Elmi redaktor: Rəvcilər: dos. E. N. Kərimo v prof. I. A. Kərimli dos. T.Ş.Şükürov
Download 4.84 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Istehsalçə firma ixracçı ölkədə xarici ticarət vasitəçisi idxalçı ölkədə xarici ticarət vasitəçisi
- Şəkil 15.5. Beynəlxalq marketinqdə qiymətlərə nəzarətin üç səviyyəsi (oxlar - nəzarətin hədlərini göstərir)
- Mövzu lö.Transfert qiymətinin qoyulması Mövzunun planı
- Z.Transfert qiymətlərinin səviyyəsinin müəyyən edilməsi amilləri
|
4. TMŞ-nın beynəlxalq marketinqində qiymət siyasətinə nəzarətin səviyyələri Beynəlxalq bazarda işləyən produsent (istehsalçı) firma özünün bütün filiallarında, onların yer kürəsinin hansı regionunda yerləşməsindən asılı olmayaraq, qiymətlərin vahid sisteminə riayət olunmasına nəzarət edir. Bu zaman söhbət satış şəbəkəsinin hissələrinin hər birində sonrakı satış qiymətlərinin tənzimlənməsi haqqında gedir. Yalnız həm qlobal, həm də multimilli marketinq keçirən çox böyük transmilli şirkətlər qiymət siyasətini və qiymətlərin səviyyəsini tənzimləyə və onlara nəzarət edə bilirlər. Qiymətə nəzarətin dərəcəsini təyin edəndə və onu təşkil edən zaman ticarət vasitəçilərinin müstəqilliyi və ya həmin transmilli istehsalçı firmadan asılılığı səviyyəsi nəzərə alınır və aşağıdakı variantlar nəzərdə tutulur: •
pərakəndə satış qiymətlərinin tənzimlənməsinə qədər yayılır; •
Transmilli şirkətin qiymət siyasətinin təsiri çox dar müəyyən edilir və malların hərəkəti sisteminin müəyyən mərhələsinə qədər aralıq qiymətin formalaşması ilə məhdudlaşır, halbuki, son qiymətin hesablanması istehsalçı firmanın qiymət siyasətinin hədlərindən kənara çıxır və ticarət vasitəçilərinin və pərakəndə satış ticarətçilərinin özlərmin əlində olur, onların qərarları isə yerli bazarlarda rəqabətin dərəcəsindən, onların işlədikləri əmtəə (mal) qruplarının, o cümlədən digər firmaların mallarının dəyişilməsi dərəcəsindən, habelə onların gəlirlərinin vəziyyətindən asılı olur. Bu zaman nəzarətin səviyyəsinin hədləri aşağıdakı kimi ola bilər: 1)
ölkəsində birinci (ilk) vasitəçiyə qədər tənzimlənməsilə kifayətlənirlər (məhdudlaşırlar) (I səviyyə); 181
2)
Xarici bazarın hərəkətini heç olmazsa kiçik dərəcədə hiss etməyə üstünlük verən şirkətlər qiymət siyasətinə xaricdəki ticarət vasitəçilərinə qədər nəzarət edirlər (II səviyyə); 3)
Yüksək marketinq texnologiyalarına malik olan şirkətlər qiymət siyasətini xarici ölkələrdəki son istehlakçıya qədər məqsədli bazarlarla hazırlanmış qlobal strategiyaya uyğun olaraq tənzimləyirlər (III səviyyə). Bu zaman qiymət siyasətini və real bazar qiymətini qarışdırmaq olmaz. Şirkətlərin böyük əksəriyyəti qiymət siyasətini və qiymətlərin orta səviyyəsini tənzimləyirlər, bazar qiymətinin özünü dəyişdirmək hüququnu yerli vasitəçilərə və filiallara saxlayırlar (şəkili5.5). Istehsalçə firma
ticarət vasitəçisi
ticarət vasitəçisi
istehlakçı
11 səviyyə TTT
(oxlar - nəzarətin hədlərini göstərir) Qiymətlərə nəzarət sonrakı satış qiymətləri haqqında ticarət vasitəçilərilə müvafiq sazişlərə daxil edilən xüsusi şərtlər vasitəsilə və ya pərakəndə satış qiyməti göstərilməklə reklamın və s. köməyilə həyata keçirilə bilər. Beynəlxalq marketinqdə qiymətlərə nəzarətin keyfiyyətsiz təşkili və onların ölkələrdən və bazarların coğrafiyasından asılı olaraq xeyli fərqlənməsi kölgəli “boz satışa” - istehsalçı şirkət tərəfindən nəzarət olunmayan, lakin hüquqi nöqteyi-nəzərdən leqal satışa, başqa sözlə, dünya bazarında möhtəkirliyi təşviq etməyə səbəb ola bilər. Özgə şirkətlər mah firmanın aşağı qiymətə satdığı xarici bazarlarda alacaq və istehsalçı firma tərəfindən yüksək qiymət qoyulmuş digər xarici bazarlarda yenidən satacaq və bunun üzərində öz biznesini quracaqdır. Transmilli şirkətlər, bir qayda olaraq, beynəlxalq qiymət siyasətinin qloballaşmasını çevik aparmağa üstünlük verirlər və malın hərəkəti sisteminin lap son mərhələsinə qədər qiymətlərin tənzimləməsinə getmirlər, çünki bu lokal firmaların sərbəst fəaliyyətini bağlayar və onları bazar konyukturasmm dəyişilməsinə və tələbin vəziyyətinə çevik reaksiya vermək imkanından məhrum edər. TMŞ-nın mallarının son satıcıları olan firmalar onun törəmə şirkətləri olmamasına baxmayaraq, möhtəkirlik qiymətlərindən (təkrar satış üzrə qiymətlərdən) müdafiə haqqında qanunun təsiri onlara da şamil edilir, yəni qiymətə birbaşa nəzarət yoxdur, lakin qiymət siyasətinin dolayısı ilə tənzimlənməsi və razılaşdırılması qalır. Beynəlxalq marketinq sahəsində mütəxəssislər aşağıdakı suallara birmənalı cavab verməklə çətinlik çəkirlər: 182
•
Firma, onun filialları və onunla kapital münasibətlərilə bağlı olan şirkətlər, habelə nisbətən müstəqil satış agentlikləri fəaliyyət göstərdiyi dünya bazarlarının hamısına qiymət siyasətinə nəzarəti vahid qaydada şamil etməyə; •
məhdudlaşdırmağa; •
Yerli, lokal firmalara, xüsusilə onlar müstəqil olan və TMŞ ilə kapital üzrə əlaqələri olmadığı halda, qiymətlərin səviyyəsinin formalaşdırılmasını və dəyişdirilməsini etibar etməyə dəyərmi? Əgər vahid, qlobal qiymət siyasətinə üstünlük verilirsə, onda valyutaların kurslarının nisbətinin və dəyişilməsinin, nəqliyyat, sığorta, anbara yığma xərclərinin və bir çox digər amillərin nəzərə alınması məsələsi qarşıya qoyulur. Həm də beynəlxalq fəaliyyət üçün yüksək səviyyəli gəlirlərlə fərqlənən inkişaf etmiş ölkələrin bazarının miqyası və əhəmiyyəti böyükdür və gəlirlərin səviyyəsi aşağı olan ölkələrin bazarının miqyasları kiçikdir. Beynəlxalq şirkətlər beynəlxalq fəaliyyətində qiymət siyasətini formalaşdıran zaman yüksək qiymətlər və kiçik miqyaslı dünya bazan yoxsa aşağı qiymətlər və böyük miqyaslı dünya bazarı arasında seçim etməli olurlar. TMŞ-lər hazırda, bir qayda olaraq, baş şirkətdə strateji və qlobal miqyasda qiymət siyasətini müəyyən edirlər və öz tərkibinə daxil olan ayrı-ayrı şirkətlərin mənfəətinin normativini təyin edirlər, bu müəyyən mənada onların buraxdığı məhsulların qiymətlərinin formalaşdırılması üçün istiqamət (oriyentir) olur. Hətta əgər bütün xarici bazarlar üzrə vahid qiymət siyasəti aparılmırsa, onda qiymətlərin koordinasiyası (uyğunlaşdırılması) və tənzimlənməsi həyata keçirilir, əgər bu da olmasa, onda TMŞ tərkibinə daxil olan firmalar və onların filialları TMŞ-nm baş şirkətinin qiymət siyasəti aparılması sahəsində rəylərini və tövsiyələrini öz lokal bazarlarında nəzərə alırlar və onlara hörmət edirlər (yəni əslində onlara riayət edirlər). Bir sıra hallarda qiymət siyasətinin tənzimlənməsi TMŞ regional mərkəzləri vasitəsilə həyata keçirilir. 5. Beynəlxalq marketinqdə qiymətlərin razılaşdırılması siyasəti və qiymətlərin dövlətlərarası tənzimlənməsi TMŞ-in beynəlxalq fəaliyyətində qiymət siyasətinin formalaşdırılması üçün xarici firmalarla - satış şəbəkəsində daimi tərəfdaşlar və kontragentləri ilə marketinq siyasətinin və qiymət siyasətinin razılaşdırılması (uyğunlaşdırılması) haqqında əməkdaşlığa və sözləşmələrə dair uzunmüddətli çərçivə sazişləri sistemi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Müasir TMŞ habelə malın təkrar satılması zamanı, yəni malların hərəkəti kanallarının müxtəlif mərhələlərindən keçməsi zamanı qiymətlərin müəyyən edilmiş, əvvəlcədən razılaşdırılmış səviyyəsinin saxlanması siyasətindən istifadə edirlər. Bu halda istehsalçı firmalar, satış firmaları və mağazalar malların hərəkətinin hər mərhələsində vahid qiymət səviyyəsinin saxlanılması və razılaşdırılmış mənfəətlər səviyyəsinin təmin edilməsi məqsədilə qiymətlərin müəyyən edilmiş səviyyəsinə riayət edilməsi üzrə xüsusi sazişlər bağlayırlar. Bu zaman belə siyasət çox halda istehlakçılar üçün ən aşağı və ya ən yüksək qiymət səviyyəsini təmin etmək məqsədi daşımır. Bundan əlavə, o, ehtiyatsız istifadə edilən halda malın, onun ticarət markasının və firmanın özünün nüfuzuna zərər vura bilər və bununla yanaşı, çox halda lokal, yerli bazarın topdan və pərakəndə ticarətçiləri tərəfindən narazılıq hissi yaradır. Onlar 183
malı razılaşdırılmış qiymətə satmalı olurlar və həmin malın alındığı istehsalşı firma və ya satış şirkətinin qarşısında müəyyən öhdəliklərlə qiymət siyasəti aparılmasında sıxıntılar keçirirlər. Belə qiymət siyasəti aparan istehsalçı firma tədavül (dövriyyə) sahəsinin iştirakçıları tərəfindən əsəbilik hissi yaranmasının qarşısını almaq üzrə tədbirlər görməli və onu malların hərəkəti kanallarının qruplaşdırılması və konsolidasiyası strategiyası ilə paralel və ya həmin strategiyanın tərkib hissəsi kimi tətbiq etməli olurlar. Bundan əlavə, belə qiymət siyasətinin təşəbbüskarı istehsalşı firma deyil, ticarət firması ola bilər. Bu halda qiymət siyasəti çərçivəsinə aidiyyətlə istehsalçı firmalar olduqca sıxıntılı vəziyyətdə olurlar. Dünyada müxtəlif ölkələrin şirkətlərinin qiymətlərin sakitləşdirilməsi və opti- mallaşdırılması (çox zaman onların yüksəlməsi hesabına), habelə uzunmüddətli perspektivdə məcmu gəlirlərin optimallaşdırılması məqsədilə imzalanmış nisbətən böyük sayda sazişləri qüvvədədir. Vəzifələrindən biri dünyada qiymətlərin tənzimlənməsi məsələsi olan dövlətlərarası təşkilatlar da mövcuddur. Neft ixracçıları olan ölkələr təşkilatı (OPEK) belə təşkilata misallardan biri ola bilər. Analoji təşkilatlar mis, dəmir filizi, boksitlər, volfram, kauçuk ixracında ixtisaslaşan ölkələri birləşdirir. Belə də olur ki, dünya qiymətlərini bir böyük şirkət, məsələn. De Beers - almazlar üzrə, inhisarçı kimi müəyyən edir. 6. Qiymətlərin dövlət tənzimlənməsi və antiinhisar qanunvericiliyi Şirkətlər beynəlxalq qiymət siyasətinə nəzarətin dərəcəsini müəyyən edərkən idxalçı ölkələrdə qiymətlərin dövlət tənzimlənməsinin xüsusiyyətlərini nəzərə alırlar. Nəzərdə saxlamaq lazımdır ki, ABŞ, Yaponiya, Avropa İttifaqı ölkələri kimi inkişaf etmiş ölkələrin əksəriyyəti istehlak malları nomenklaturasmm təxminən 20- 30%-i qiymətlər üzrə sərt tənzimlənir və xüsusən, onlara maksimum hədd qoyulur. Məsələn, Yaponiya bazarında bir sıra mallar Yaponiya hökuməti tərəfindən ciddi müəyyən edilmiş qiymətlərlə satılmalıdır: bu, ilk növbədə, düyüyə, duza, spirtli içkilərə, tütün məmulatlarına və b.k. şamil edilir. Yaponiya hökuməti iqtisadi böhranlar və depressiyalar dövrlərində barəsində mərkəzləşdirilmiş, ümumdövlət mənafelərini əks etdirən qiymət siyasəti aparılan malların dairəsini genişləndirir. Məsələn, enerji daşıyıcılarının dünya qiymətlərini xeyli artırmaq enerji böhranı zamanı Yaponiya hökuməti xüsusi dotasiyalar sisteminin köməyilə neftin, qazın və digərlərinin müəyyən səviyyədə “dondurulması” siyasətini həyata keçirmiş və bununla da o dövrdə enerji və xammal tələb edən sahələrdən əhəmiyyətli dərəcədə asılı olan Yaponiya sənayesi üçün dünya bazarlarında rəqabət qabiliyyətinin saxlanılmasını təmin etmişdir. Bu Yaponiya sənayesinin tədricən struktur dəyişilməsini və onun daha səmərəli enerji və materiallara qənaət edən istehsal sahəsinə istiqamətlənməsini həyata keçirmək üçün vaxt vermişdir. Bundan əlavə, ölkələrin əksəriyyətində antitrest qanunvericiliyi çərçivəsində qiymətlərin səviyyəsinin razılaşdırılması qadağandır. Lakin müvafiq istisnalar da mümkündür. Məsələn, Yaponiyada istehsalçı firma Ədalətli əqdlər üzrə Komissiyaya müvafiq sifariş verə və malların hərəkəti kanalları üçün qiymətlərin razılaşdırılmış səviyyəsi siyasəti aparılmasına icazə ala bilər. Doğrudur, son vaxtlar barəsində antitrest qanunvericiliyi maddələrinin tətbiq edilməsinə münasibətdə istisnahq edilən 184
malların sayının azalması baş verir. Belə ki, hazırda, ilk növbədə, dəyəri 1000 iyendən aşağı olan dərman preparatları (medikamentlər) və kosmetika malları barəsində qiymətlərin səviyyəsinin razılaşdırılması siyasətinə icazə verilmişdir.
1.
Malın beynəlxalq həyat dövrü mərhələlərində qiymət siyasətinin xüsusiyyətləri hansılardır? 2.
3.
Xarici bazarda qiymət strategiyasını malın həyat dövrünün kumulyativ əyrisi ilə əlaqələndirin. 4.
TMŞ-n beynəlxalq marketinqdə qiymət siyasətinə nəzarətinin səviyyələrini xarakterizə edin. 5.
dövlətlərarası tənzimlənməsi necə həyata keçirilir? 6.
Azərbaycan Respublikasında qiymətlərin dövlət tənzimlənməsi və antiinhisar qanunvericiliyi haqqında danışın. Mövzu lö.Transfert qiymətinin qoyulması Mövzunun planı 1.
Transfcrt qiymətləri anlayışı və onların əhəmiyyəti. 2.
Transfert qitmətlərinin səviyyəsinin müəyyən edilməsi amilləri. 3.
Transfert qiyməti qoyulması mexanizmi. 4.
Transfert qiyməti qoyulmasının problemləri. 5.
İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatının (İƏİT) transfert qiymətlərin bazar qiymətlərinə uyğunluğunun müəyyən edilməsi üzrə metodları. 1. Transfert qiymətləri anlayışı və onların əhəmiyyəti. Transfert qiymətləri - bir qayda olaraq, TMŞ çərçivəsində, korporasiya daxili göndərilmələrin qiymətləridir, yəni transfert qiyməti - şirkətin təsərrüfat mərkəzlərindən, bölmələrindən birinin həmin şirkətin mərkəzi, bölməsi üçün təyin etdiyi qiymətdir (məsələn, istehsalçı şirkət özünün törəmə şirkətinə, xarici filialına göndərmələr üzrə qiyməti təyin edir). Lakin onları daha geniş; malların bir-birilə əlaqədar, asılı şirkətlər və ya bazar iştirakçıları arasında göndərilmə qiymətləri kimi də şərh etmək olar. İƏİT -nin tövsiyələrinə uyğun olaraq şirkət o halda bir-birilə əlaqədar, asılı hesab edilir ki, o, digər dövlətin şirkətinin idarə edilməsində, ona nəzarət edilməsində və onun əmlakında birbaşa və ya dolayısı ilə iştirak edir, yaxud eyni şəxslər bir dövlətin şirkətinin və digər dövlətin şirkətinin idarə edilməsində, ona nəzarət edilməsində və onun əmlakında birbaşa və ya dolayısı ilə iştirak edir.
Şirkətlər çox zaman öz fəaliyyətini törəmə müəssisələr və ya assosiasiya edilmiş şirkətlər vasitəsilə həyata keçirirlər və investisiyalar qoyulması məqsədilə və ya kommersiya səbəblərindən digər şirkətlərdə iştirak payı alırlar, bu kifayət edir ki, investi 185
siya qoyan şirkət investisiyanı alan şirkətin maliyyə və əməliyyat qərarlarına nəzarət və ya əhəmiyyətli təsir edə bilsin. Əlaqədar tərəflər elə əqdlərə qoşulurlar ki, onların arasında belə qarşılıqlı münasibətlər olmadığı halda qoşulmazdılar və ya tamamilə başqa şərtlərlə qoşulardılar. Əlaqədar (əlaqələndirilmiş) tərəflər qarşılıqlı əməliyyatlarda qiymət qoyulması prosesində müəyyən uyğunlaşma göstərə bilərlər ki, bu yalnız özlərinin fərdi mənafelərinə əsaslanaraq hərəkət edən müstəqil şirkətlər arasında əməliyyatlar üçün xas deyil. Transmilli və ya əlaqədar (asılı) qrupların nöqteyi- nəzərindən qrupun hər filialının və ya iştirakçısının aldığı mənfəət ümumi qlobal nəticənin bir hissəsidir. Mah korporasiya daxilində və ya əlaqədar şirkətlər arasında bir-birinə verən zaman qiymət firmanın ümumi nəticələrinin optimallaşdırılması, onun kumulyativ (məcmu) mənfəətinin maksimallaşdırılması məqsədlərinə əsaslanaraq müəyyən edilir. Belə yanaşma sayəsində hər ölkədə alınmış məbləğlərlə əlverişli hallardan ən optimal istifadə etmək və ola bilən çətinliklərdən və maneələrdən yan keçmək üçün manipulyasiya etmək mümkün olur. Firmanın bölmələrinin və ya qiymətqoyma prosesində iştirak edən əlaqədar şirkətlərin maraqlarının toqquşması mümkün olmasına baxmayaraq, korparasiyanm və ya əlaqədar şirkətlər qrupunun bütövlükdə marağı əsas hesab edilir. Bununla əlaqədar olaraq əlaqədar (asılı) şirkətlərin qrup daxilində, həqiqi bazarlarından fərqlənən şərtlərlə manipulyasiya imkanları vardır, bunun nəticəsində yekun mənfəət, onlar müstəqil şirkətlər olduğu halda alına bilən mənfəətdən fərqlənə bilər. Bu vəziyyət asılı şirkətlərə qrup daxilində vergilərdən kənarlaşmaq və mənfəəti ən əlverişli vergi rejimi olan ölkələrdə toplamaq imkanı yaradır.
malların həm material, həm də qeyri-material formada transferti (verilməsi, satılması) həyata keçirilən qiymətlərdir. Bir qayda olaraq, transfert qiymətləri vergi tutulan mənfəətin miqdarına təsir göstərir, deməli ödənilən vergilərin miqdarının təhrif edilməsi mümkün olur. Transfert qiymətləri dünya qiymətləri deyil, çünki onun səviyyəsi təhrif edilmişdir və beynəlxalq ticarətdə qiymətlər üzrə danışıqlara hazırlaşan zaman məlumat qiymətləri ola bilməz. Korporasiya daxili ticarət eyni TMŞ çərçivəsində onun baş şirkəti və filialları, müxtəlif ölkələrdə yerləşmiş müxtəlif hissələri və bölmələri arasında ixtisaslaşma və korporasiya proseslərini həyata keçirir. Hazırda fırmadaxili ticarətin nisbi və mütləq artımı müşahidə olunur. Firmadaxili ticarətin inkişafına XX əsrin 90-cı illərində bir şirkətə düşən xarici filialların sayının dörddən yeddiyə qədər artması da şərait yaratmışdır. Onların arasında ən möhkəm və uzunmüddətli istehsal əlaqələri yaranır, baxmayaraq ki, törəmə və onlardan törəmə şirkətlər müstəqil mənfəət mərkəzləridir və öz fəaliyyətinin nəticələrinə görə məsuliy
ət daşıyırlar. Ayrı-ayrı ölkələrin ixracında və idxalında fırmadaxili ticarətin payı aşağıda
Fransa 34
Yaponiya
25
İsveç
38
186 Firmalar xarici ölkələrə investisiya qoymaqla əsas şirkətlə kapital üzrə əlaqəli olan törəmə satış firmaları yaradırlar. Əgər MBHD-də V mərhələyə qədər əlahiddə maliyyə siyasəti və mənfəətlər siyasəti aparan müstəqil tərəfdaşlar ixi'ac-idxal üzrə beynəlxalq əlaqələrə girirdilərsə, indi isə onlar fırmadaxili münasibətlərlə və əməliyytlarla (intracompany transaction) bağlı olurlar və transfer! qiymətləri mexanizmi tətbiq etməklə vahid qlobal korporasiya daxili strateji məqsədə uyğun olaraq mənfəətlər alınması və keçirilməsi hesabına mənfəətlərin maksimallaşdırılması vəzifəsini səmərəli həll edirlər. Bu halda ayrıca firmanın və ya müəssisənin deyil, bütövlükdə TMŞ-in mənfəətinin yüksəldilməsi vəzifəsi qarşıya qoyulur, bunun üçün bir transmilli korporasiya və ya şirkətlər qrupu çərçivəsində firmalar və ya müəssisələr digər firmalara və ya müəssisələrə mənfəəti güzəşt edirlər. Transfer! qiymətqoymanın aşağıdakı əsas məqsədləri vardır: •
rüsumlarının aşağı salınması; •
Vergiqoyma səviyyəsi yüksək olan ölkələrdə yerləşmiş filialların fəaliyyətinin yekunlarının aşağı salınması hesabına vergilərin azaldılması; •
birbaşa aparılmasını qadağan edən, yaxud belə fəaliyyətə görə cəzalandıran ölkələrdən maliyyə vəsaitlərinin repatriasiyasının (qaytarılmasının) mümkünlüyü. Bu zaman nəzərdə saxlamaq lazımdır ki, transfer! qiymətqoyma yalnız xarici ticarət əməliyyatlarında deyil, həm də bir sıra hallarda milli bazarda daxili əməliyyatlar zamanı həyata keçirilə bilər.
Transfert qiymətləri müxtəlif amilləri nəzərə almaqla formalaşdırılır. Transfert qiymətqoyulmasmm əsas amilləri. ______________________ Vergi qoymanın səviyyəsində və xarakterində fərqlər Gömrük rüsumları dərəcəsi Mənfəətlərin aparılması (köçürülməsi) qaydaları İnflyasiyanın səviyyəsi Gömrük və vergi xidmətlərinin mövqeyi Antidempinq qanunvericiliyi Valyuta nəzarəti Valyuta kurslarının nisbəti Qiymətlərə dövlət nəzarəti Qiymətlərin yerli tənzimlənməsi Borc faizinin dərəcəsi Dövlətin iqtisadi siyasəti Firmanın fəaliyyətində filialın iştirak dərəcəsi Filialın rəhbərliyinə etimadın dərəcəsi ________________________________________________ Əsas amillərdən biri,ilk növbədə müxtəlif ölkələrin vergi qanunvericiliyindəki fərqlərdir. Transfert qiymətləri ölkələrdən birində daha aşağı vergilərin üstünlüyündən faydalı istifadə etmək imkanı yaradır. Təbii ki, TMŞ öz vergilərini korporativ vergilər 187
aşağı olan ölkədə qazanmağa və bəyan etməyə çalışırlar. Bundan məqsəd istehsal vahidi tərəfindən yüksək vergi dərəcəli olan ölkədə qazanılmış bəyan edilən mənfəətin azaldılması və istehsal vahidinin aşağı vergi dərəcələri olan ölkədə qazandığı mənfəətin yüksəldilməsidir. Belə ki, mənfəətə vergi qoyulması səviyyəsi aşağı olan ölkədə yerləşən filial üçün ixrac zamanı vergilər böyük olan ölkədə yerləşmiş filial üçün olandan aşağı qiymət təyin edilir. Bu zaman müvafiq ölkədə mənfəətin aparılması qaydalarım bilmək vacibdir. Transfert qiymətqoyma mexanizmi vasitəsilə mənfəət vergisi aşağı olan ölkələrə və ya ümumiyyətlə mənfəət vergisi tutulmayan ölkələrə ixrac edilir. Vergiqoymada fərqlər olan zaman transfert qiymətini müəyyən edərkən hər iki ölkədə mənfəət vergilərinin nisbəti, mənfəətlərin aparılması qaydaları, inflyasiya təhlükəsi və
Download 4.84 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|