
   

Chakana savdo taqsimlashning barcha bo g inida о nta xaridordan yettitasi u yoki bu tovar foydasiga, aynan ulaming taqdim etilgan assortimentlarini ко rish, tovaming xarid qiymatini baholash va be vosita asosiy do konning о zida taqqoslash kerak bo Isa, maslahat so rab, sotuvchiga murojaat qilishi savdoni amalga oshirishning isbotiga aylanadi. Aynan chakana savdo xaridorlar bilan doimiy muloqotda bo ladi, turli tovar va markalarga ulaming ta sirini ко radi va yangi kombinatsiya va tovar guruhlarini tuzib, tovaming tez sotilishini boshqa­radi. Chakana savdo bilan shug ullanuvchilar tovarlar va xizmatlar bevosita yakuniy iste molchilarning shaxsan iste mollari uchun sotish bo yicha hamma turdagi faoliyatni bajaradilar. Chakana savdo do kon- larida xaridor muomalasini boshqarish merchendayzing deyiladi.
Chakana savdoning asosiy hajmi chakana savdo bilan shug ul- lanuvchi do konlar orqali, kam qismi to g ridan to g ri marketing, shaxsiy savdo va savdo avtomatlari yordamida sotishni о z ichiga oluvchi do kondan tashqari chakana savdo yo li bilan olib boriladi.
Chakana savdo qiluvchi tovarni ulgurji savdodan yoki ishlab chiqaruv­chidan sotib oladi.

2. 
   Tovar harakati funksiyasi
   

Marketingning eng muhim qismi mahsulotni sotish va taqsimlash jarayonida ishlab chiqarilgan mahsulotni iste molchiga yetkazishni hal etish. Sotish siyosati - iste mol tovarlarini yetkazib berishning ehtimoli kutilgan variantlarni tahlil qilish va xojalikning yuqori samarasiga erishishini ta minlaydigan mahsulot taqsimotining hamma shaxob- chalarida eng maqbul variantni ishlab chiqish bilan shug ullanadi. Sotish siyosati korxonaning taqsimlash miksi bo yicha marketing komp- leksini ishlab chiqish va realizatsiya qismi bo yicha chora-tadbirlarini о z ichiga oladi. Bu chora-tadbirlar marketing subyektlarini sotuvga mo ljallangan tovar va xizmatlarini kerakli miqdorda va tegishli sifatda, aniq vaqtda tegishli joyga yetkazib berishga yo naltirilgan bo lishi kerak. Bu vazifalaming bajarilishi firmani rejalashtirilgan foydani olishga olib keladi. Sotish siyosatida qaror qabul qilishning asosiy mezonlari tovar aylanmasi hajmi, bozor ulushi va boshqalar qabul qilinadi. Bu jarayonda tovarlaming saqlanish muddati ulami tarqatish vaqtiga bevosita ta sir etuvchi omil hisoblanadi. Sotuv kanallarining imiji, taqsimlash kanallarida ishtirok etuvchi subyektlaming kooperatsiya darajasi, tijoratda tavakkalchilik xavfinik amaytirish, taqsimlash kanallarining egiluvchanlik hayotiylikligini uzoq ta minlash juda muhim hisoblanadi.
Savdo siyosatining vazifasi ishlab chiqarilayotgan mahsulotlami samarali sotish uchun optimal savdo tarmoqlarini va tovarlaming harakatlanish tizimini tuzishdir.
Jahondagi ко plab marketologlar maqsadli bozor va optimal savdo natijaviyligiga tovar harakatlanishining ta sirini narx siyosatiga nisbatan yuqori, deb hisoblaydi. Yaponiyalik mutaxassislar umumiy marketing tizimida savdo siyosati muhimligini ta kidlab, tovaming va firmaning bozordagi raqobat poydevorini oshirish bo yicha barcha marketing kuchlarining asosi о zagi, deb hisoblaydilar.
Marketing kompleksi tizimida savdo siyosati quyidagi qarorlami qabul qilishni ко zda tutadi:
-savdo va tovar harakati strategiyalarini firmaning umumiy marketing strategiyasi bilan о zaro bog liqligini aniqlash;