Iv-боб. Ер усти жихозлари. Бургилаш миноралари


Катламни бирламчи очишда атроф-мухит ва мехнат мухофазаси


Download 0.59 Mb.
bet15/26
Sana12.02.2023
Hajmi0.59 Mb.
#1192063
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   26
Bog'liq
Кудукларни бургилаш

Катламни бирламчи очишда атроф-мухит ва мехнат мухофазаси.

Атроф-мухит (атмосфера, тупрок, артезиан ва шифобахш сув манбалари) кудукка отилиш фаввора хосил булиши ёки кувур орти бушлигидан флюидларни окиб чикиши, бу катлам флюидлари таркибида олтингугурт, углеводородлар, натри й тузлари, кальций, магний ва бошка элементлар шунингдек ювувчи суюкликларни ташлаб юборилиши натижасида ифлосланади.


Атроф-мухитни ифлосланишини бартараф этишга каратилган асосий ташкилий ишлардан бири, кудукдан 100-200 метр шамол йуналиши буйлаб узокликда иш бошлашдан аввал кудукдан чикиши кутиладиган катлам суюклиги учун катта ховуз тайёрланади. Ховузга кудукни узлаштириш, синаш, текшириш ва бошкариладиган фаввора жараёнида чиккан катлам суюклиги тушиши режалаштирилади.
Айрим холларда, агар бошкариб булмайдиган фаввора (яъни фавворага карши ускуналар мавжуд булмаса, ускуна ишламаса ёки ишдан чикканида) хосил булса, тезда ер юзаси буйлаб арик (канал) казиб кудукдан окиб чикадиган суюкликни кабул килиш ва кудук юзасидан бир неча юз метр узокликда йигиш тавсия этилади.
Бошка бир фойдали ташкилий ишлардан бири аномал катлам босими юкори булган махсулдор горизонтни (фаввора хосил килган катлам) копламаси юкорисининг кувур орти кисмини пакер ёрдамида герметиклашдир. Агар пакеровка килиш имконияти булмаса, кувур орти бушлигига цемент эритмаси хайдалиб ички ортикча босим цемент котгунга кадар ушлаб турилади.
Ювувчи суюкликка аралашиб чикадиган газ машъала (факел) да ёндирилади ёки тозаланиб саноат газ йигиш тармогига юборилади.
Агар катлам сувида олтингугурт мавжуд булса, бундай катлам изоляция килиниши ва олтингугурт кушилган суюклик нейтрализация килиниши керак.
Олтингугурт сув билан гранулярли катламни комлматация килиш учун самарали стабилизаторлар (масалан, КМЦ-600, карбофен, крахмал) 5-10% ли сувда эрувчан мис, темир, магний, никел ёки кургошин тузлари сув ва зарурият тугилса огирлаштирувчи гил кукунлари билан ванна килиш таклиф килинади.
Ювувчи суюкликдаги олтингугуртни нейтраллаштириш учун мис ёки темир купаросининг сувли эритмаси кушилади. Йулдош ёки табиий газга олтингугурт аралашиб келган вактда бу газлар машъалада ёкиб юборилса, у холда ёнган олтингугурт, олтингугурт газига айланади ва кучли захарловчи газ пайдо булади. Шунинг учун ёкиб юбориш тармогига юборишдан олдин олтингугурт нейтрализация килинади ва машъалага жунатилади.
Нейтрализация килиш усулларидан бири куйидагича амалга оширилади, откинга карши ускунанинг чикиш тармогига ёки фаввора арматурасини чикиш линиясида сувга эрувчи икки гидроксидли металлар кушиб юбоирилади.
Катлам суюкликлари таркибида (углеводород газлари, олтингугурт ва бошкалар) ювувчи суюкликлар таркибидаги айрим химреагентлар (масалан КССБ, хромпик окзил ва бошкалар) ёки кудук туби зонасидаги махсулдор катламни утказувчанлигини ошириш учун (тузли кислота) ишлатиладиган реагентлар, одам терисига текканда, нафас олиш органларига, кузга кучли таъсир этади.
Бахтсиз ходисаларни олдини олиш учун кудук атрофида газ даражасини аниклаш ва назорат килиш, атмосферада хосил булаётган захарли газ микдори (белгиланган) рухсат этилган микдордан юкори булмаслигига эътибор бериш керак. Бургилаш майдончасида медикаментлар билан таъминланган аптечка булиши ва бу дорилардан брча ишчилар фодалана билиш имкониятига эга булишлари керак.
Агар рухсат этилган микдордан газ микдори ошиши кутилса, барча ишчилар пртивагаза билан таъминланиши зарур.
Кудукни бирламчи очиш даврида катор ускуналар юкори босим остида булади. Шунинг учун хам бригада ишчилари бу ускуналар билан ишлашни хам назарий, хам амалий узлаштирган булишлари шарт. Масалан, вертлюг бошчасини (агар юкоридаги ускуна булмаса юкори босимли зулфинли бошкариш кувури) бургилаш сафидан ечиб олиш учун аввал ортикча босим чикариб атмосфера босимига тенглаштирилади; намуна олгичдан (пробоотборник) намунани олиш учун, махсус мослама ёрдамида олинади, чунки намуна олгичда юкори босим сакланиб колган булади.

Кудукларни узлаштириш.


Кудукни узлаштиришга тайёрлаш. Бургилаш ишлари нихоясига етказилгач, катламдан суюклик окимини олиш ва узлаштириш учун кудукларда тайёрлов ишлари олиб борилади. Бунинг учун ишлатиш тизмасининг юкориги кисмига фаввора арматураси урнатилади. Кудук юзаси атрофи якинида фаввора арматурасига туташтириш учун суюкликларни йигиш ва саклаш идишлари, сепараторлар, машъала курилмалари, улчов идишлари, суюклик дебитини ва газсимон фазаларни, босим ва хароратни улчаш учун асбоблар, кудукдан чикадиган суюкликдан намуна олувчи ускуналар жойлаштирилади. Кудукни ювиш ва суюклик окимини олиш максадида вактинчалик кудук билан богланиш учун компрессорлар хамда насос агрегатлари жойлаштирилади.


Фаввора арматураси икки кисмга булинади: кувур бошчаси ва фаввора арчаси. Кувур бошчаси НКК (НКТ) ни осилган холда ушлаб туриш учун хизмати килади. Фаввора арчаси кудукдан олинадиган суюкликни ер юзасига жойлашган идишлар тармогига туташтириш ва кудук юзасини герметик саклаш учун хизмат килади. Кувур учи билан фаввора арчаси орасида юкори босимли зулфин жойлашган. Кувур бошчаси ва фаввора арчаси ёнланма тармокларга эга булиб, уларни хар бири иккитадан юкори босимли зулфинлар, манометрлар билан жихозланган. Арчанинг ёнланма тармоклари эса манометрлар ва штуцерлар билан жихозланган. Кувур учининг ёнланма тармокларига зарурият тугилган жараёнларда (масалан, кудукдан суюклик окимини олиш, кудукни беркитиш учун) компрессорлар ва насос агрегатлари уланади.
Фаввора арматурасининг ишчи босими кудук устида хосил буладиган энг юкори босимдан кичик булмаслиги керак. Кудукка фаввора арматурасини урнатишдан олдин паспортида курсатилган босим билан синаб курилади. Кудук юзасига фаввора арматураси урнатиб булингандан кейин синаш оркали кувур бошчаси ва фаввора арчасининг герметиклиги текширилади. Кудукдан чикадиган чикиш кувурлари хамда кудукдан 10 метр узокликда арматуранинг марказий зулфинини бошкариш чамбараги жойлаштирилади ва айвонли тусик билан атрофи уралади.
Кудукда синаш ишлари бошланишдан олдин барча идишлари лойдан тозалаб ювилади ва катламни иккиламчи очиш ва ундан суюклик окимини олиш учун зарур буладиган хамда нефт газ хосил булишини олдини олиш ёки босиш учун зарур зичликка эга булган суюклик билан тулдирилади (зарурият тугилиши мумкин холларда). Бу суюкликни хажми ишлатиш тизмаиснинг тулик хажмидан камида икки хисса булиши керак.



Download 0.59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   26




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling