Ii-qism Toshkent-2010

Magnit oqimi. Тokli o`tkazgichni magnit maydonda ko`chirishda bajarilgan ish.

dS a в В vektorning dS sirt oqimi yoki magnit oqimi deganda dФB=BndS (1) Kattalik tushuniladi. Magnit induksiya vektorininng ixtiyoriy S sirt oraliq oqimi esa ФB =òBndS (2) ifoda yordamida aniqlanadi. Bir jinsli magnit maydonda yassi sirt B vektorga perpendikulyar tarzda joylashgan bo`lsa(ya’ni

n 6-rasm

-B_n =B=const bo`lgan holda), (2) quyidagi ko`rinishga ega bo`ladi;
Ф<sub>B</sub> =B  S (3)
Mazkur munosabatdan foydalanib magnit oqimining SI dagi birligi-veber (Vb) ni aniqlash mumkin: 1 Vb -magnit induksiyasi
1Тl bo`lgan bir jinsli magnit maydonda maydon yo`nalishiga perpendikulyar ravishda joylashgan 1 m<sup>2</sup> yuzli yassi sirtni teshib o`tadigan magnit oqimdir.
B uchun Gauss teoremasi quyidagicha ta’riflanadi: Magnit maydon induksiyasi vektorning ixtiriy shakldagi berk sirt oraliq oqimi nolga teng:
òB_ndS = 0 (4)
Mazkur teorema magnit induksiya chiziqlarining berk ekanligini, ya’ni berk sirt ichiga kirayotgan B chiziqlarining soni, sirtdan chiqayotgan B chiziqlarining soniga aynan tengligini ifodalaydi. dl uzunlikdagi tokli o`tkazgich bir jinsli magnit maydonda erkin ko`cha olish imkoniga ega bo`lsin. Bunday tajribani amalga oshirish uchun ikki metall sterjenni (9-rasm) tok manbaiga ulaylik. Sterjenlar ustiga ko`ndalang qilib joylashtirilgan dl uzunlikdagi o`tkazgichdan konturning o`zsaluvchi qismi sifatida foydalanish

mumkin. Bu tokli o`tkazgichga chizma tekisligiga perpendikulyar ravishda yo`nalgan magnit maydon tomonidan ta’sir etuvchi Amper kuchining qiymati dF=IBdl (1) bo`ladi. Bu kuchning yo`nalishi dl elementning ko`chish yo`nalishi bilan mos tushganligi uchun bajarilgan ish dA=dFdx=IBdldx (2) 7-rasmdan ko`rinishicha, dl elementning b masofaga ko`chishi tufayli konturning yuzi

d 7-rasm

dS=dldx ga ortadi. Shuning uchun (2) ni quyidagi ko`rinishda yozish mumkin:
dA=IBdS =IdФ (3)
Bu ifodadagi dФ-kontur yuzining dS o`zgarish tufayli kontur yuzini
teshib o`tayotgan magnit oqimining o`zgarishidir. Boshqacha aytganda, konturning o`zgaruvchi dl element ko`chish davomida kesib o`tgan magnit oqimdir. Demak tokli o`tkazgichni magnit maydonida ko`chirishda bajariladigan ish.
dA=IBdS =IdФ
Nazorat savollari.

1. 
   Magnit maydoni va uni xarakterlovchi kattaliklar.
   
2. 
   Konturning magnit momenti.
   
3. 
   Magnit maydon induksiyasi, o`lchov birligi.
   
4. 
   Magnit induksiya chiziqlari va uning yo`nalishi.
   
5. 
   Magnit maydonlar superpozitsiya prinsipi.
   
6. 
   Bio-Savar-Laplas qonuni.
   
7. 
   Тo`g`ri tok magnit maydonining induksiyasi.
   
8. 
   Aylanma tok markazidagi magnit maydon induksiyasi.
   
9. 
   Solenoid markazidagi magnit maydon induksiyasi.
   
10. 
    Magnit maydonning tokli o`tkazgichga ta’siri. Amper kuchi.
    
11. 
    Magnit maydonni zaryadlangan zarraga ta’siri. Lorens kuchi.
    
12. 
    Siklik tezlatgichlar.Magnitogidrodinamik generator.
    
13. 
    Magnit oqimi.
    
14. 
    Тokli o`tkazgichni magnit maydonda ko`chirishda bajarilgan ish.
    

2-Ma’ruza