Geoekologiya asoslari va tabiatdan foydalanish
Download 1.08 Mb. Pdf ko'rish
|
geoekologiya asoslari va tabiatdan foydalanish
- Bu sahifa navigatsiya:
- 5-bob. O‘ZBEKISTONDA TABIIY RESURSLARDAN FOYDALANISH HOLATI VA KELAJAK ISTIQBOLLARI
|
SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
1. Daftaringizning bir betini jadval tariqasi 4 qismga ajratib oling va ularga tabiat, inson, jamiyat va hamjamiyat so‘zlarini yozib chiqing. Ularning har biriga ta’rif bering. O‘zaro uzviy va uyg‘unlik tomonlarini ajratib yozing. So‘ngra guruhda muhokama qiling. 2. Nima sababdan tabiat va inson munosabatlarini uyg‘unlashtirish zarur? 3. «Atrof tabiiy muhit» bilan «atrof-muhit» tushunchalarining farqini ochib bering. 4. Kishilik jamiyatining tabiatga nisbatan nechta munosabat shakllarini sanay olasiz? 5. Tabiatdan oqilona foydalanishning geoekologik xususiyatlarini ochib bering. 6. XXI asrga kelib insoniyat qanday munosabat shakliga o‘tishi talab etiladi? 7. Kishilik jamiyatining iqtisodiy munosabat shaklini ta’riflang. 8. Sizningcha, Orol qurishiga nimalar sabab bo‘ldi? 9. Geoekologik nuqtayi nazardan Orol muammosini qanday qilib hal etish mumkin? 10. Xalqaro geoekologik-huquqiy mexanizmni qanday qismlarga ajratish mumkin? 5-bob. O‘ZBEKISTONDA TABIIY RESURSLARDAN FOYDALANISH HOLATI VA KELAJAK ISTIQBOLLARI O‘zbekiston Respublikasida juda katta ishlab chiqarish va mineral xomashyo boyligi, noyob qishloq xo‘jaligi xomashyosi, qayta ishlash jarayonida olinadigan juda katta yarim fabrikatlar, boy tabiiy resurslar, ravnaq topgan infratuzilma bor. Resurs – kishilik jamiyati tomonidan o‘z ehtiyojlarini qondirish uchun ishlatilayotgan narsalar. Foydali qazilmalar razvedkasining zamonaviy darajasi juda boy nodir, rangli va noyob metall konlarini, organik 79 yonilg‘ining barcha turlari – neft, tabiiy gaz, gaz kondensati, qo‘ng‘ir va yarim kokslanadigan ko‘mir, yonuvchi slanetslar, uran, qurilish materiallari uchun xomashyoning ko‘p turlarini o‘zlashtirish bilan bog‘liqdir. O‘zbekiston hududida 100 xildan ortiq mineral xomashyo- larning keng tarmog‘i aniqlangan bo‘lib, hozir ularning 60 dan ortig‘i milliy iqtisodiyot tarmoqlarida ishlatilmoqda. Oltin, uran, mis, tabiy gaz, volfram, kaliy tuzlari, fosforit, kaolin singari foydali qazilmalarning tasdiqlangan zaxiralariga ko‘ra O‘zbekiston jahonda yetakchi o‘rinlarni egallaydi. Masalan, oltin zaxiralari bo‘yicha mamlakatimiz jahonda 4-o‘rinda, uni qazib olish bo‘yicha 6-o‘rinda, mis zaxiralari bo‘yicha 10—11-o‘rinda, uran bo‘yicha 8-o‘rinda, uni qazib olish bo‘yicha 12-o‘rinda turadi. Mavjud bo‘lgan mineral xomashyo zaxiralarining aksariyati hozir ishlab turgan kon qazish komplekslarini istiqboldagi uzoq muddat mobaynida xomashyo bilan ta’minlaydi, ayni vaqtda, oltin, uran, mis, qo‘rg‘oshin, kumush, litiy, fosforitlar, kaliy tuzlari, dala shpati, agrokimyo ma’danlari va shu kabi juda muhim foydali qazilmalarni qazib olishni tashkil etish, quvvatlarni ko‘paytirishga imkon beradi. Bugungi kunda mamlakati mizda atrof-muhitni muho- faza qilish va tabiatdan foydalanishning qonuniy asoslari shakllandi, barqaror rivojlanish bo‘yicha qator strategik hujjatlar qabul qilindi. Bioxilma-xillikni saqlash milliy strategiyasi va harakatlar rejasi; barqaror rivojlanishni ta’minlash bo‘yicha milliy strategiya konsepsiyasi; atrof-muhitni muhofaza qi lish bo‘yicha harakatlar rejasi; aholi turmush sharoitini yaxshilash strategiya si shular jumlasidandir. Mazkur reja va das tur larda tabiiy resurslardan oqilona foydalanish, xo‘jalik yuritishning ekologik usullarini joriy etish, normativ-huquqiy bazani takomillashtirish, ekologik fanni rivojlantirish, aholining ekologik ta’limi va tarbiyasini oshirishga qaratilgan kompleks chora-tadbirlar nazarda tutilgan. Qayta tiklanuvchi energiya 80 manbalari (quyosh, shamol, suv, biogaz, chiqindi va boshqalar) dan foydalanishga o‘tish, hamda tejamkor texnologiyalarning yangi av lodini amalga joriy etish o‘ta istiqbolli yo‘nalishlardan hisoblanadi. Download 1.08 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|