Darsning maqsadi

Mustahkamlash: Savol-javob. 1.Madrasalarda qanday fanlar o’qitilgan, talaba nechta darslik, o’quv qo’llanmani o’zlashtirishi zarur bo’lgan? 2.Maktabxona va madrasa xarajati nimalar hisobiga qoplangan? 3.Ilm-fan rivoji haqida nimalarni bilib oldingiz? 4.Adabiyot rivojiga qaysi shoir-u yozuvchilar qanday asarlari bilan katta hissa qo’shdilar?

Baholash. O’qituvchi yuzaga kelgan savollarga javob beradi .

Faol o’quvchilar baholanadi .

Uyga vazifa: Mavzuni o’qish, savollarga javob berish.

Sana_______________sinf 8______fan O’zbekiston tarixi

Mavzu : BUXORODA MANG’ITLAR SULOLASI HUKMRONLIGINING O’RNATILISHI.

Darsning maqsadi: ta’limiy: o’quvchilarga Buxoroda mang’itlar sulolasi hukmronligining o’rnatilishi haqida ma’lumot berish;

Tarbiyaviy: o’quvchilarni har bir xalq tarixiga hurmat bilan qarash ruhida tarbiyalash;

Rivojlantiruvchi: o’quvchilarning matn ustida ishlay olish ko’nikmalarini rivojlantirish.

Dars turi: yangi tushuncha va bilimlarni shakllantiruvchi.

Dars metodi: savol-javob, “Aqliy hujum” metodi, guruhlarda ishlash.

Dars jihozi: darslik, mavzuga oid xarita , doska, bo’r, daftar, tarqatma materiallar, vatman qog’oz, skotch

Tashkiliy qism: Salomlashish. Davomat. Dunyo yangiliklari.

O’tilganni so’rash: Savol-javob.

1.Madrasalarda qanday fanlar o’qitilgan, talaba nechta darslik, o’quv qo’llanmani o’zlashtirishi zarur bo’lgan? 2.Maktabxona va madrasa xarajati nimalar hisobiga qoplangan? 3.Ilm-fan rivoji haqida nimalarni bilib oldingiz? 4.Adabiyot rivojiga qaysi shoir-u yozuvchilar qanday asarlari bilan katta hissa qo’shdilar? 5.Qanday me’moriy yodgorlik majmualari bunyod etildi?

Yangi mavzu: Buxoro xonligining daylat mustaqilligini yo`qotishi.1740- yilda Eron qo`shinlari Nodirshoh boshchiligida Buxoroga qarshi yana hujum boshladi. Buxoro va Xiva xonlari umumiy dushmanga qarshi kurashish uchun birlasha olmadilar.

Bu ham yetmaganidek, Buxoroning o`zida xoinlik yuz berdi. Xonlikda yetakchi mavqega ega bo`lib olish niyatidan qaytmagan Qarshi hukmdori Muhammad Hakimbiy Nodirshoh tomoniga o`tib ketdi. Abulfayzxon Eron bosqiniga qarshi kurashni uyushtira olmadi va taslim bo`ldi. Nodirshoh Buxoro xonligining taslim

bo`lish shartlarini Muhammad Hakimbiy orqali Abulfayzxonga jo`natdi.

Taslim bo`lish haqidagi shartnomani imzolash uchun Abulfayzxon Zarafshon daryosining bo`yidagi Chorbakr qo`rig`iga - Nodirshoh huzuriga borishga majbur bo’ldi.

Shartnomaga ko`ra, Nodirshoh qo`shinlari uchun 8 yilga yetadigan 200 ming xarbor bug`doy va arpa to`plab beradi. Bundan tashqari, Buxoro xonligi aholisidan 10 ming nafarli qo`shin to`planib Nodirshoh ixtiyoriga jo`natiladi. Bu qo`shinga Muhammad Hakimbiyning o`g`li Muhammad Rahim qo`mondon etib tayinlandi.

Guruhlarda ishlash.

1-guruh. Buxoro xonligining davlat mustaqilligini yo’qotishi.

2-guruh. Muhammad Rahimbiy.

3-guruh. Doniyolbiy otaliq va Amir Shohmurod.

Mustahkamlash: Savol-javob.

1.Nodirshoh istilosi qanday oqibatlarga olib keldi?

2.Ashtarxoniylar davlati qay tariqa inqirozga yuz tuta bordi?

3.Mang’itlar qay tariqa hokimiyattepasiga keldilar?

4.Muhammad Rahimbiyning mamlakatni birlashtirish siyosati haqida so’zlab bering.

5.Bir eshakka yuk bo’ladigan og’irlik o’lchovi nima deb ataladi?

Baholash.

Uyga vazifa: Mavzuni o’qish, savollarga javob berish.

Sana_______________sinf 8______fan O’zbekiston tarixi

Mavzu : AMIRLIK DAVLAT TUZUMI VA UNING MA’MURIY BOSHQARILUVI.

Darsning maqsadi: ta’limiy: o’quvchilarga Buxoro amirligining davlat tuzumi va uning ma’muriy boshqaruvi haqida ma’lumot berish; Tarbiyaviy: o’quvchilarni har bir xalq tarixiga hurmat bilan qarash ruhida tarbiyalash;

Rivojlantiruvchi: o’quvchilarning matn ustida ishlay olish ko’nikmalarini rivojlantirish.

Dars turi: yangi tushuncha va bilimlarni shakllantiruvchi.

Dars metodi: savol-javob, “Aqliy hujum” metodi, guruhlarda ish

Dars jihozi: darslik, mavzuga oid xarita , doska, bo’r, daftar, tarqatma materiallar, vatman qog’oz, skotch

Tashkiliy qism: Salomlashish. Davomat. Dunyo yangiliklari.

O’tilganni so’rash: Savol-javob. 1.Nodirshoh istilosi qanday oqibatlarga olib keldi? 2.Ashtarxoniylar davlati qay tariqa inqirozga yuz tuta bordi? 3.Mang’itlar qay tariqa hokimiyattepasiga keldilar? 4.Muhammad Rahimbiyning mamlakatni birlashtirish siyosati haqida so’zlab bering. 5.Bir eshakka yuk bo’ladigan og’irlik o’lchovi nima deb ataladi?

Yangi mavzu: Kichik ma’ruza. Buxoro davlat tuzumiga ko’ra monarxiya davlati edi. Ma’muriy jihatdan viloyat va tumanlarga bo’lingan. Yer maydoni taxminan 270 ming km kv, aholisi 2 mln atrofida bo’lgan. Amirlikning poytaxti Buxoro shahri va viloyatini qo’shbegi boshqargan.

Buxoro xonligi saroyida 30 ga yaqin amaldor xizmat qilgan. Masalan, bosh vazir qo’shbegi deb atalgan, devonbegi soliqlar undirilishi ustidan nazorat qilgan, mirshab tungi shahar soqchilari boshlig’i vazifasini bajargan, miroxur amir otxonasining boshlig’I bo’lgan, kitobdor amir kutubxonasining boshlig’I bo’lgan, sadr vaqf mulklarining boshqaruvchisi vazifasini bajargan. Devonbegi - xonlikning moliya-xazina ishlarini boshqargan. Soliqlar undirilishi ustidan nazorat olib borgan. U Ark etagida yashagan.

Ko`kaldosh - butun amirlik hududida do`stona yoki dushmanlik munosabatida bo`luvchilar haqida ma'lumotni to`plagan.

Mushrif - amaldorlar xonga in'om etgan buyumlarni hamda harbiy anjomlarni ro`yxatga olgan. Soliq tushumlarini yozib borgan.Mirshab - tungi shahar soqchilari boshlig`i vazifasini bajargan.Dodxoh - fuqarolarning arz va shikoyatlarini tinglovchi va hal etuvchi amaldor bo`lgan.Inoq - vazifasi amir farmoyishlarini beklardan boshqa tabaqaga yetkazishdan iborat bo`lgan.Miroxur - amir otxonasining boshlig`i bo`lgan.Dasturxonchi - amir huzurida uyushtiriladigan ziyofatlar uchun mas'ul amaldor.Kitobdor - amir kutubxonasi boshlig`i.To`qsabo - harbiy qism sarkardasi.Parvonachi - biror-bir shaxs biror lavozimga tayinlanganida yorliqni o`sha shaxsga yetkazuvchi amaldor.Sadr - vaqf mulklarini boshqaruvchi.Shayxulislom - musulmon jamoasi boshlig`i; qozilik ishlarida hamda kundalik hayotda qonlarga rioya etilishini ta'minlovchi, hukmdorning eng yaqin kishisi. Bu lavozim avloddan avlodga meros bo`lib ham o`tgan.

Mustahkamlash: Savol-javob. 1.Buxoro davlat tuzumiga ko’ra qanday davlat edi.

2.Buxoroda mustabid hukmdorlik hukm surgan bir paytda qanday davlat tizimi mavjud bo’lgan?

3.Biror-bir shaxs biror lavozimga tayinlanganida yorliqni o’sha shaxsga yetkazuvchi amaldor kim?

4.Amirning ishinchi va e’tiborini qozongan amaldor qaysi?

Baholash.

Uyga vazifa: Mavzuni o’qish, savollarga javob berish.

Sana_______________sinf 8______fan O’zbekiston tarixi

Mavzu : AMIRLIKNING XO’JALIK HAYOTI.

Darsning maqsadi: ta’limiy: o’quvchilarga Buxoro amirligining xo’jalik hayoti haqida ma’lumot berish;

Tarbiyaviy: o’quvchilarni har bir xalq tarixiga hurmat bilan qarash ruhida tarbiyalash;

Rivojlantiruvchi: o’quvchilarning matn ustida ishlay olish ko’nikmalarini rivojlantirish.

Dars turi: yangi tushuncha va bilimlarni shakllantiruvchi.

Dars metodi: savol-javob, “Klaster” metodi, guruhlarda ishlash.

Dars jihozi: darslik, mavzuga oid xarita , doska, bo’r, daftar, tarqatma materiallar, vatman qog’oz, skotch

Tashkiliy qism: Salomlashish. Davomat. Dunyo yangiliklari.

O’tilganni so’rash: Savol-javob.

1.Buxoro davlat tuzumiga ko’ra qanday davlat edi.

2.Buxoroda mustabid hukmdorlik hukm surgan bir paytda qanday davlat tizimi mavjud bo’lgan?

3.Biror-bir shaxs biror lavozimga tayinlanganida yorliqni o’sha shaxsga yetkazuvchi amaldor kim?

4.Amirning ishonchi va e’tiborini qozongan amaldor qaysi?

5.Buxoro amirligini xaritadan ko’rsating?

6.Buxoro amirligiga chegaradosh davlatlar qaysi?

Yangi mavzu: Yer mulkchiligi shakllari. Buxoro davlatida yer-suv mulkchiligining uch shakli mavjud edi: 1) davlat yerlari (bu amlok yerlar deb ham atalgan); 2) mulk yerlari (xususiy); 3) vaqf yerlari.Davlat yerlarining suvsiz dasht, to`qayzor qismi ko`chmanchi jamoalarga bo`lib berilgan bo`lib, ular bu yerlardan foydalanganliklari uchun davlatga xiroj to`lar edilar. Bunday yerlar sotilmasdi va ayirboshlanmasdi. Davlat yerlarining boshqa bir qismi hukmron sulola a'zolariga, yirik davlat mansabdorlariga, lashkarboshilariga davlat oldidagi xizmatlari evaziga suyurg`ol shaklida in'om etilgan edi. Suyurg`ol olganlar u yerni boshqarish huquqini ham olganlar. Suyurg`ol egasi davlat xazinasiga xiroj to`lashi hamda oliy hulondorning chaqirig`iga ko`ra o`z qo`shini bilan harbiy yurishlarda ishtirok etishi lozim edi.XVI asrdan boshlab davlat yerlarini „tanho" deb nom olgan shaklda in'om etish qaror topa borgan^Bunday in'omga sazovor bo`lgan kishi yerga emas, shu yerdan olinadigan soliqqa egalik qilgan. XIX asrning birinchi choragida amirlikda tarmolarning soni 12 mingdan 36 ming nafarga yetgan. Eng kichik tanho yeri 3-5 gek-tarni tashkil etgan.

• 
  Tanob (chilvir, arqpn): ekin maydonini o`lchash uchun qo`llaniladigan yuza birligi. Tanob yer maydoni 8,33 sotixga teng bo`lgan 1 ga yer esa 12 tanobni tashkil etgan
  
• 
  Amirlikda yer mulkcliiligimng davlat(arnlok), xususiy mulk va vaqf shakli mavjud bo`lgan.
  
• 
  Davlat yerlari sotilmagan va ayirboshlanmagan.
  
• 
  Davlat yerlarining bir qismi suyurg`ol va tanho shaklida in'om etilgan.
  

Mustahkamlash: Savol-javob. 1.Buxoro amirligida yerga bo’lgan mulkchilikning uch shaklini va ularning bir-biridan farqini tushuntirib bering.

2. Suyurg’ol shaklidagi yer in’om etilishi qanday oqibatlarga olib kelgan?

3.Markaziy Osiyo xalqlari hayotida sun’iy sug’orish nega hayot-mamot masalasi edi?

4.Osiyoda dehqonchilik Yevropa dehqonchiligidan qanday jihatlari bilan farq qilgan?

5.Dexqonchilikda qanday ekinlar ekilgan ?

Baholash.

Uyga vazifa: Mavzuni o’qish, savollarga javob berish.

Sana_______________sinf 8______fan O’zbekiston tarixi

Mavzu : AMIRLIK SHAHARLARI HAYOTI VA SAVDO-SOTIQ ISHLARI.

Darsning maqsadi: ta’limiy: o’quvchilarga amirlik shaharlari hayoti va savdo-sotiq ishlari haqida ma’lumot berish;

Tarbiyaviy: o’quvchilarni har bir xalq tarixiga hurmat bilan qarash ruhida tarbiyalash;

Rivojlantiruvchi: o’quvchilarning matn ustida ishlay olish ko’nikmalarini rivojlantirish.

Dars turi: yangi tushuncha va bilimlarni shakllantiruvchi.

Dars metodi: savol-javob, “Aqliy hujum” metodi, guruhlarda ishlash.

Dars jihozi: darslik, mavzuga oid xarita , doska, bo’r, daftar, tarqatma materiallar, vatman qog’oz, skotch

Tashkiliy qism: Salomlashish. Davomat. Dunyo yangiliklari.

O’tilganni so’rash: Savol-javob.

1.Buxoro amirligida yerga bo’lgan mulkchilikning uch shaklini va ularning bir-biridan farqini tushuntirib bering.

2. Suyurg’ol shaklidagi yer in’om etilishi qanday oqibatlarga olib kelgan?

3.Markaziy Osiyo xalqlari hayotida sun’iy sug’orish nega hayot-mamot masalasi edi?

4.Osiyoda dehqonchilik Yevropa dehqonchiligidan qanday jihatlari bilan farq qilgan?

Yangi mavzu: Guruhlarda ishlash.

1-guruh. Amirlik shaharlarining o’ziga xos jihatlari.

2-guruh. Hunarmandchilikning rivojlangan sohalari.

3-guruh. Ichki savdo.

4-guruh. Tashqi savdo.

Mustahkamlash: Savol-javob. 1. Buxoro davlatida ichki va tashqi savdo nochor ahvolda bo’lganligi sabablari nimalardan iborat edi? 2.Jahon bozori bilan uzviy bog’liqlik davlatlar hayotida qanday ahamiyatga ega?

3.Rossiyaning Markaziy Osiyo bilan savdo aloqalarini yaxshilashdan ko’zlangan maqsadlari nimalrdan iborat edi? 4.Hunarmandchilikning eng asosiy tarqmoqlari qaysilar edi?

Baholash. O’qituvchi yuzaga kelgan savollarga javob beradi .

Faol o’quvchilar baholanadi .

Uyga vazifa: Mavzuni o’qish, savollarga javob berish.

Sana_______________sinf 8______fan O’zbekiston tarixi

Mavzu : BUXORO AMIRLIGI XIX ASRNING BIRINCHI YARMIDA.

Darsning maqsadi: ta’limiy: o’quvchilarga XIX asrning birinchi yarmida Buxoro amirligi haqida ma’lumot berish;

Tarbiyaviy: o’quvchilarni har bir xalq tarixiga hurmat bilan qarash ruhida tarbiyalash;

Rivojlantiruvchi: o’quvchilarning matn ustida ishlay olish ko’nikmalarini rivojlantirish.

Dars turi: yangi tushuncha va bilimlarni shakllantiruvchi.

Dars metodi: savol-javob, “Aqliy hujum” metodi, guruhlarda ishlash.

Dars jihozi: darslik, mavzuga oid xarita , doska, bo’r, daftar, tarqatma materiallar, vatman qog’oz, skotch

Tashkiliy qism: Salomlashish. Davomat. Dunyo yangiliklari.

O’tilganni so’rash: Savol-javob.

1. Buxoro davlatida ichki va tashqi savdo nochor ahvolda bo’lganligi sabablari nimalardan iborat edi? 2.Jahon bozori bilan uzviy bog’liqlik davlatlar hayotida qanday ahamiyatga ega?

3.Rossiyaning Markaziy Osiyo bilan savdo aloqalarini yaxshilashdan ko’zlangan maqsadlari nimalrdan iborat edi?

4.Hunarmandchilikning eng asosiy tarqmoqlari qaysilar edi?

Yangi mavzu: `li Amir Haydar o`tirdi (1800-1826). Mahalliy hukmdorlar beklar hamda yirik zodagonlar markaziy hokimiyatga qarshi yana kurash boshladilar. Birinchi bo`lib, markaziy hokimiyatning o`lpon yig`uvchilari o`zboshimchaligidan norozi bo`lgan Marv turkmanlari 1800-yilda qo`zg`olon ko`tardilar. Amir Haydar bu qo`zg`olonni qattiqqo`llik bilan bostirdi. Biroq marvliklar 1804-yilda yana qo`zg`olon ko`tardilar. Bu safar qo`zg`olonchilarga Marv hokirni, Amir Haydarning inisi Dinnosirbek boshchilik qildi. Uning maqsadi Xiva xoni Eltuzar yordamida oliy hokimiyatni egallash edi. Amir Haydar vohani suv bilan ta'minlab turgan Sultonobod to`g`onini buzdirib tashladi. Suvsiz qolgan Marv turkmanlari jang qilmay shaharni tark etishga majbur bo`ldilar. Turkmanlarning qolgan qismi esa Zarafshon daryosi vodiysiga ko`chirildi. Dinnosirbek esa oilasi va 100 nafar odamini olib Eronga qochib ketdi.

1800- yilda Qarshi viloyatida va-Kattaqo`rg`onda ham xalq qo`zg`olonlari bo`ldi.

Amirlikda ayniqsa yahudiylarning ahvoli og`ir va ayanchli edi. Garchand ular o`z diniy e'tiqodlarini saqlab qolgan, amirlikdagi deyarli butun savdo-sotiqni o`z qo`llariga olib, ma'lum ijtimoiy mavqega ega bo`lib olgan bo`lsalar-da, ularga nisbatan inson qadr-qimmatini tahqirlovchi, xo`rlovchi tartiblar joriy etilgan edi. Xususan, yahu-diylarga ot minib yurish man etilgan edi. Ular eshak minishlari mumkin edi, xolos. Bellariga kamar emas, chilvirbog`lab yurishlari shart edi.

• 
  Mang`it hukmdorlari ichki siyosatining asosiy maqsadi markaziy hokimiyatni mustahkamlash edi.
  
• 
  Amir Nasrullo birinchi bo`lib muntazam piyoda qo`shin tuzdi.
  
• 
  Mang`itlar amir shaxsiga sig`inish siyosatini yuritganlar.
  

Mustahkamlash: Savol-javob. 1. Miyonqol qo’zg’olonining sabablari va uning oqibati haqida so’zlab bering.

2.Amir Haydar nechanchi yillarda hukmronlik qildi va qanday ishlarni amalga oshirdi?

3.Nasrullo Amir Haydarning nechanchi o’g’li bo’lgan?

4.Amir Nasrullo Shahrisabz va Kitobni qachon bo’ysindirdi?

5.Amir Nasrullo joriy etgan maxsus kiyim nimalardan iborat bo’lgan?

Baholash.

Uyga vazifa: Mavzuni o’qish, savollarga javob berish.

Sana_______________sinf 8______fan O’zbekiston tarixi

Mavzu : BUXORO AMIRLIGIDA MADANIY HAYOT.

Darsning maqsadi: ta’limiy: o’quvchilarga Buxoro amirligidagi madaniy hayot haqida ma’lumot berish;

Tarbiyaviy: o’quvchilarni har bir xalq tarixiga hurmat bilan qarash ruhida tarbiyalash;

Rivojlantiruvchi: o’quvchilarning matn ustida ishlay olish ko’nikmalarini rivojlantirish.

Dars turi: yangi tushuncha va bilimlarni shakllantiruvchi.

Dars metodi: savol-javob, “Klaster” metodi, guruhlarda ishlash.

Dars jihozi: darslik, mavzuga oid xarita , doska, bo’r, daftar, tarqatma materiallar, vatman qog’oz, skotch

Tashkiliy qism: Salomlashish. Davomat. Dunyo yangiliklari.

O’tilganni so’rash: Savol-javob.

1. Miyonqol qo’zg’olonining sabablari va uning oqibati haqida so’zlab bering.

2.Amir Haydar nechanchi yillarda hukmronlik qildi va qanday ishlarni amalga oshirdi?

3.Nasrullo Amir Haydarning nechanchi o’g’li bo’lgan?

4.Amir Nasrullo Shahrisabz va Kitobni qachon bo’ysindirdi?

5.Amir Nasrullo joriy etgan maxsus kiyim nimalardan iborat bo’lgan?

Yangi mavzu: “Klaster” usuli.
Mirzo Shams Buxoriy

Mirzo Sodiq Jondoriy



Ahmad Donish

Muhammad Yaqub ibn Doniyolbiy Buxoriy

Madaniy hayot



Mujrim-Obid

Muhammadniyoz Nishotiy


Mustahkamlash: Savol-javob.

1. Tarix ilmi sohasida qanday asarlar yaratildi?

2.Nishotiy va Mujrim-Obid ijodining o’xshash va o’ziga xos jihatlarini qayd eting.

3.Buxoro Shashmaqomi qachon va qayerda vujudga kelgan?

4.Musiqada bir qismli yoki turkumli cholg’u va ashula yo’llari nima deb ataladi?

5. Dars sizda qanday taassurot qoldirdi ?

Baholash. Faol o’quvchilar baholanadi .

Uyga vazifa: Mavzuni o’qish, savollarga javob berish.

Sana_______________sinf 8______fan O’zbekiston tarixi

Mavzu : XIVA XONLIGINING TASHKIL TOPISHI.

Darsning maqsadi: ta’limiy: o’quvchilarga Xiva xonligining tashkil topishi haqida ma’lumot berish; Tarbiyaviy: o’quvchilarni har bir xalq tarixiga hurmat bilan qarash ruhida tarbiyalash; Rivojlantiruvchi: o’quvchilarning matn ustida ishlay olish ko’nikmalarini rivojlantirish.

Dars turi: yangi tushuncha va bilimlarni shakllantiruvchi.

Dars metodi: savol-javob, “Aqliy hujum” metodi, guruhlarda ishlash.

Dars jihozi: darslik, mavzuga oid xarita , doska, bo’r, daftar, tarqatma materiallar, vatman qog’oz, skotch

Tashkiliy qism: Salomlashish. Davomat. Dunyo yangiliklari.

O’tilganni so’rash: Savol-javob.

1.Tarix ilmi sohasida qanday asarlar yaratildi?

2.Nishotiy va Mujrim-Obid ijodining o’xshash va o’ziga xos jihatlarini qayd eting.

3.Buxoro Shashmaqomi qachon va qayerda vujudga kelgan?

4.Musiqada bir qismli yoki turkumli cholg’u va ashula yo’llari nima deb ataladi?

Yangi mavzu: Kichik ma’ruza.

Xorazm hududida jami 20ga yaqin o’zbek qabilasi istiqomat qilar edi. Xorazmning mo’tabar zotlari mamlakat taxtiga Shaybon avlodlaridan Berka Sultonning o’g’li Elbarsxonni o’tqizishga qaror qildilar.

Xalq Elbarsxon yetakchiligida 1511-1512-yillarda Eron qo’shinlarini quvib chiqardi. Shu tariqa 1511-yilda Xorazm mustaqilligi tiklandi va bu davlat endi Xiva xonligi deb atala boshlandi. Xiva xonligida shayboniylar hukmronligi 1770-yilgacha davom etdi. Elbarsxon davrida mamlakat poytaxti Vazir shahridan Urganch shahriga ko’chirildi.

Mustahkamlash: Savol-javob. 1.Xiva xonligining tashkil topishi haqida so’zlab bering.

2. XVI asrda Xiva xonligi iqtisodiy hayotida ro’y bergan inqiroz sabablarini nimalardan iborat edi?

3.Abdullaxon II davrida Xiva xonligi Buxoroga necha marta bo’ysundirildi?

4. Xiva xonligining aholisi etnik, madaniy va til jihatdan necha guruhga bo’lingan?

Baholash.

Uyga vazifa: Mavzuni o’qish, savollarga javob berish.

Sana_______________sinf 8______fan O’zbekiston tarixi

Mavzu : XVII—XVIII ASRNING BIRINCHI YARMIDA XIVA XONLIGIDAGI SIYOSIY AHVOL.

Darsning maqsadi: ta’limiy: o’quvchilarga XVII-XVIII asrning birinchi yarmida Xiva xonligidagi siyosiy ahvol haqida ma’lumot berish;

Tarbiyaviy: o’quvchilarda chet elliklar tajovuziga qarshi kurashchilarga nisbatan xayrixohlik, bosqinchilarga nafrat hissini tarbiyalash;

Rivojlantiruvchi: o’quvchilarning matn ustida ishlay olish ko’nikmalarini rivojlantirish.

Dars turi: yangi tushuncha va bilimlarni shakllantiruvchi.

Dars metodi: savol-javob, “Aqliy hujum” metodi, guruhlarda ishlash.

Dars jihozi: darslik, mavzuga oid xarita , doska, bo’r, daftar, tarqatma materiallar, vatman qog’oz, skotch

Tashkiliy qism: Salomlashish. Davomat. Dunyo yangiliklari.

O’tilganni so’rash: Savol-javob.

1.Xiva xonligining tashkil topishi haqida so’zlab bering. 2. XVI asrda Xiva xonligi iqtisodiy hayotida ro’y bergan inqiroz sabablarini nimalardan iborat edi? 3.Abdullaxon II davrida Xiva xonligi Buxoroga necha marta bo’ysundirildi?

4. Xiva xonligining aholisi etnik, madaniy va til jihatdan necha guruhga bo’lingan?

Yangi mavzu: XVII asr Xiva xonligida siyosiy parokandalik Xiva xonligining siyosiy hayotida o`ziga xos ikki xususiyat - bu, bir tomondan, markaziy hukmron sulola nufuzining pasayishi bo`lsa, ikkinchi tomondan, qabila boshliqlari ta'sirining kuchayishi bo`ldi. Qabila boshliqlari: beklar, biylarning kuch-qudrati shu darajaga borib yetgan ediki, ular oliy hukmdorga o`z xohish-istaklarini o`tkaza olganlar. Xon davlat hayotiga oid har bir masalani ularsiz mustaqil hal eta olmas edi. Aksincha, aynan shu qabila boshliqlari xon taqdirini hal etardilar. Binobarin, Xiva xonligida davlat parokandaligi yuz berdi. Parokandalik Arab Muhammadxon davri (1602-1621) da yuqori nuqtasiga yetgan edi. Amudaryo o`zanining o`zgarishi bu davrda ham davom etdi. Natijada, Arab Muhammadxon xonlik poytaxtini Urganchdan Xivaga ko`chirishga majbur bo`ldi. Yuz bengan iqtisodiy tanglik davlatning siyosiy ahvoliga juda katta salbiy ta'sir ko`rsatdi. Bundan tashqi kuchlar foydalanib qolishga urindi. Chunonchi, Arab Muhammad davrida Rossiya chegarasini qo`riqlab turgan Yoyiq kazaklari ataman Nechay, ko`p o`tmay ataman Shamay Urganchga hujum qildilar.Biroq, ular talonchilikdan iborat maqsadlarini amalga oshira olmadilar. Aksincha Xiva qo`shini ularni tor-mor etdi.

Mustahkamlash: Savol-javob. 1. XVII asrda Xiva xonligi siyosiy hayotiga doir bo’lgan o’ziga xos xususiyat nimada edi?

2.Amudaryo o’zanining o’zgarishi qanday oqibatlarga olib keldi?

3.”Xonlar o’yini” deganda nimani tushunasiz?

4.Eron hukmdori Nodirshoh qo’shinlari Xivani qachon bo’ysundirdi?

5.Davlat parokandaligi nima ?

6.Inoq bu…

7.Inoqlar qachondan hokimiyatni qo’lga oldi ?

Baholash.

Uyga vazifa: Mavzuni o’qish, savollarga javob berish.

Sana_______________sinf 8______fan O’zbekiston tarixi

Mavzu : XIVA XONLIGINING IQTISODIY VA MADANIY HAYOTI.

Darsning maqsadi: ta’limiy: o’quvchilarga Xiva xonligining iqtisodiy va madaniy hayoti hamda o’ziga xos xususiyatlari haqida bilim berish;

Tarbiyaviy: o’quvchilarni buyuk davlat qurishga intilib yashash va uning ravnaqiga hissa qo’shish ruhida tarbiyalash;

Rivojlantiruvchi: o’quvchilarning matn ustida ishlay olish ko’nikmalarini rivojlantirish.