Buxoro xonligining tashkil topishi va siyosiy hayoti


Download 0.82 Mb.
bet2/2
Sana20.11.2023
Hajmi0.82 Mb.
#1788753
1   2
Bog'liq
BUXORO XONLIGI

Abdullaxon II XVI asrning 80-yillarida Xurosonda, uning markazlari Hirot, Mashhadda, 90-yillarda Seyiston, Garmsir va to Xilmand daryosigacha bo'lgan hududlarda o'z saltanatini o'rnatdi, Qandahorni ham egallaydi. Uning davrida hozirgi Qarag'andadan (Ulug'tog'dan) Xilmand daryosigacha, Sibir xonligidan Mashhadgacha bo'lgan hududlar yana bir bor Oliy hokimiyati Buxoro qo'l ostida birlashdi. Bunday katta saltanatga Amir Temurdan so'ng Abdullaxon II asos soladi. Rossiyaliklar uning davlatiga nisbatan «Buyuk Buxoriya» degan iborani qo'llashgan edilar.

  • Abdullaxon II XVI asrning 80-yillarida Xurosonda, uning markazlari Hirot, Mashhadda, 90-yillarda Seyiston, Garmsir va to Xilmand daryosigacha bo'lgan hududlarda o'z saltanatini o'rnatdi, Qandahorni ham egallaydi. Uning davrida hozirgi Qarag'andadan (Ulug'tog'dan) Xilmand daryosigacha, Sibir xonligidan Mashhadgacha bo'lgan hududlar yana bir bor Oliy hokimiyati Buxoro qo'l ostida birlashdi. Bunday katta saltanatga Amir Temurdan so'ng Abdullaxon II asos soladi. Rossiyaliklar uning davlatiga nisbatan «Buyuk Buxoriya» degan iborani qo'llashgan edilar.

Abdullaxon davrida Buxoro xonligining Hindiston, Xitoy, Turkiya, Rossiya2 bilan savdo va diplomatik munosabatlari rivojlangan. 1572-1578-yillari Hindistonda Buxoro xonining elchilari, Buxoroda esa Hindiston podshohi Akbarning elchilari bo'lgan.
Abdullaxon II elchilari 1583-yili Moskvadan o'q-dori, ov qushlari, mato olib kelganlar. Bunday elchilik 1589, 1595-yillarda ham takrorlangan.

Abdullaxon II markazlashgan dаvlаtni tuzishdа isyon-kor zodаgonlаrni qаttiqqo'llik vа shafqatsizlik bilаn jаzolаdi, sultonlаr, beklаr, аmirlаr vа o'zining bir qаtor qarindosh-urug'lаrining bost^nm tаnlаridаn judo qildirdi. Аmmo u har qаnchа qаttiqqo'l bo'lmаsin siyosiy tаrqoqlik tаrtibotlаrigа qarshi kurashdа ojizlik qiladi vа bu tаrtibotlаrning nаvbаtdаgi qurboni bo'ladi. Rivoyatlаrgа qаrаgаndа Abdullaxon II o'g'li Аbdulmo'min tomonidаn 1598-yili zаharlаb o'ldirilgаn. Bu ishdа harbiy zodаgonlаr boshliqlаridаn biri Muhammаd Boqibiy tash-kilotchilik qilgаn. Hokimiyatni zo'rlik yo'li biten otаsi qo'lidаn o^n oqpаdаr Аbdulmo'min yarim yil o'tmаsdаnoq o'zi ham boshqa bir dushmаn zodаgonlаr guruhi qo'lidа (1599) h^ok bo'ldi. Taxtni so'nggi Shayboniy hukmdor Pirmuhammаdxon egаllаydi. Аmmo 1601-yili Sаmаrqаnd hokimi Boqi Muhammаd bilаn ^rash^U u yengilаdi va taxtdan ag'dariladi. Shu biten Shayboniylаr hukmronligi tugаydi. Аnа shu Boqi Muhammаd boshqa bir sulote — Ashtarxoniylаrgа rrmnsub edi. 1601-yildаn vatanimiz siyosiy hayotida yangi sulola — Ashtarxoniylar hukm-ronlik qila boshlaydi. Shu tariqa qariyb yuz yil davom etgan Shayboniylar sulolasi o'zaro qirg'inbarot urushlar va o'zaro ni-zolar oqibatida qirilib tamom bo'ladi va taxt vorisligiga da'vogar qolmaydi.

  • Abdullaxon II markazlashgan dаvlаtni tuzishdа isyon-kor zodаgonlаrni qаttiqqo'llik vа shafqatsizlik bilаn jаzolаdi, sultonlаr, beklаr, аmirlаr vа o'zining bir qаtor qarindosh-urug'lаrining bost^nm tаnlаridаn judo qildirdi. Аmmo u har qаnchа qаttiqqo'l bo'lmаsin siyosiy tаrqoqlik tаrtibotlаrigа qarshi kurashdа ojizlik qiladi vа bu tаrtibotlаrning nаvbаtdаgi qurboni bo'ladi. Rivoyatlаrgа qаrаgаndа Abdullaxon II o'g'li Аbdulmo'min tomonidаn 1598-yili zаharlаb o'ldirilgаn. Bu ishdа harbiy zodаgonlаr boshliqlаridаn biri Muhammаd Boqibiy tash-kilotchilik qilgаn. Hokimiyatni zo'rlik yo'li biten otаsi qo'lidаn o^n oqpаdаr Аbdulmo'min yarim yil o'tmаsdаnoq o'zi ham boshqa bir dushmаn zodаgonlаr guruhi qo'lidа (1599) h^ok bo'ldi. Taxtni so'nggi Shayboniy hukmdor Pirmuhammаdxon egаllаydi. Аmmo 1601-yili Sаmаrqаnd hokimi Boqi Muhammаd bilаn ^rash^U u yengilаdi va taxtdan ag'dariladi. Shu biten Shayboniylаr hukmronligi tugаydi. Аnа shu Boqi Muhammаd boshqa bir sulote — Ashtarxoniylаrgа rrmnsub edi. 1601-yildаn vatanimiz siyosiy hayotida yangi sulola — Ashtarxoniylar hukm-ronlik qila boshlaydi. Shu tariqa qariyb yuz yil davom etgan Shayboniylar sulolasi o'zaro qirg'inbarot urushlar va o'zaro ni-zolar oqibatida qirilib tamom bo'ladi va taxt vorisligiga da'vogar qolmaydi.

Download 0.82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling