Х. Т. Турсунов, Т. У. Рахимова экология укув кулланма «Chinor enk» экологик нашриёт компанияси


Download 3.84 Mb.
Pdf ko'rish
bet32/113
Sana25.10.2023
Hajmi3.84 Mb.
#1721194
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   113
Bog'liq
Турсунов Х. Экология

Экология
либ кетмокда. Масалан, моллар куп ейдиган ем —хашак 
утлари меёрсиз фойдаланиш натижасида Ангрен адирлари 
ва бошкд жойларда камайиб бормокда, уларнинг жойини 
эса термопсисга ухшаган моллар истеъмол кдлмайдиган 
усимликлар популяцияси эгалламокда. Ш унинг учун ф ой ­
дали усимликлар популяциясини сакдаб крлишда популя- 
цияларни мониторинг йули билан кузатиш керак ва ф о й ­
дали усимликлар популяциясининг тикланиш и учун таби­
атдан меъёрда фойдаланиш керак.
Назорат саволлари ва топширшушр
1. Популяция нима?
2. Популяциянинг цандай характерли белгиларини била­
сиз?
3. Цандай популяция типлари бор?
4. Популяциялар динамикаси, унинг жойда тарцалиш т ип­
лари цандай?
5. Популяциянинг вацтда усиши ва модел нима ?
6. Нима учун популяция мух,офаза воситаси х.исобланади ?


5-боб. ЭКОСИСТЕМАЛАР
Экология 
________________________
Экологик система деб бирга яш овчи х,ар хил организм ­
лар ва уларнинг яшаш му\ити орасидаги к,онуниятли 
6
o f

ланиш га айтилади. Бунга урмон, утлок,, кул ва бошк^алар 
мисол булади. Масалан, урмонни шундай таърифласа була­
ди: Урмон бу географик ш аклланган, уз-узини бошкдрув- 
чи усимлик ва \айвонлар популяциялари йигиндиси булиб
улар учун му\итни бош^арувчи асосий ролни бир тур, ёки 
бир неча турга мансуб популяция уйнайди. Ана шундай 
жамоаларни ифодалаш учун академик В.Н Сукачев (1942) 
биогеоценоз терминини тавсия этган.
Организмлар жамоаси анорганик мух,ит билан боглик. 
Усимликлар ундаги карбонат ангидриди, сув, кислород ва 
минерал тузлар \исобига яшайди. Гетерогроф организмлар 
эса автотрофлар \исобига яшайди. Лекин улар кислород ва 
сувга х,ам мух,тождир. Ж амоалар анорганик м у\ит билан 
маълум системани шакллантиради.
Организмлар ва анорганик компонентлар бирлигида
модда алмашинувини амалга оширади. Шу тарзда экологик 
система ташкил топади. «Экосистема» тушунчаси илк бор 
инглиз экологи А. Тенсли (1935) томонидан к^улланилди. У 
экосистемаларни табиатнинг ер юзидаги энг асосий бир- 
лиги деб ^исоблади.
М одда айланиш иниг амалга ош иш и учун анорганик 
моддалар ва яна 3 экологик гуру\ организмлари—проду- 
центлар, консументлар ва редуцентлар булиши лозим.

Download 3.84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   113




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling