Issiqlik almashinish yuzalarini hisoblash

N - qo’zg’almas truba to’rlari bilan;
L - temperatura yuqori bo’lganda qobiq va trubalarning turlicha uzayishini hisobga oluvchi va qobiqda joylashgan kompensator bilan;
P - harakatchan kalpoqchali;
U- Usimon trubali;
PK - harakatchan qalpoqchali va undagi kompensator bilan.
Sanoatda suyuq va gaz muhitining temperaturasi 60÷600°S gacha o’zgargan sharoitda ishlatiladigan qobiq quvirli issiqlik almashinish qurilmalarining ayrim parametrlari 1.1- jadvalda keltirilgan.
1.1-jadval Qobiq quvirli issiqlik almashinish qurilmalarining ayrim parametrlari

Parametrlar	Qurilma tipi va parametrining qiymati
	N	L	P	U	PK
Issiqlik almashinish yuzasi, m^2	1÷5000	1÷5000	10÷1250	10÷1400	178÷1866
	0,6; 1,0	0,6; 1,0	1,0; 1,6	1,0; 1,6	5,0; 6,3
Quvirlar yoki quvirlar oralig’idagi bo’shliqdagi shartli bosim, MPa	1,6	1,6	2,5	2,5	8,0
	2,5	2,5	4,0	4,0	10,0
	4,0	-	6,3	6,3	-
	6,3	-	8,0	8,05	-
	8,0	-	10,0	10,0	-
	-	-	12,0	12,5	-
	-	-	16,0	16,0	-
Quvirlarning tashqi diametri va devorning qalinligi	16X1,5	16X1,5	20X2	20X2	20X2
	16X2	16X2	25X2	25X2	25X2
	20X2	20X2	25X2,5	25X2,5	25X2,5
	25X1,5	25X1,5	38X2	-	-
	25X2	25X2	-	-	-
	25X2,5	25X2,5	-	-	-
	38X2	38X2	-	-	-
	57X2	57X2	-	-	-

Haroratlar farqi 50^oS dan katta bo’lganda quvirlar va qobiqning har xil uzayishini kompensatsiyalash maqsadida linzali kompensatorli (1.4 a- rasm), suzuvchan kallakli (1.4 b- rasm) va U - simon quvirli (1.4 v- rasm) qobiq quvirli qurilmalar ishlatiladi.
Linzali kompensator qurilmalar quvir va qurilma devori o’rtasidagi bosim
6 10⁵ H / м² 6∙10⁵ N/m² gacha bo’lgan muhitlarda ishlatiladi.
U - simon qobiq quvirli qurilmalarda issiqlik ta’sirida quvirlarning uzayishidagi kompensatsiyani quvir qurilmalarining o’zi bajaradi.
1.4 b- rasmda suzuvchan kallakli qobiq quvirli qurilma tasvirlangan bo’lib, unda quvir to’rlaridan biri qobiqqa mahkamlanmagan bo’ladi. Shuning uchun harorat deformatsiyasi natijasida quvirlar to’plami korpus ichida erkin qo’zg’ala oladi.
Qurilma quyidagicha ishlaydi. Mahsulot oqimlaridan biri shtutser orqali taqsimlash kamerasiga beriladi, so’ngra quvirlar bo’shlig’i orqali o’tib, harakatlanadigan quvirlar to’ri va uning qopqog’i hosil qiluvchi kameraga o’tadi. Kamerada o’z yo’nalishini o’zgartirib, qolgan quvirlar orqali yana taqsimlash kamerasiga qaytadi. Bu kamera tekis to’siq yordamida ikki qismga bo’lingan. Shunday to’siqlar yordamida qurilmani quvirlar bo’shlig’i bo’yicha 2, 4 va undan ortiq zonlarga ajratish mumkin.
Ishlab chiqarishning quvvatini oshirish uchun issiqlik almashinish qurilmalari samarali ishlashi, konstruktsiyasi sodda bo’lishi va maxsulot sifatiga ta’sir ko’rsatmasligi zarur. Bundan tashqari, qurilmada issiqlik almashinuv yuzalarni ko’paytirish, issiqlik tashuvchi agentlardan maksimal foydalanish, jarayonni jadallashtirish va sarflanadigan energiyani kamaytirish dolzarbdir. Bu omillar qurilma ish unumdorligini oshirishga va uning konstruktiv o’lchamlarini kichiraytirishga xizmat qiladi. Bu esa o’z navbatida issiqlik almashinish qurilmalarini ishlatish va ta’mirlash uchun ketayotgan sarf xarajatlarni kamaytiradi.
Qobiq quvirli qurilmalar quyidagi avfzalliklarga ega:
- o’lchamlariga nisbatan issiqlik almashinish yuzasining yuqoriligi;

• 
  tayyorlash jarayonining qulayligi;
  
• 
  ishonchli ishlashi;
  
• 
  yuqori bosimlarda ishlatish mumkinligi
  

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Усманов, Д. А., Умарова, М. О., Абдуллаева, Д. Т., & Рустамова, М. М. (2021). Исследование процесса очистки и хранения тонковолокнистого хлопка от сорных примесей. Бюллетень науки и практики, 7(3), 212-217.
   
2. 
   Мадаминов, Ж. (2021). Бўлажак муҳандисларни лойиҳалаш компетенцияларини компьютер графикаси воситасида ривожлантириш методикасини такомиллаштириш. Общество и инновации, 2(8/S), 462-469.