Eritmalar va ularning konsentratsiyasining ifodalanish usullari


Suvsiz tuzlarning 100 gramm suvda eruvchanligi


Download 233.85 Kb.
bet7/10
Sana05.10.2023
Hajmi233.85 Kb.
#1692699
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
7-Mavzu. Eritmalar va ularning konsentratsiyasining ifodalanish usullari

Suvsiz tuzlarning 100 gramm suvda eruvchanligi



20

30

40

50

60

70

80

100

AgNO3

-

222

300

376

445

525

-

669

952

AlCl3

6H2O

45,9

46,6

47,3

-

48,1

-

48,6

49

Al(NO)3

9H2O

73

81

89

96

108

120

-

-

Al2(SO4)3

18H2O

36,2

40,4

45,7

52,2

59,2

66,2

73,1

89

BaCl2

2H2O

35,7

38,2

40,7

43,6

46,4

49,4

52,4

58,8

Ba(NO3)2

H2O

67,5

-

101,2

-

141,9

-

205,8

300

Ca(NO3)2

4H2O

129,3

152,6

196

-

-

-

-

-

CaSO4

2H2O

-

0,209

0,209

0,205

-

0,197

-

0,162

CuCl2

2H2O

72,7

77,3

80,8

84,2

87,6

92,3

96,1

110

Cu(NO3)2

3H2O

-

-

163,1

171,8

181,8

194,1

207,8

247,3

CuSO4

5H2O

20,7

25

28,5

33,3

40

47,1

55

75,4

FeCl2

4H2O

-

73

77

82,5

88,7

-

100

-

FeCl3

6H2O

91,9

106,8

-

-

-

-

-

-

Fe(NO3)3

6H2O

83,0

-

-

-

166,6

-

-

-

FeSO4

7H2O

26,5

32,9

40,2

48,6

-

-

-

-

H2S

-

0,447

0,358

0,86

-

-

-

-

-

K2CO3

2H2O

110,5

113,7

116,9

121,3

126,8

133,5

139,8

155,7

KBr

-

65,5

70,6

75,5

80,2

85,1

90

95

104

KCl

-

34

37

40

42,6

45,5

48,1

51,1

56,7

KNO3

-

31,6

45,8

63,9

85,5

110

138

169

246

K2SO4

-

11,11

12,97

64

-

83,2

-

106,6

-

MgCl2

6H2O

54,5

-

57,5

-

61

-

66

73

Mg(NO3)2

6H2O

70,1

74,8

78,9

84,5

91,2

-

106,2

-

MgSO4

6H2O

44,5

45,4

-

50,4

55

59

64,2

73,9

NH4Cl

-

37,2

41,4

45,8

50,4

55,2

60,2

65,6

77,3

NH4NO3

-

193

242

294

344

421

499

580

971

(NH4)2SO4

-

75,4

78

81

-

88

-

95,3

103,3

Na2CO3

H2O

-

50,5

48,5

-

46,4

46,2

45,8

45,5

NaCl

-

36

36,3

36,6

37

37,3

37,8

38,4

39,8

NaNO3

-

88

96

104

114

124

-

148

180

Na2SO4

-

-

50,4

48,8

46,7

45,3

44,1

43,7

42,5

Agar suyuqlikda bir necha gazlar aralashmasi erisa, har bir gazning eruvchanligi gazlarning umumiy bosimiga emas, balki shu gazning parsial bosimigagina bog’liq bo’ladi.




Qattiq moddalarning eruvchanlik egri chizig’i


Gazsimon moddalarning eruvchanlik egri chizig’i.

Ba’zi gazlarning suvda eruvchanligi


(0oS va 760 mm simob ustuni bosimida 1 l suvda)



Gaz

Eruvchanligi

Gaz

Eruvchanligi

g hisobida

sm3 hisobida

0oS

20oS

NH3

895

1300000

O2

0?0695

49,2

HCl

825

507000

O3

0,615

49,4

SO2

228,3

79690

CO

0,044

35,4

Cl2

14,6

4610

N2

0,029

23,5

H2S

7,07

4670

H2

0,0019

21,5

CO2

3,35

1713

CH4

0,0395

55,6

Temperatura ko’tarilishi bilan gazlar eruvchanligining o’zgarishi.


(normal bosimda 1 l suvda eriydigan gaz miqdori, sm3 hisobida)



Gaz


Temperatura (oS hisobida)



0

20

40

60



N2
NH3
H2
Havo
CO2
O2
Cl2
HCl

23,5
1300000
21,5
28,8
1713
49,2
4610
507000

16
710000
18,2
18,7
878
31
2300
442000

12
-----
16,4
14,2
530
23
1438
386000

10,2
-----
16,0
12,2
360
19
1023
33900

Gazlarning eruvchanligi «ml/100ml» birlikda ifodalanadi. Jadvaldan ko’rinib turibdiki, gazlarning suyuqliklarda erishi temperaturaga teskari ravishda bog’liq.


Eritmalar moddalarning eruvchanlik koeffisiyentiga ko’ra to’yinmagan, to’yingan va o’ta to’yingan xillarga ajratiladi.


To’yinmagan eritmalar: Ayni temperaturada ma’lum miqdor erituvchida erish koeffisiyentidan kam miqdordagi modda erishidan hosil bo’lgan eritma – to’yinmagan eritma deyiladi. Agar eruvchanlik grafigiga e’tibor berilsa, 20oS da 100g suvda 36 g osh tuzi eriydi. Agar shu sharoitda 15 g osh tuzi eritilsa, to’yinmagan eritma hosil bo’ladi. Bu eritmada yana qo’shimcha 21 g modda eritib to’yingan eritma hosil qilinadi.


To’yingan eritma – ayni temperaturada ma’lum miqdardagi erituvchida erish koeffisiyentiga teng miqdordagi erituvchida modda erishidan hosil bo’lgan eritmadir.

To’yinmagan eritmada doimo erigan modda miqdori kristall (erimay qolgan) modda miqdori bilan muvozanatda bo’ladi, ya’ni eritmaga o’tayotgan zarrachalar soni eritmadan kristallga o’tayotgan modda miqdoriga teng bo’ladi.




O’ta to’yingan eritma – Agar tayingan eritmaga erigan moddadan qo’shib temperatura oshirilib boraverilsa, ortiqcha qo’shilgan modda erib ketadi. Yana modda qo’shib, temperatura oshirilsa, modda yana erib ketadi va uni tayorlangan eritmani sekin astalik bilan sovitilganda eritma tarkibidagi modadalarni barchasi erigan holatda bo’lsa o’ta to’yingan eritma hosil bo’ladi.
O’ta to’yingan eritmalar azaldan ( T. Ye. Lovis, 1794 y ) ma’lum bo’lib, ular oddiy sharoitda noturg’un (metastabil) sistemadir.
Shu tufayli bu eritmaga ozgina mexanik ta’sir (eritma turgan idishga oddiy zarb) berilsa yoki ozginak qattiq modda zarrachasi qo’shilsa, temperatura pasaytirilsa eritma buziladi – erigan moddaning ortiqcha miqdori qayta kristallanib ajralib chiqadi. Shu usul (qayta kristallash) bilan ko’pchilik moddalar tozalanadi. Bunda ko’pincha kristallogidratlar olinadi.
Eritma bo’g’latilganda modda ko’pincha tarkibida kimyoviy bog’langan suv bo’lgan kristallar ko’rinishida ajralib chiqadi. Masalan: mis (II)-so’lfat (oq rangli kukin)ga suv qushilsa qizish sodir bo’ladi, natijada havo rangli eritma hosil bo’ladi. Bu eritma bo’g’latilganda ko’k rangli kristall moda - CuSO4 · 5H2O (mis kuporosi) ajralib chiqadi. Mis (II)-so’lfat kuparosini hosil bo’lishi qo’yidagicha bo’ladi.

CuSO4 + 5H2O = CuSO4 · 5H2O


Mis (II)-so’lfat kristalogidrati qizdirilganda suv ajralib chiqadi,ya’ni degidratlanish sodir bo’ladi.


CuSO4 · 5H2O = CuSO4 + 5H2O

Tarkibida kimyoviy bog’langan suv bo’lgan kristall moddalar kristalogidratlar deb ataladi. Kristallar tarkibida bo’ladigan suv kristallanish suvi deyiladi.


Masalan: Na2S2O3 · 5H2O ( natriy tiosulfat kristallogidrati), Na2SO4 · 7H2O (Glauber tuzi), Na2B4O7 · 10H2O (bura), CuSO4 · 2H2O (mis kuporosi) Na2CO3 · 10H2O kristal soda.



Download 233.85 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling