Kommunal va mehnat gigiena kafedrasi O‟quv uslubiy majmua toshkent

Adabiyotlar: A - 1,2,9; Q – 12,13,14. 
39 mavzu. Mashina qurilish sanoatida mehnat gigiyenasi 
Mashinasozlik sanoatini mamlakat miqiyosida iqtisodiy va ishlab chiqarish tavsifi. 
Barcha ishlab chiqarish tarmoqlarini ilmiy texnikaviy rivojlanishda mashinasozlik 
sanoatini 
ahamiyati. 
Mashinasozlikni 
turlari 
(tarmoqlari). 
Mexanizatsiya 
va 
avtomatizatsiya - ishlab chiqarishni rivojlantirishda asosiy yo„llari. Mehnatni 
yengillashtirish va mehnat sharoitini gigiyenik yaxshilash. Texnologik jarayon boskichlari, 
mehnatni tashkillashtirilganligi va jihozlanganlik turlari, ularning gigiyenik tavsifi. 
Tayerlov va asosiy sexlar. Issik sexlar: quyish, termik va qoliplash. Texnologik 
jarayonning jihozlarning xavfli va zararli omillarning ahamiyati: issituvchi mikroiqlim 
(nurlanish, konveksiya), fizik zo„riqish, chang, gaz, yuqori chastotali tok. Asosiy kasblar 
va ularning fizik-gigiyenik tavsifi. Umumiy va kasb kasalliklar. Profilaktik chora-tadbirlar. 
Sovuq sexlar: mexanik, yig„uv, galvanik. Metallga sovuq ishlov berishning, 
jihozlanishning asosiy kasblarning turlari, usullari. Zararli va xavfli omillar: chang, 
shovqin, tebranish, suritiladigan va sovutiladigan suyukliklar, ularning ishlovchilarga 
ta'siri. Payvandlovchi ishiga gigiyenik tavsif. Bo„yash (malyarlik) ishlar: bo„yash, metall 
qoplash ishlari va ularning tavsifi, zararli ishlab chiqarish omilari: erituvchilarning 
bo„yoqlarning par va gazlari. Mashinasozlik sanoatida ishlovchilarning umumiy va kasb 
kasalliklari. Ularga qo„llaniladigan profilaktik chora-tadbirlar. 

---

Adabiyotlar: A - 1,2,9; Q – 12,13,14. 
4. Amaliy seminar mashg„ulotlar
4.1. Amaliy/seminar mashg„ulotlarning tematik rejasi* 
4-kurs 
Ma
vzu
№ 
Amaliy/seminar mashg„ulotlar mavzusi 
1. 
Ishlovchilar organizmida funksional holatini o„rganish usullari 
2. 
Ishlovchilarni ish pozasini gigiyenik baholash 
3. 
Ishlab chiqarishda ish kuni xronometraj usuli
4. 
Mehnatning og„irligi va keskinligini baholash 
5. 
Ishlab chiqarishda mikroiqlimni tekshirish usullari 
6. 
Ishlovchilar organizmiga noqulay mikroiqlim ta'sirini o„rganish usullari 
7. 
Mikroiqlimni gigiyenik me'yorlash. Noqulay mikroiqlim ta'sirini oldini olish 
bo„yicha profilaktik chora-tadbirlarni ishlab chiqish 
8. 
Elektromagnit maydon kuchlanganligini tekshirish usullari
9. 
Ishlab chiqarish ob'ektlarida ogoxlantiruvchi sanitariya nazorati. 
10. . Ogoxlantiruvchi sanitariya nazoratining birinchi yo„nalishi 
11. Ogoxlantiruvchi sanitariya nazoratining ikkinchi yo„nalishi. 
12. 
Ishlab chiqarish qurilishida situatsion vaziyat va bosh rejalar loyixalarini 
gigiyenik ekspertizasi
13. 
Bosh reja va situatsion rejalar loyixasini sanitariya ekspertizasi bo„yicha 
xulosa berish. 
14. Ishlab chiqarish ob'ektlarida maishiy xizmat xonalar loyixasini sanitar 
gigiyenik ekspertizasi
15. Maishiy xizmat loyixalarini sanitariya ekspertizasi bo„yicha xulosa tuzish. 
16. DSENMda ish yuritish. 
17. Fizik omillarni o„rganish usullari. 
18. Kimyoviy omilni gigiyenik baho berish bosqichlari. 
19. Ishlab chiqarish ob'ektlarida joriy sanitariya nazorati. 
20. Sanitariya targ„ibot ishlarini shakl va usullari.
21. 
Zararli va havfli omillarni ta'sirini oldini olish maqsadida ShXV larni 
ko„llanilishi 
22. Ishlab chiqarishda changni tortish usuli bilan aniqlash 
23. Ishlab chiqarishda changni dispersligini aniqlash 
Oraliq nazorat

---

5-kurs 
Ma
vzu
№ 
Amaliy/seminar mashg„ulotlar mavzusi 
24. 
Ishlab chiqarish korxonalarida shovqinni gigiyenik baholash usullari va 
bosqichlari
25. 
Shovqinni ishlovchilar organizmiga ta'siri, uning funksional holatini 
tekshirish usullari (audiometriya) 
26. Ishlab chiqarish korxonalarda tebranishni tekshirish usullari
27. 
Ishlab chiqarish korxonalarida tebranishni organizmga ta'siri, uning 
funksional tekshirish usullari (vibrotestr, kapillyaroskop) 
28. 
Shovqin va tebranishni oldini olishga qaratilgan sog„lomlashtirish chora-
tadbirlarini ishlab chiqish 
29. 
Ish joy havosida zaharli moddalarni miqdorini aniqlash usullari (aspiratsion 
usul)
30. 
Kimyoviy moddalarni zaxarli ta'sirini tajriba o„tkazish usullari orqali 
o„rganish
31. 
Kimyoviy moddalarning zaharlilik ko„rsatkichlari asosida uning xavfliligini 
aniqlash tartibi
32. 
Ishlab chiqarishda yoritilganlikni gigiyenik baho berish usullari 
(lyuksmetriya) 
33. 
Ko„rish funksiyasiga yoritilganlik ta'sirini fiziologik usuli yordamida 
baholash
34. Ishlab chiqarishda yoritilganlik loyihasini gigiyenik ekspertizasi
35. Ishlab chiqarishda yoritilganlik loyihasiga xulosa tuzish
36. Ishlab chiqarishda ventilyasiyani gigiyenik baholash . 
37. Ventilyasiya loyihasini gigiyenik ekspertizasi
38. 
Ishlab chiqarishda ventilyasiya loyihasiga xulosa tuzish
Oraliq nazorat 

---

39. 
Vaqtinchalik mehnat qobiliyatini yo„qotilishi bo„yicha kassallanishni
hisobga olish va taxlil qilish
40. 
Ishlab chiqarish ob'ektlarida vaqtinchalik mehnat qobiliyatini 
yo„qotganlik bo„yicha iqtisodiy samarani va zararni aniqlash usullari
41. 
Kasb kasalligini va kasbdan zaharlanishda tekshiruv o„tkazishni 
o„rganish
42. 
Ishlovchilarni ishga kirishdan avval dastlabki va davriy tibbiy 
ko„riklardan o„tkazish 
43. 
Ishlab chiqarish ob'ektlarida ishchilarda kasallanishni o„rganish
44. 
Umumiy kasallanishni kamaytirishga, kasbdan zaharlanish va kasb 
kasalliklarini oldini olishga qaratilgan sog„lomlashtirish chora-tadbirlarni 
ishlab chiqish 
45. 
Pestitsidlarni omborxonalarda saqlanishiga, transportlarda tashishga 
bo„lgan gigiyenik talablar 
46. 
Dalalarni pestitsidlar bilan ishlov berishda traktor va aviatsion usullariga 
qo„yiladigan gigiyenik talablar
47. 
Pestitsidlarni qo„llashda shaxsiy ximoya vositalariga, idishlarga va 
maxsus kiyimlarga qo„yiladigan talablar 
48. 
Mukammal sanitariya tekshiruv o„tkazish bosqichlari
49. 
Ishlab chiqarish korxonalarida mukammal sanitariya tekshiruvini
o„tkazish 
50. 
Sanitariya tekshiruv dalolatnomasini rasmiylashtirish va olingan 
natijalarni gigiyenik baholash 
51. 
Ish joylari attestatsiyasi va mehnat sharoitlariga professiografik tavsif 
52. 
Ish joylarini attestatsiyadan o„tkazish va mehnat sharoitlari kartasini 
tuzish 
53. 
Oraliq nazorat, OSKI 
2 
6-kurs 

---

Ma
vzu
№ 
Amaliy/seminar mashg„ulotlar mavzusi 
54 
Ishlab chiqarish ob'ektlarida Davlat sanitariya nazorati o„tkazishni asoslari 
55 
DSENM mehnat gigiyenasi bo„limida asos bo„luvchi qonuniy hujjatlarni 
o„rganish 
56 
Ogoxlantiruvchi sanitariya nazorati o„tkazish va tashkil qilishni umumiy 
masalalari 
57 
Ishlab chiqarish ob'ektlari qurilishda ogoxlantiruvchi sanitariya nazoratining 
birinchi va ikkinchi bosqichlari 
58 
Ishlab chiqarish ob'ektlari qurilishda ogoxlantiruvchi sanitariya nazoratining 
uchinchi va to„rtinchi bosqichlari 
59 
Yangi texnika texnologiya va kimiyoviy moddalar ustidan ogoxlantiruvchi 
sanitariya nazorati 
60 
Ishlab chiqarish ob'ektlarida joriy sanitariya nazorati. Avtota'mirlash ishlarida 
mehnat gigiyenasi 
61 
Ishlab chiqarish ob'ektlarida mukammal sanitariya tekshiruvi. 
62 
yengil sanoat korxonalarida mukammal sanitariya tekshiruvini o„tkazish
63 
Mukammal sanitariya tekshiruvi dalolatnomasi, protokol tuzish 
64 
Ishlab chiqarish ob'ektlarida kontrol sanitariya tekshiruvini o„tkazishga 
tayyorlash 
65 
Ishlab chiqarish ob'ektlarida kontrol sanitariya tekshiruvini o„tkazish 
66 
Ishlab chiqarish ob'ektlarida mavzuiy sanitariya tekshiruvini o„tkazish
67 
Kompleks sog„lomlashtirish chora-tadbirlarini ishlab chiqish va operativ 
xujjatlarni tayyorlash 
68 
Ishlab chiqarish korxonalarida kompleks sanitariya tekshiruvini o„tkazish 
69 
Ishlovchilar salomatligini o„rganish 

---

70 
Ishchilarda umumiy kasallanishni o„rganish 
71 
Dastlabki tibbiy ko„riklarni o„tkazish va tashkil etish ustidan nazorat olib 
borish 
72 
Davriy tibbiy ko„riklarni o„tkazishda kontingentni aniklash, kalendar reja va 
yakunlovchi dalolatnomani tuzish
73 
Kasbdan zaharlanish va kasb kasalliklarini 
hisobga olish, ro„yxatga kiritish va nazorat o„tqazish 
74 
Ishlab chiqarish obektlarida asosiy kasblarga professiografik tavsif 
75 
Ishlab chiqarish ob'ektlarida sanitar targ„ibot ishlarini olib borish 
76 
Sog„lomlashtirish chora-tadbirlari samaradorligini gigiyenik baholash 
(ventilyasiya, yoritilganlik) 
77 
Laborator tekshiruvlar uchun namuna olish va olingan natijalarga asoslanib 
protokolni rasmiylashtirish 
78 
Fizik omillarni gigiyenik baholash bosqichlari 
79 
Ishlab chiqarish ob'ektlarini ish joyi havosida chang konsentratsiyasini 
aniqlash 
80 
Qonuniy xujjatlarga asoslanib, sanitariya qonunlarini buzilganligini 
to„g„risida protokolni va jarima solish to„g„risidagi qarorni rasmiylashtirish
81 
Ishlab chiqarish ob'ektlarida ayollarning mehnat sharoitlarini gigiyenik 
tavsifi va maishiy xonalari bilan ta'minlanganligi
82 
Ilmiy amaliy ishga tayyorlanish
83 
Ishlab chiqarish ob'ektlarida fiziologik tekshruvlarini o„tkazish 
84 
Ishlab chiqarish korxonalarini sanitar ta'riflash, yetakchi omillarni miqdoriy 
tavsifi va tekshiruv natijalari bo„yicha xulosa tuzish 
85 
Ilmiy amaliy ishni bajarish 
86 
Ishlab chiqarish ob'ektlarida texnologik jarayonlarni tashkillashtirishga 
qo„yiladigan gigiyenik talablar 
87 
Mehnat jarayonida ish joyi attestatsiyasi va ularni baholash usullari

---

88 
Gigiyenik tasnifiga asosan ishlab chiqarish ob'ektlarida ish jarayonini 
og„irligi va keskinligini zararli va havfli omillar ko„rsatkichi bo„yicha 
baholash 
89 
Ishlab chiqarishda shikastlanishni asosiy profilaktik chora-tadbirlari 
90 
Poligrafiya sanoatida mehnat sharoitini gigiyenik tavsifi 
91 
Oraliq nazorat
92 
OSKI