Iqtisodiy tafakkur rivojlanishining o'rta asr bosqichi feodalizm davri bilan bog'liq bo'lib, uning xronologik doirasi V asr oxiridan boshlab davrni qamrab oladi. 17-asr boshlarigacha

Sharq mamlakatlarida o'rta asrlar iqtisodiy tafakkuri

Muhim tushunchalardan birining muallifi ijtimoiy taraqqiyot iqtisodiy omillar asosida arab Sharqi mutafakkiri Ibn Xaldun (1332-1406). Ibn Xaldun ("ijtimoiy fizika") tushunchasi savdo-sotiqning taqvodorligini va islom tomonidan Qur'onda e'lon qilingan ishga yuksak munosabatni, baxillik, ochko'zlik va isrofgarchilikni qoralashni rad etmaydi. Uning asosiy yutug‘i jamiyatning «ibtidoiylik»dan «tsivilizatsiya»ga o‘tishini tavsiflashdir. Iqtisodiyotning barcha tarmoqlarining muvaffaqiyatli rivojlanishi, deb hisoblaydi mutafakkir, xalq boyligini oshiradi, hashamatni har bir insonning mulkiga aylantiradi.
Ibn Xaldun pulni eng muhim element deb biladi iqtisodiy hayot, ularning rolini Xudo yaratgan ikki metal - oltin va kumushdan to'laqonli tangalar o'ynaganligini ta'kidladi.

Kanonistlarning iqtisodiy qarashlari

Kanonistlar qarashlarining finalchisi italiyalik ilohiyotchi edi Foma Akvinskiy (1225-1275). U ijtimoiy mehnat taqsimotini tabiiy hodisa sifatida tavsiflab, jamiyatning sinflarga bo‘linishi negizida u yotadi, deb hisobladi.
Akvinskiy xususiy mulkka katta e'tibor bergan. Unda u iqtisodning asosini ko'rgan va inson tabiatan boylikni o'zlashtirishga haqli deb hisoblagan.
Kanonik nazariya antik davrdan "adolatli narx" g'oyasini meros qilib oldi. Mehnat xarajatlariga asoslangan narx, ya'ni. ekvivalentlarni ayirboshlash bo'yicha, adolatli narx hisoblangan. Bir tomondan, Akvinskiy "adolatli narx"ni mehnat xarajatlariga to'g'ri keladigan to'g'ri narxlar deb hisoblasa, boshqa tomondan, agar u har bir ishtirokchi uchun munosib yashashni kafolatlamasa, bu narxdan chetga chiqishning qonuniyligini ta'kidladi. almashish.
"Adolatli narx" nazariyasi bilan bog'liq bo'lgan Akvinskiyning foyda va manfaat haqidagi dalillari. Savdogarlar tomonidan olingan foyda, uning fikricha, nasroniylik fazilatiga zid emas va bu mehnatga haq to'lash deb hisoblanishi kerak. Foyda darajasi, agar u savdogarning oilasiga jamiyatning sinfiy ierarxiyasidagi o'rniga muvofiq yashash imkoniyatini taqdim etsa, normal hisoblanadi. Akvinskiy foizni to'lamaslik xavfi uchun kreditorga mukofot sifatida, qarzdorga qarzni to'lashni kechiktirganligi yoki qarzdordan manfaatsiz sovg'alarni olganligi uchun, shuningdek qarzdor tomonidan qarzga olingan puldan foydalangan taqdirda talqin qiladi. foyda olish uchun.