Kirish. Farmasevtik tahlil usullari va uning tansifi

Dorivor o’simliklarning tarixi.
Dorivor o'simliklardan tibbiy foydalanishda kompozitsiya muammosi mavjud. Tasodifiy hududda yovvoyi o'simliklarni yig'ishda xavfli moddalar, masalan, eng yaqin poligondan og'ir metallar topilishi mumkin. Farmakologik maqsadlarda dorivor oʻsimliklar sanoat usulida tuproq tarkibini nazorat qiluvchi maxsus uchastkalarda yetishtiriladi.
Insoniyat rivojlanishining dastlabki bosqichlarida o'simliklar nafaqat odamlar uchun oziq-ovqat manbai bo'lgan, balki odamga kasalliklardan xalos bo'lishga yordam bergan. Bizgacha yetib kelgan tibbiy risolalarning eng qadimgi [manba 2810 kunligi koʻrsatilmagan] shumer shahridagi qazishmalar paytida (miloddan avvalgi 3-ming yillik) topilgan planshetdir. Shumer tilida 145 qatorda 15 ta retsept mavjud. Ulardan kelib chiqadiki, qadimgi Shumer shifokorlari asosan xantal, archa, qarag'ay, timyan, tol, olxo'ri, nok, anjir va boshqalar kabi o'simliklardan foydalanganlar
Bugungi kunga qadar O‘zbekistonda tibbiyotda 112 turdagi dorivor o‘simliklardan foydalanishga ruxsat berilgan. Ularning 80% ga yaqini tabiiy ravishda oʻsadigan oʻsimliklardir, ammo keyingi yillarda sunʼiy plantatsiyalarning katta maydonlari koʻpayib bormoqda.2022-yil 12-may.»
Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti ma’lumotlariga ko‘ra, zamonaviy tibbiyotda qo‘llaniladigan dori vositalarining 60 foizi dorivor o‘simlik materiallari asosida tayyorlanadi va ishlab chiqariladi.
“Gerbo Farm” xususiy korxonasida 8 gektar maydonda kalendula, yovvoyi atirgul, moychechak, asorun (valeriana), go‘shtli kassiya kabi 16 turdagi dorivor o‘simliklar yetishtirilmoqda. Korxonada 40 dan ortiq turdagi o‘simlik preparatlari ishlab chiqariladi.
2.1.Dorivor õsimliklarning kimyoviy tarkibi va dori vositalaring tasnifi.
Dorivor o’tlarning kimyoviy tarkibi har bir alohida o’simlikning qiymati faol moddalarning tarkibi va tabiatiga va ularning kombinatsiyasiga bog’liq. Ushbu moddalar turli xil tarkibga ega va kimyoviy birikmalarning turli sinflariga tegishli.
O’simlik kimyoviy moddalari uch guruhga bo’linadi:
1) ta’sir etuvchi yoki dorivor xususiyatlarga ega farmakologik faol birikmalar;
2) bir vaqtda – faol moddalarning so’rilishini osonlashtiradigan yoki ularning xususiyatlarini o’zgartiradigan, ba’zan esa zararli ta’sir ko’rsatadigan va
3) tibbiy ta’sirga ega bo’lmagan, ammo xom ashyoni qayta ishlashda uning xususiyatlarini hisobga olish kerak bo’lgan balast.
Uch guruhga bo’linish juda 2 ta harakat yoki biologik faollik bo’lib, ko’pincha faol moddalar soniga, birga keladigan va ba’zan balastning mavjudligiga va o’simliklardan tayyorlangan preparatning sifatiga bog’liq.