Kompyuter lingvistikasi: muammolar, yechim, istiqbollar

Alisher Navoiy nomidagi Toshkent 
davlat o‘zbek tili va adabiyoti 
universiteti 
“KOMPYUTER LINGVISTIKASI: 
MUAMMOLAR, YECHIM, ISTIQBOLLAR”
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya  
Vol. 1
№. 01 (2022) 
http://compling.navoiy-uni.uz/
 
463 
so’zlarning leksik ma’nosini ya’ni borliqdagi tushunchasini bilmayman. Ayni shu 
masalani biz ko‘plab aholi va yoshlar orasida ko‘rishimiz mumkin. Biz Python 
dasturida mavjud yuqoridagi operatorda ishlab chiqilgan o‘zlashma so‘zlar bazasiga
elektron lug’atlar so’zini kiritganimizda u bizga odatdagi lug’atlar asosida 
leksikografiya sohasiga kompyuter texnologiyalarining tatbiq etilishi natijasida 
yaratilgan , multimedia vositalari bilan boyitilgan dastur degan izohini qaytaradi. 
Yana yuqoridagi so‘zlardan konveyer so‘zini kiritaylik men bu so‘zning borliqdagi 
ma’nosini bilmaganim va qaysi sohada qo‘llanishini bilmaganim uchun tanladim, 
dastur esa menga uning ma’nosini quyidagicha chiqarib beradi: Yuk tashish, 
mashinani butlab yig‘ish, yoki ishlanayotgan narsalarni bir ish joyidan ikkinchi ish 
joyiga ketma-ket uzluksiz yetkazib berish uchun to‘xtovsiz yoki davriy ravishda 
aylanib ishlab turadigan lentasimon maxsus transport qurilmasi; transportyor. Bu 
dastur va izoh orqali men bu so‘z haqida tushunchaga ega bo‘ldim va bu so‘z 
transport sohasiga tegishli ekanligini anglab yettim. Aytaylik siz kiritgan so‘z 
bazada mavjud emas bu holatda dastur bizga ishlab chiqqan algoritmimizga muvofiq 
‘‘Bu so‘z bazada mavjud emas‘‘ degan ma’lumotni sizga havola qiladi. Bu operator 
Python dasturida shart operatori deb nomlanadi. Dasturning bu xususiyatidan
o‘zlashma so‘zlarning izohini bilib olishimiz va uni nazariy va amaliy jihatdan 
to‘g‘ri qo‘llashni o‘rganish katta ahamiyatga egadir.
Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, Python dasturidagi ko‘plab opertorlar 
yordamida tilimizda mavjud bo‘lgan, o‘zlashma so‘zlarni bazaga kiritib, uning 
borliqdagi tushunchasini tez va oson bilib olishimiz mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.Z. Xolmonova . Tilshunoslik nazariyasi. Toshkent. 2019. 
2.Z. Xolmonova. Kompyuter lingvistikasi. Toshkent. 2020. 
3.A. Nazrullayev. Python dasturlash asoslari. Toshkent. 2020.