Kimyoviy texnologiya

 
Olefinlar (alkenlar). Asosiy organik va neftkimyosi sintezi uchun 
xomashyo sifatida qo’llaniladigan olefinlarni ikki asosiy guruhga ajratish mumkin: 
1) gazsimon yoki past haroratda qaynovchi olefinlar - etilendan pentangacha (C
2
-
C
5
) bo’lgan uglevodorodlar: 
CH
2
=CH
2 
etilen; CH
2
-CH=CH
2
propilen; CH
3
-CH
2
-CH=CH
2
buten-1; CH
3
-
CH=CH-CH
3 
buten-2. 
2) yuqori olefinlar - C
6 
uglevodorodlar asosan C
12
-C
18
gacha bo’lgan 
uglevodorodlar (asosan C
7
-C
15
). 
 
Past olefinlar. Etilendan butengacha bo’lgan sharoitda gaz, pentenlardan 
boshlab (C
5
C
10
)-rangsiz olefinlarni ba’zi bir xossalari 4-jadvalda keltirilgan. 
Yuqori bosim va past temperaturada etilenni suyuq holga keltirish mumkin 
(buning uchun qaynovchi ammiak yordamida sovutiladi). Boshqa gazsimon 
olefinlar bosim ostida siqilib suv yordamida sovutilganda suyuq holga keladi. 
Olefinlarni yuqoridagi parafinlar bilan taqqoslansa, ko’rinib turibdiki, etilen 
etandan 15°C past haroratda qaynaydi. Bu ko’rsatgichlar ularni qayta ishlash 
jarayonida muhimdir. Olefinlarning parafinlardan farq qiladigan xususiyatlaridan 
biri, ularni yaxshi eruvchanligi va yaxshi yutiluvchanligidir, chunki ularda 
to’yinmagan uglerod bog’i mavjud. Olefinlar parafinlarga nisbatan qattiq 
moddalarga yaxshi adsorbsiyalanadi, eritmalarga yutiladi. Ushbu xususiyatlarni 
mavjudligi sababli, ularni maxsus usullar bilan ajratish mumkin. 
Past olefinlarning xossalari 
4-jadval 
№ 
Olefinlar turi 
Kondensat-
stiya tempe-
raturasi, °C 
Kritik 
temperatura, 
°C 
Kritik 
bosim, 
°C 
Havo bilan port-
lovchi 
aralashma 
hosil qilish chega-
rasi, % (hajm) 

---

1 
Etilen 
-103,7 
9,9 
4,95 
3,0-32 
2 
Propilen 
-47,7 
91,8 
4,47 
2,2-10,0 
3 
Buten-1 
-6,3 
146,2 
3,80 
1,6-9,4 
4 
Sis-buten-2 
-3,7 
157,0 
4,02 
1,6-9,4 
5 
Trans-buten-2 
+0,9 
- 
- 
1,6-9,4 
6 
Izobuten 
-7,0 
144,7 
3,85 
1,8-9,6 
7 
n-penten 
30-37 
- 
- 
1,3-8,8 
8 
Izopentenlar 
20,1-38,6 
- 
- 
1,3-8,8