U n w Mustaqil O'zbekiston davlatining 1 b u b
„0'zJ)AEWOOavto" qo'shma korxonasining birinefei
Download 1.6 Mb. Pdf ko'rish
|
11 sinf uzb tarixi 001
- Bu sahifa navigatsiya:
- Bugun biz hammamiz katta tarixiy voqeaga guvoh : ttolib taribmiz. Bagnn Ozbekiston xalqi intizor bolib kutgan nwborak ktui — mamlakatimizdagi ilk avtonwbff
- I. A. Karimov.
- O CO «1 CO CO (50 C c >, o V3 6 CO CO •4-*
- 1991-y 1995-y 1998-y 2005-y
- Shortan gaz-kimyo majmuasi qurilishida 1 mlrd AQSH doflari hajmida investitsiya ozlashtiriidi. 2001- yil dekabrda Shortan gaz-kimyo majmuasi ishga tnshirildi.
- Agar 1991- yilda respublikathizda paxta tolasini qayta ishlash 12 foizni tashkil etgan boisa, 2005- yilda bu raqam 30 foizga yetdi. Chet ellarga kalava ip, paxta va
„0'zJ)AEWOOavto" qo'shma korxonasining birinefei ; navbati 1996-yil mart oyida ishga tusbirildi. 1996-yil mart oyida „Damas", iyun oyida „Tiko", iyul oyida .jNeksrya" rusumli avtomobillar ishlab chiqarish boshlandi. 1996-yil 19- iyulda korxonaning rasmiy ochilish marosimi bo'ldi, unda Prezident Islom Karimov qatnashdi va ,,0'zDAE- WOOavto" qo'shma korxonasi qurilishida faol qatnashganlarga minnatdorchilik bildirdi. Bugun biz hammamiz katta tarixiy voqeaga guvoh : tto'lib taribmiz. Bagnn O'zbekiston xalqi intizor bo'lib kutgan nwborak ktui — mamlakatimizdagi ilk avtonwbff . zavodining ochilishi tantanali konlari yetib keldi. Bfc*-ucb yil oktin bunday bavas-wnid o'zgakur n yoq- . da tursin, ko'pchilik aholimizga ham afsonaday tuyalardi. • I. A. Karimov. „Yangicha fikriash va ishlash — davr takbi". 5- jfld, T., O'zbekiston, 1997, 74-78- better. ,,0'zDAEWOOavto" qo'shma korxonasi 1996-yilda 25,3 mingta, 1998-yilda 54,4 mingta, 1999-yilda 58,4 mingta „Damas", „Tiko", „Neksiya" rusumli avtomobillar ishlab chiqardi. O'zbekiston dunyoda avtomobil ishlab chiqaruvchi 28 marnlakatdan biriga aylandi. 159 ,,0'zDAEWOO" qo'shma korxonasi. O'zbekiston hukumati ,,0'zDAEWOOavto" qo'shma korxo- nasiga butlovchi qismlar tayyorlovchi korxonalar qurish tad- birlarini amalga oshirdi. Bu borada Vazirlar Mahkamasining 1995- yil 30-mayda qabul qilingan „AvtomobilIar uchun butlovchi buyumlar ishlab chiqaradigan O'zbekiston—Koreya qo'shma korxonalarini tashkil etish to'g'risida" gi qarori muhim ahamiyatga ega bo'ldi. Qarorga muvofiq ,,0'zDAEWOOavto" uchun butlovchi qismlar tayyorlaydigan korxonalar tizimini yaratishni mahalliylashtirish dasturi ishlab chiqildi va qurilish ishlari boshlandi. 1996—2006-yillarda lak-bo'yoqlar, avtomobil o'rindiqlari, ichki jihozlari, elektr kabellari, shinalar, disklar, toblangan oynalar, tovush pasaytirgichlari, yoqilg'i baki, bamperlar va boshqa butlovchi qismlar ishlab chiqaruvchi ,,0'z- Dong Ko", „Yan Ko", ,,0'z-Sem Yun Ko", ,,0'z-Dong Von Ko", ,,0'z-Tong Xong Ko", ,,0'z-Karam Ko", „Elektromash", „Meridian" kabi 75 ta yangi qo'shma korxonalar, ishlab chiqarish quwatlari barpo etildi. Mahalliy hamkorlar tomonidan 2006-yilning 11 oyi davomida ,,0'zDAEWOOavto" zavodi uchun yetkazib bergan butlovchi qismlarning hajmi 113,2 mln. AQSh dollarini tashkil etdi. ,,0'zDAEWOOavto", uning tarkibidagi korxona va insho- otlarni barpo etish uchun 2000- yilgacha 600 mln. AQSH dollari o'zlashtirildi. 1999-yil oktabrda Janubiy Koreyadagi yirik „Eksimbank" bilan ,,0'zDAEWOOavto" zavodini mohyaviy jihatdan qo'llab- quwatlash bo'yicha bitim tuzildi va „DAEWOOMotors" kompa- niyasi bilan hamkorlikda ,,0'zDAEWOOavto" zavodida „Matiz" va „Neksiya-2" rusumli avtomobillar ishlab chiqarishga kirishildi. 160 o (/5 00 C s I— CO 3 1 ^ CO I s o o ^ t 3 T3 •a ^ o & < ! co Q >» N ^ co CO l— CO O CO «1 CO CO (50 C c >, o V3 6 CO CO •4-* C/3 CO -4—* ON o NO oo CO ON >»—< 2007-yil oktyabr oyida „0'zDAEWOO" avto negizida „General Motors" korporatsiyasi bilan hamkorlikda „GM O'zbekiston" qo'shma korxonasi tashkil etildi. Natijada Asakada dunyoda mashhur „Shevrale" avromobillari — „Captiva", „Epika", „Takuma" rusumli engil avtomobillar ishlab chiqa- rilmoqda. Mustaqillik yillarida neft mahsulotlari Yoqilg'i mustaqilligi ishlab chiqarishni jiddiy ko'paytirishga alohida e'tibor berildi. O'zbekiston hududida 2 trillion kubometrga yaqin gaz zaxiralari, 160 dan ortiq neft koni mavjud. Biroq mamlakat neft mahsulotlari ishlab chiqarish bo'yicha qaram bo'lib, qariyb 6 mln. tonnaga yaqin neft mahsulotlari chetdan keltirilar edi. Mustaqillikning dast- labki yillarida Rossiya va boshqa mamlakatlardan sotib olingan neft mahsulotlari uchun 2 mln. tonna paxta xomashyosi (600 ming tonna paxta tolasi) berilar edi. O'zbekistonning neft mustaqilligini ta'minlash asosiy vazi- falardan biri sifatida ilgari surildi. Respublikada tarqoq holda faoli- yat yuritayotgan neft hamda gazni qazib chiqarish va qayta ishlash korxonalari 1992-yilda tashkil etilgan „0'zbekneftgaz" konserniga birlashtirildi. 1998- yilda esa u „0'zbekneftgaz" milliy xolding kompaniyasiga aylantirildi. Mazkur kompaniya rivojlan- gan davlatlardagi kompaniyalar bilan hamkorlik o'rnatib, 1995—2000-yillarda tarmoqqa 1,5 mlrd. AQSH dollari miqdorida xorij sarmoyasini jalb etdi. Natijada respublikamizning Ustyurt, Buxoro—Xiva, janubi-g'arbiy Hisor, Surxondaryo, Farg'ona mintaqalarida gaz, neft va gaz kondensati qazib oluvchi 92 ta korxona kengaytirildi, yangi texnik uskunalar bilan jihozlandi. Yaponiyaning „Mitsuiy" firmasi bilan hamkorlikda Farg'ona neftni qayta ishlash zavodi jahon andazalari darajasida ta'mirlandi. Mazkur korxonaning dizel yoqilg'isi uskunasini za- monaviy qismlar bilan jihozlashga 178 mln. AQSH dollari sarf- landi. Bu korxonada 50 dan ortiq turdagi yoqilg'i mahsulotlari ishlab chiqarilmoqda. Neft mustaqilligiga erishishda AQSHning „ Dresser" va „lVf.Y.Kollogg" hamda Yaponiyaning „Nisho Ivali" kompaniyalari ishtirokida 1997- yilda barpo etilgan, yiliga 2,5 mlrd. kubometr gaz haydash quwatiga ega bo'lgan Ko'k- dumaloq kompressor stansiyasi, Buxoro viloyatidagi Qorovul- bozor shahrida barpo etilgan neftni qayta ishlash zavodining o'rni katta bo'ldi. Buxoro neftni qayta ishlash zavodini bunyod etishda Fransiyaning „Texnip" kompaniyasi hamda „Kredi 162 Kommersial de Frans" va „Pariba" b a n k l a r i , Y a p o n i y a n i n g „ Marubeni" va „Jey-Ji-Si" kompaniyalari va „Eksport-import banki", A Q S H n i n g „Cheyz Manxetten" b a n k i , T u r k i y a n i n g „Gama" k o m p a n i y a s i o ' z s a r m o y a l a r i , t e x n i k a s b o b - u s k u - nalari, m u t a x a s s i s - q u r u v c h i l a r i b i l a n faol q a t n a s h d i . B u x o r o neftni qayta ishlash zavodi 1997- yil 2 2 - avgust k u n i ishga t u - shirildi va b e n z i n , aviakerosin, suyultirilgan gaz, dizel yoqilg'isi kabi m a h s u l o t l a r ishlab chiqara boshladi. Zavod qurilishi j a r a y o - nida 262 m l n A Q S H dollari o'zlashtirildi. Z a v o d qurilishiga „0'zbekneftgaz", ,,0'zmontajmaxsusqurilish", „Neftgazquri- lish" va b o s h q a sanoat, transport korxonalari, tegishli vazirliklar ulkan hissa qo'shdilar. 1997- yilda respublikamizda 7,9 m l n t o n n a yoki 1990- yilga nis- b a t a n 2,8 b a r a v a r k o ' p neft mahsulotlari ishlab chiqarildi va c h e t d a n neft mahsulotlari sotib olish t o ' x t a d i . O'zbekiston neft mustaqilligiga erishdi, neft mahsulotlarini c h e t d a n sotib oladi- gan m a m l a k a t d a n uni chetga sotadigan davlatga aylandi. Tabiiy gaz ishlab chiqarish h a m o'sib bordi. 1 9 9 1 - yilda 41,8 mlrd k u b m e t r tabiiy gaz ishlab chiqarilgan bo'lsa, 2005- yilda bu ko'rsatkich 59,7 m l r d k u b metrga yetdi. O ' z b e k i s t o n d a neft va gaz ishlab chiqarish bilan bir q a t o r d a kimyo sanoati h a m rivojlandi. T o s h k e n t , S a m a r q a n d , Andijon, F a r g ' o n a , C h i r c h i q , N a v o i y , O l m a l i q k a b i s h a h a r l a r d a g i kimyo sanoati korxonalari qayta t a ' m i r l a n d i . Qizilqum fosforit k o m b i n a t i , Q o ' n g ' i r o t soda zavodi, Q o ' q o n v a Yangiyo'l b i o - k i m y o v i y z a v o d l a r i b a r p o e t i l d i . R e s p u b l i k a k i m y o s a n o a t i qishloq xo'jaligi u c h u n m i n e r a l o'g'itlar, ekinlarni z a r a r k u n a n - d a l a r d a n saqlovchi kimyoviy m o d d a l a r , s u n ' i y tolalar, b o ' y o q - Neft va gaz kondensati ishlab chiqarishning o'sishi, ming tonna hisobida 1991-y 1995-y 1998-y 2005-y 163 Tabiiy gaz ishlab chiqarishning o'sishi, mlrd m 3 hisobida. 1991-y 1995-y 1998-y 2005-y lar, polietilen, aholining kundalik t u r m u s h i d a kerak b o ' l a d i g a n mahsulotlar ishlab c h i q a r m o q d a . S h o ' r t a n gaz-kimyo majmuasi O'zbekiston kimyo sanoatining faxri h i s o b l a n a d i . 1 9 9 5 - yil o k t y a b r d a O ' z b e k i s t o n b i l a n A Q S H n i n g „ABB Lummus Global" k o m p a n i y a s i o ' r t a s i d a S h o ' r t a n gaz-kimyo majmuasini qurish bo'yicha bitim tuzilgan edi. Tezda qurilish-montaj ishlari loyihasi ishlab chiqildi. 1997— 2001-yillarda A Q S H , G e r m a n i y a , Yaponiya, Italiya va boshqa davlatlarning nufuzli kompaniyalari ishtirokida qurilish ishlari amalga oshirildi. Sho'rtan gaz-kimyo majmuasi qurilishida 1 mlrd AQSH doflari hajmida investitsiya o'zlashtiriidi. 2001- yil dekabrda Sho'rtan gaz-kimyo majmuasi ishga tnshirildi. Majmua yiliga 12s ming, tonna polietilen, 137 ming tonna suyultuihtan gaz va 126 ming tonna gaz kondensati ishlab chiqarish quwatiga ega bo'lgan dunyodagi "eng yirik korxonalardan biridir. 1991 -yil m a y oyida Toshkent, Farg'ona, YengU sanoat B u x o r o t o ' q i m a c h i l i k k o m b i n a t l a r i , Andijon v a N u k u s i p - g a z l a m a k o m b i - natlari, ular tasarrufidagi kichik va o'rta korxonalarni birlash- tirgan „0'zbekyengilsanoat" davlat uyushmasi tashkil etildi. Bu u y u s h m a , bir tomondan, m a v j u d k o r x o n a l a r n i a k s i y a d o r l i k jamiyatlari sifatida qayta tashkil etdi, ularni t a ' m i r l a s h , yangi t e x n i k j i h o z l a r b i l a n q a y t a q u r i s h o r q a l i m a h s u l o t l a r ishlab c h i q a r i s h n i k o ' p a y t i r i s h tadbirlarini a m a l g a oshirdi. M a s a l a n , „Buxoroteks" aksiyadorlik j a m i y a t i 1994-yilda o ' z mablag'lari h i s o b i d a n Shveysariyaning „Riter" firmasidan 2592 t a yigiruv g'altagi q u w a t i g a ega b o ' l g a n uskunalar sotib oldi. 1996-yilda esa 164 Shveysariyadan jalb etilgan 5 mln. shved frankiga ikkinchi yi- giruv majmuyi sotib olib korxonani jihozladi. Natijada 1997-yil- dayoq 1000 tonna kalava ip ishlab chiqarishga erishdi. Ikkinchidan, davlat uyushmasi tomonidan respublikamizdagi boy xomashyolarni, birinchi navbatda paxta tolasini qayta ishlab tayyor mahsulotlar ishlab chiqaruvchi yangi korxonalar barpo etish har tomonlama qo'llab-quwatlandi. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 1996-yil aprel oyida „Mahalliy va yengil sanoatni davlat tomonidan qo'llab-quwatlash tadbirlari to'g'risida" qaror qabul qildi. Qarorga muvofiq tarmoq bo'yicha 35 ta investitsiya loyihalari ishlab chiqildi va ularni amalga oshirish jarayonida 152 mlrd so'm, shu jumladan, 644,4 mln AQSH dollari hajmida chet el sarmoyalari o'zlashtirildi. Natijada 1996—2001-yillarda Janubiy Koreya ishtirokida „Kobul—O'zbek Ko" qo'shma korxonasiga birlashgan To'ytepa va Toshkent shahrining Ko'kcha mavzesida 2 ta yirik qo'shma korxona, „Kobul—Farg'ona Ko" qo'shma korxonalari qurilib ishga tushirildi. Turkiya to'qimachilik kom- paniyalari ishtirokida Nukus shahrida „Kateks" to'qimachilik majmuasi, Namangan viloyatida „Asnamtekstil", „Tap-fen", „Kosonsoy-Tekmen", „Atlas-Men", Qashqadaryo viloyatida „Qashteks", „Oqsaroy-to'qimachi" qo'shma korxonalari barpo etildi. Germaniya sarmoyadorlari bilan hamkorlikda 1998- yilda Andijonda „Anteks", Farg'ona viloyatining Yozyovon tumanida „Pfaff-Zinger" qo'shma korxonalari qurildi. 1999- yilda Xo'jaobod tumanida tikuv va trikotaj buyumlar ishlab chiqara- digan „Tyan-Din-Du" O'zbekiston—Xitoy qo'shma korxonasi, 2000-yilda yiliga 3800 tonna kalava ip ishlab chiqaradigan „Qorako'lteks" O'zbekiston—Amerika qo'shma korxonasi barpo etildi. 2002-yilda Respublika to'qimachilik sanoatida 17 ta qo'shma korxona faoliyat ko'rsatdi. Tarmoq bo'yicha 32 mingdan ortiq 'yangi ish o'rinlari tashkil etildi. 2004-yilda 17 ta to'qimachilik korxonalari, jumladan „Beruniy teks", „Baliqchiteks", „Bursel—Toshkent" kabi yirik qo'shma korxonalar qurilib foydalanishga topshirildi. 2002-yil boshlarida „0'zbekyengilsanoat" davlat uyush- masiga birlashgan 15 ta kichik va 102 ta yirik korxonalar paxta tolasini qayta ishlab yiliga 130 ming tonna yigirilgan ip, 50 mln kvadrat metr gazlama, 2,5 mln kvadrat metr gilam, 62 mln dona trikotaj mahsulotlari, 32 mln juft paypoq, turli xil tiku- vchilik buyumlari ishlab chiqarish quwatiga ega bo'ldi. 165 Agar 1991- yilda respublikathizda paxta tolasini qayta ishlash 12 foizni tashkil etgan boisa, 2005- yilda bu raqam 30 foizga yetdi. Chet ellarga kalava ip, paxta va shoyi gazlamalar eksport qitishga erisbildi. Respublikamizda qog'oz tanqisligi muammosini hal qilishga qaratilgan zavodlar qurildi. Namanganda barpo etilgan „Namangan qog'ozi", Yangiyo'lda qurilgan ,,0'zbek qog'ozi" qo'shma korxonalari shular jumlasidandar. Respublika Vazirlar Mahka- masining 2001-yil 20-iyundagi „Respublika qog'oz sanoatini boshqarish tuzilmasini takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi qaroriga asosan ,,0'zbekqog'ozsanoat" uyushmasi tashkil etildi. Uning tarkibiga „Sanoatqalinqog'ozsavdo", ,,0'zbek qog'ozi" ochiq aksiyadorlik jamiyatlari, Yangiyo'l selluloza-qog'oz fabrikasi, „Namanganqog'oz" qo'shma korxonasi va boshqalar kiradi. ,,0'zbek qog'ozi" korxonasi yiliga 11 ming tonna qog'oz, 3,5 ming tonna karton, 7,5 mln dona umumiy va 65 milhonta o'quv daftari ishlab chiqarmo'qda. Yangiyo'l selluloza-qog'oz fabrikasi yil- iga 20 ming tonna paxta sellulozasi, 12 ming tonna yuqori sifatli yozuv qog'ozi ishlab chiqarmoqda. Mamlakatimizda poyabzal mahsulotlari va chinni idishlar, turli xalq iste'mol buyumlari ishlab chiqarish jadal rivojlanmoqda. Qurilish materiallari sanoati bazasi mustahkamlanib, os- mono'par binolar, uy-joy qurilishi kengaydi. Mustaqillik yillarida O'zbekistonda Transport va aloqa transport tizimi — temiryo'li, avto- mobil yo'li, havo, quvur va suv transporti rivoj topdi. O'zbekiston Markaziy Osiyoni Eron va Turkiya bilan bog'- laydigan Tajan-Seraks-Mashhad temiryo'li qurilishida o'z yo'l quruvchilari, sarmoyalari, texnika vositalari bilan faol qatnashdi. Uzunligi 295 km bo'lgan mazkur temiryo'l 1996-yil may oyida qurilib ishga tushirildi. Natijada O'zbekiston o'z mahsulotlarini Fors ko'rfazigacha, Turkiyagacha, keyin Yevropa mamlakat- lariga yetkazish imkoniyatiga ega bo'ldi. Prezidentimiz Islom Karimov tashabbusi bilan istiqlolning dastlabki og'ir yillarida mamlakatimiz hayotida beqiyos aha- miyatga ega bo'lgan, Qizilqum va Ustyurt cho'llarida joylashgan shahar va qishloqlarni ijtimoiy jihatdan rivojlantirishga xizmat qiladigan Navoiy-Uchquduq-Sulton Uvaystog'-Nukus yo'- nalishida temiryo'li qurish bilan bog'liq ishlar boshlandi. 166 1992—1993- yillarda temiryoTi qurilishining texnik-iqtisodiy loyihasi ishlab chiqildi. 1994—2002- yillarda loyiha qiymati 38,9 m l r d s o ' m n i t a s h k i l e t g a n 6 3 3 k m u z u n l i k d a g i Navoiy- Uchquduq-Sulton Uvaystog'-Nukus temiryo'li qurilib foydalan- ishga t o p s h i r i l d i . 2 0 0 1 - yil 2 3 - m a r t k u n i m a z k u r y o ' n a l i s h b o ' y i c h a d a s t l a b k i y u k p o y e z d i , 2 0 0 2 - yil 2 2 - avgust k u n i y o ' l o v c h i p o y e z d i h a r a k a t l a r i b o s h l a n d i . M i s k i n , T o ' r t k o T , Ellikqal'a, Q o r a o ' z a k , B e r u n i y d a yangi z a m o n a v i y vokzallar, o ' n l a b yangi bekatlar, soha xodimlari u c h u n turar j o y binolari b u n y o d etildi. N u k u s , U c h q u d u q t e m i r y o ' l vokzallari t o ' l i q qayta t a ' m i r l a n d i . 1750 ta yangi ish o'rinlari yaratildi. „Bu esa O'zbekistonda yagona temiryo'l tizimini barpo etish, mintaqadagi foydatt qazilma konlarini kompleks o'zlashtirish, katta miqdordagi valuta mablag'larini ishlab topish va tejasfa, odamlarning uzog'ini yaqin qilisb bilan birga, ko'plab yangi ish o'rinlarini ochish, shahar va qishloqiarda yirik sanoat korxonalarini bunyod etish, eng muhimi, joylarda kichik va o'rta biznesni rivojlantirish imkonini beradi". I. A. Karimov. „Navoiy-Uchquduq-Sulton Uvaystog'-Nukus temiryo'li bunyodkorlariga" tabrigidan. O'zbekistonda yagona temiryo'l tizimini barpo etishda yana bir m u h i m ahamiyatga ega b o ' l g a n Toshguzar-Boysun-Qumqo'rg'on t e m i r y o ' l i j a d a l l i k b i l a n q u r i l d i . 2 0 0 7 - y i l d a u z u n l i g i 2 2 3 k i l o m e t r l i k m a z k u r y o ' l b o ' y l a b p o y e z d l a r q a t n o v i y o ' l g a qo'yildi. Termiz shahrida yangi vokzal, T o s h k e n t d a vagonlarni t a ' m i r l a s h zavodi qurilib ishga tushirildi. A m u d a r y o uzra 681 metrlik avtomobil-temiryo'l ko'prigi b a r p o etildi. Mustaqillik yillarida T o s h k e n t m e t r o s i qurilishi h a m j a d a l " s u r ' a t d a o ' s d i . T o s h k e n t m e t r o s i 30 yillik tarixga ega. 1971— 1 9 7 7 - y i l l a r d a T o s h k e n t m e t r o s i n i n g C h i l o n z o r y o ' n a l i s h i , 1 9 8 4 — 1 9 9 1 - y i l l a r d a O ' z b e k i s t o n y o ' n a l i s h i q u r i l i b i s h g a t u s h i r i l g a n e d i . „Toshmetroloyiha" i n s t i t u t i 1 9 9 2 - y i l d a T o s h k e n t m e t r o s i n i n g 9 t a b e k a t d a n i b o r a t Y u n u s o b o d y o ' n a l i s h i n i q u r i s h n i n g t e x n i k - i q t i s o d i y a s o s l a r i n i i s h l a b c h i q d i v a q u r i l i s h i s h l a r i o l i b b o r i l d i . 2 0 0 1 - yil a v g u s t d a Y u n u s o b o d y o ' n a l i s h i n i n g 6 t a b e k a t d a n i b o r a t b i r i n c h i q i s m i — „Mingo'rik", „ Vim us Rajabiy", „Abdulla Qodiriy" „Minor", „Bodomzor" v a „Habib Abdullayev" b e k a t l a r i 167 foydalanishga topshirilib, yo'lovchi tashish yo'lga qo'yildi. Ularni barpo etish uchun 38 mlrd so'm xarajat qilindi. Toshkent metrosi har kuni 370—380 ming yo'lovchiga xiz- mat ko'rsatadi. 2001- yilda metropolitendan jami 142 milliondan ortiq kishi foydalandi. Toshkent metrosi tinch va osoyishta xal- qimizning yukini yengil, olisini yaqin qiladigan tezkor va ishon- chli yo'lga aylandi. Avtomobil yoilari qurilishi jadal olib borildi. 1991—2001- yillarda 727 km uzunlikdagi avtomobil yo'llari, 460 ta ko'prik va yo'l o'tkazgichlar, 4000 ga yaqin avtopavilon qurildi. Sha- har va qishloqlarda'gi ichki yo'llar ta'mirlandi. Toshkent— O'sh xalq-aro yo'lining Angrendan to Farg'ona vodiysiga kir- ib borguncha qismi barpo etildi. Bu yo'nalishda Qamchiq va Rezak dovonlarida avtomobil qatnovi uchun mo'ljallangan tunnellar qurildi. Katta O'zbek yo'li, Toshkent—Olmaliq yo'li ta'mirlandi. Toshkentda uzunligi 32 km bo'lgan Toshkent kichik halqa yo'li qurildi. O'zbekistonda Buyuk ipak yo'lini tiklash maqsadida 2294 km. dan iborat bo'lgan „Andijon—Toshkent—Nukus— Qo'ng'irot" avtomagistrali jadallik bilan qurilmoqda. Mazkur avtomagistralning eng murakkab qismi hisoblangan 100 km lik tog'lik qismi Angren—Xonobod shaharlari o'rtasidagi avtoyo'l, Qamchiq va Rezak dovonlarida avtomobil qatnovi uchun tunnel- lar qurilib foydalanishga topshirildi. Bu magistralning qurib bitkazilishi O'zbekiston uchun muhim ahamiyatga ega bo'lib, respublikamizning Sharq G'arb mamlakatlari bilan savdo, iqti- sodiy va madaniy aloqalarni yanada rivojlantirishga qulay imkoni- yat yaratadi. Mamlakatimizda havo transportini rivojlantirish maqsadida 1992-yil 28-yanvarda „O'zbekiston havo yo'llari" Milliy avia- kompaniyasi tashkil etildi. Kompaniya O'zbekistonni dunyoning yirik shaharlari bilan havo yo'llari orqali bog'lash, aviamaydoni- ni „A-310", „Boing-757", „Boing-767", „RJ-85" kabi o'ta zamonaviy havo fcemalari bilan to'ldirish tadbirlarini amalga oshirdi. Toshkent aeroporti kutish zali, Buxoro, Samarqand va Urganch aeroportlari, uchish-qo'nish yoiaklari xalqaro stan- dartlar darajasida qayta ta'mirlandi. ,,0'zbekiston havo yo'llari" Milliy aviakompaniyasi o'zining 10 yillik qizg'in faoliyati davomida Yer kurrasining rivojlangan 20 mamlakati bilan havo aloqalarini o'rnatdi, turli mamlakat- 168 Toshkent, Urganch, Samarqand, Buxoro shaharlaridagi yangi xalqaro aeroportlar. larda 40 ta vakolatxonasi faoliyat ko'rsatmoqda. Kompaniya 20 milliondan ortiq yo'lovchiga xizmat qildi. „O'zbekiston havo yoilari" milliy aviokompaniyasi parvozlar xavfsizligini ta'min- lashda dunyoga tanildi. Mamlakatimizda pochta, telefon, telegraf, radio, televide- niye hozirgi zamon talablari darajasida rivoj topdi. Keyingi 10 yilda respublikada o'rnatilgan telefonlar soni 10 martadan ziyod ko'paydi. Toshkent shaharlararo telefon stansiyasi dunyodagi barcha mamlakatlar bilan telefon aloqasini ta'minlamoqda. Mustaqillik yillarida kommunikatsiya tarmog'ini rivojlantirish "maqsadida o'nlab xorijiy firma va kompaniyalar bilan hamkorlik o'rnatildi. 1991-yilda mamlakatimizda tashkil etilgan „MTS — O'zbekiston" („0'zdunrobita") kompaniyasi Markaziy Osiyo- da birinchi bo'Ub milliy uyali aloqa tizimini barpo etdi. O'tgan 16 yil davomida respublikamizning 20 ta yirik shaharlari, avtomobil yo'llari va tog'li hududlarda aloqa stansiyalari, radiorele liniyalari, texnik-muhandislik tarmoqlari barpo etilib, aholi istiqomat qiladigan hududlarning 90 foizini uyali aloqa tizimlari bilan qamrab oldi. 169 Xalqaro avtomatik rouming t a q d i m etadigan O'zbekistondagi uyali a l o q a k o m p a n i y a l a r i — MTS, „Unitel", „Koskom", „Perfektum Mobile", „Uzmobili" kompaniyalari b a r p o etildi. „ K o s k o m " kompaniyasi o'zbekistonlik abonentlarga d u n y o n i n g 20 ta m a m l a k a t i d a g i uyali a l o q a d a n foydalanish imkoniyatini y a r a t d i . 2 0 0 8 - y i l y a n v a r d a u y a l i a l o q a d a n f o y d a l a n u v c h i a b o n e n t l a r soni 6 m l n . nafardan oshdi. M u x t a s a r aytganda, mustaqillik yillarida m a m l a k a t i m i z iqti- sodiyotida amalga oshirilgan t u b tarkibiy o'zgarishlar, yangi kor- x o n a l a r n i n g b u n y o d etilishi s a m a r a l i natijalar b e r d i . 1 9 9 1 — 2002-yillarda 1872 k o r x o n a va b o s h q a ishlab chiqarish m u a s - sasalari qurildi, m a h s u l o t n i n g 9,5 m i n g d a n ortiq yangi turlarini ishlab chiqarish o'zlashtirildi. Respublikamizda 1 9 9 1 - yilda ish- lab chiqarilgan sanoat mahsulotlari hajmini 100 foiz deb olsak, u n d a n keyingi yillarda kamayib, 1992-yilda 94,7 foizga, 1993- yilda 98,1 foizga tushgan edi. 1995-yilga kelib makroiqtisodiyotda b a r q a r o r l i k k a e r i s h i l d i v a 1 9 9 6 - y i l d a n b o s h l a b i z c h i l o ' s i s h t a ' m i n l a n d i . O ' z b e k i s t o n d a paxtachilik qishloq x o ' - Qishloq xo'jaligi j a l i g i n i n g y e t a k c h i t a r m o g ' i h i s o b - lanadi. Markaziy Osiyo mamlakatlarida yiliga 2 m l n t o n n a p a x t a tolasi yetishtirilsa, u n i n g 1,4 m l n t o n n a s i o ' z b e k p a x t a s i t o l a s i d i r . O ' z b e k i s t o n p a x t a t o l a s i y e t i s h t i r i s h b o ' y i c h a d u n y o d a to'rtinchi, u n i e k s p o r t qilish bo'yicha esa ikkinchi o'rinda turadi. Respublikamizda paxta hosildorligi va sifatini yaxshilashga katta e'tibor b e r i l m o q d a . Shu m a q s a d d a qator suv omborlari va sun'iy k a n a l l a r q u r i l m o q d a , y e r n i n g m e l e o r a t i v h o l a t i n i yaxshilash tadbirlari amalga oshirildi. Suv tanqisligi hisobga olinib, 1998 1996—2007- yillarda sanoatning o'sishi (o'tgan yilga nisbatan foiz hisobida) 170 |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling