“ххi асрда илм-фан тарақҚиётининг ривожланиш истиқболлари ва уларда инновацияларнинг тутган ўрни” мавзусидаги республика илмий-online конференцияси материаллари

Материал ва методлар: Краниостеноз билан оғриган бемор болаларда консерватив 
ва жарроҳлик даволаш усуллари қўлланилади.
Краниостеноз билан туғилган чақалоқ болаларнинг ҳаммасига консерватив усулда 
даволаш муолажаси ўтказилади. Бунда қўлланиладиган ва тавсия этиладиган дори-
дармонлар бош мия суяклари чоклари суякланиш жараёнини секинлаштиришга, даво эса 
бош мия қутиси ичидаги босимни пасайтиришга қаратилган бўлади. 
Краниостенозни жарроҳдик усулида даволашда турли хил операциялар қўлланилади. 
Бу операциялар бош мия суякларининг битта, иккита ёки ҳамма чокларнинг суякланишига 
боғлиқ булади. Бу хасталикни жарроҳлик усулида даволашда режалаштирилган 
операцияларнинг ҳамма турлари умумий оғриқсизлантириш остида утказилади. Бош мия 
суяклари ҳамма чокларининг вақтидан илгари суякланиб қолишида гумбаз суякларини 
бўлакларга ажратиш операцияси қўлланилади. 
Натижа: Тавсия этилган ва ёш боларарда қўлланилган қўшимча тадбирлар чизиқли 
краниотомиянин самарадорлигини оширади. Операциядан кейин болалар калласининг катта 
булиши ва шаклининг ўзгариши физиологик ҳолатда бўлиб, бош миянинг ўсишига ва иш 
фаолиятининг нормал тараккий этишига шароит яратилади. 
Хулоса: Бола хаётининг биринчи йилларида бош мия хажми калла суяги ўлчамлари 
билан биргаликда катталашиб боради. Бир ёшли боланинг бош ўлчами катта киши бош 
ўлчамининг 90 фоизини ташкил килса, 6 ёшга бориб бу кўрсаткич 95 фоизини ташкил этади. 
Бош чоклари 12-14 ёшга бориб битади. Бош чокларининг битиши бузилиб, суякланиш 
жараёни муддатдан олдин ривожланса, бош суягининг ўсиши тўхтаб қолади ва натижада 
оғир холларда миянинг жарохатланишига олиб келади. Бош суяги ҳамма чокларининг 

---

“ХХI АСРДА ИЛМ-ФАН ТАРАҚҚИЁТИНИНГ РИВОЖЛАНИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ ВА УЛАРДА ИННОВАЦИЯЛАРНИНГ 
ТУТГАН ЎРНИ” МАВЗУСИДАГИ РЕСПУБЛИКА ИЛМИЙ-ONLINE КОНФЕРЕНЦИЯСИ МАТЕРИАЛЛАРИ 
60 
муддатдан олдин битиши мумкин, лекин кўп ҳолларда алоҳида чокларнинг (тож, сагитал ва 
ҳ.к.) битиши кузатилади. Бунда калла суяги деформацияланади. 
Краниосиностозда юқорида айтиб ўтилган суяк деформацияларидан ташқари бош мия 
жарохатланиши белгилари хам кузатилади. Бош мия жарохатланиши белгилари авваламбор 
бош суягининг бир нечта чокининг битиши пайтида намоён бўлади. Бунда ўсаётган бош мия 
хажми ва калла суяги ўлчамлари орасидаги номувофиқлик натижасида жарохатланиш 
даражаси кескин тус олиши мумкин. Касалликнинг клиник кечиши бош ичи гипертензияси 
белгилари, яъни бош оғриғи, кўнгил айниши, қусиш, кўришнинг пасайиши, кўз тубида 
димланиш каби белгилар билан намоён бўлади. Краниографик текширганда 
краниосиностозга хос бўлган белгилар: чоклар ва ликилдокларнинг битиши, ҳамда бармоқ 
излари симптоми аниқланади ҳамда кенг тарқалган жарроҳлик йўллари билан даво чоралари 
қўлланилади.