Nurlılar (Radiolaria) kishi klası. Nurlılar plankton ómir keshiriwshi teńiz haywanları, 8 mıng`a jaqın túri belgili. Jıllı suwlı tropik hám subtropik teńizlerde túrli tereńlikte tarqalg`an, suwıq suwlı teńizlerde az ushıraydı. Úlkenligi 40-50 mkm den 1 mmshekem, geyde onnan da úlkenirek boladı. Wákili Acanthometra elastica. Kópshilik túrleriniń denesi shar tárizli, ishki quramalı mineral skeletke iye. Denesinen hár tárepke qaray nurg`auqsap kóp jińishke psevdopodiyalar shıg`adı. Kópshiliginde kletka ortasında bir iri yadrosı boladı. Yadro qoyıw gomogen (birdey tınıqlıqtağı) citoplazma menenoralg`an bolıp, oraylıq kapsula ishinde jaylasqan. Kapsula organikalıq zatlardan ibarat bolıp, onıń diywalında kóp tesiksheler boladı. Oraylıq kapsula citoplazmanı ishki hám sırtqı zonalarg`a ajıratıp turadı hám bul tek nurlılar ushın tán boladı.
Quyash sıyaqlılar kishi klası (Helioza) dushshı suwlarda hám teńizlerde jasaytug`ın onlaģan túrlerden ibarat. Elimizdegi suwlarda diametri 1 mm ge jetetug`ın Actinosphaerium eichhorni hám Actinophris sol kóp ushıraydı. Nurlılardan oraylıq kapsulasınıń bolmaslıg`ı menen parıq qıladı. Domalaq shar tárizli denesindegi citoplazma ekto hám endoplazma zonalarına ajıraladı. Endoplazmadan quyash nursıyaqlı ishinde tıg`ız citoplazma sabaqshası bar psevdopodiylar shıg`adı. Sonıń ushın olardıń kórinisi quyashqa uqsaydı
101. Plastidalar haqqında túsinik beriń?
Plastidalar, ularning tuzilishi va vazifalari: Leven Guk 1676 yil spirogira suv o‘tlari hujayralarida plastidalar borligini aniqladi. Ammo plastidalar tabiatini chuqur o‘rganish borasida olib borigan tadqiqotlarga Shimper (1882) asos soldi. U plastidalarni uch tipga leykoplastlar, xloroplastlar, xromoplastlarga ajratdi.
Plastidlar avtotrof o'simlik hujayralarining asosiy sitoplazmatik organellalaridir . Ism yunoncha "plastos" so'zidan kelib chiqqan bo'lib, "haykal" degan ma'noni anglatadi. Plastidlarning asosiy vazifasi organik moddalarning sintezi bo'lib, ularning DNK va RNK va oqsil sintezi tuzilmalari mavjudligi sababli. Plastidlarda ularning rangini aniqlaydigan pigmentlar ham mavjud. Bu organoidlarning barcha turlari murakkab ichki tuzilishga ega. Tashqarida plastid ikkita elementar membrana bilan qoplangan, stroma yoki matritsaga botgan ichki membranalar tizimi mavjud. Plastidlarning rangi va funktsiyasi bo'yicha tasnifi bu organellalarning uch turga bo'linishini nazarda tutadi: xloroplastlar, leykoplastlar va xromoplastlar. Yosunlarning plastidalari xromatoforlar deyiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
