Kompyuterda loyihalash usullari

mm (mm lar yozilmaydi) terib kiritiladi va «Enter» bilan qayd etiladi. Natijada, ob’ekt berilgan 
masofaga suriladi. 1- rasmda ob’ektni yangi joyga ko‘chirib kelingan, lekin «Sichqon» bilan qayd 
etilamagan. Agar, bu amal bajarilsa, naqsh yangi joyda tasvirlanib qoladi, ya’ni dastlabki joyidan 
butunlay ko‘chib keladi. 
1- rasm 
Ob’ektlarni burish buyrug‘i va undan foydalanish algoritmi 
Ekrandagi biror ob’ekt quyidagi algoritm asosida berilgan burchakka buriladi: 
1. Ob’ekt ajratiladi va buyruq 
tugmasi yuklanadi. Shunda, tayanch nuqasini-
burish markazini kiritish yoki belgilash so‘raladi va bunday nuqta ko‘rsatiladi.

---

29 
7- rasm 
2. Muloqotlar oynasida burchak qiymatini kiritish so‘raladi va u qiymat masalan, 45 
kiritiladi va «Enter» tugmasi yuklanadi. Natijada, ob’ekt 45 gradusga soat strelkasi yo‘nalishiga 
teskari burilib qaladi, 7-rasm. Chunki, kompyuter burchak kiymatini shu yo‘nalish bo‘yicha o‘qiydi. 
Agar, manfiy qiymat, masalan, -45 kiritilsa, ob’ekt soat strelkasi yo‘nalishida 45 gradusga burilib 
qoladi. 
Ob’ektlarni masshtabini o‘zgartirish buyrug‘i va undan foydalanish algoritmi 
Kompyuterda bajariladigan tasvirlarning masshtablarini, chizib bo‘lgandan keyin ham 
osongina o‘zgartirish mumkin: 
1. Ob’ekt ajratiladi va buyruq 
tugmasi yuklanadi. Shunda, muloqotlar oynasida 
tayanch nuqasini kiritish yoki belgilash so‘raladi va bunday nuqta ko‘rsatiladi. 
2. Navbatdagi so‘rovda masshtab koeffitsientini kiritish so‘raladi. U butun yoki kasr 
ko‘rinishida, ya’ni 1 dan katta yoki kichik bo‘lishi mumkin. Agar, 2 raqami kiritilsa, ob’ekt ikki 
marta kattalashib tasvirlanadi, 8-rasm. 
 
 

8-rasm 

 
Uzaytirish buyrug‘i va undan foydalanish algoritmi 
Bu buyruqdan yuqori aniqlikda grafik yasashlar bajarishda foydalaniladi. Masalan, 
berilgan aylanani AV va SD vatarlarining kesishgan E nuqtasini topish masalasi qo‘yilgan bo‘lsin. 
Bu nuqtani uzaytirish buyrug‘idan foydalanib quyidagicha topiladi: 
1. Izlanayotgan nuqtadan uzoqroqda bu vatarlar bilan kesishadigan ihtiyoriy to‘g‘ri chiziq 
o‘tkaziladi. 
2. Buyruq tugmasi 
«Sichqon» bilan yuklanadi va «Enter» bilan qayd etiladi. Shunda, 
ekrandagi barcha to‘g‘ri chiziqlarni uzaytirish holati qayd etiladi.

---

30 
3. Shunda, ekranda kvadrat nishoncha paydo bo‘ladi va uni AV vatarni V uchiga keltirib 
qo‘yib, «Sichqon»ning chap tugmasi bilan yuklansa, V uchidan boshlab AV kesma o‘tkazilgan 
ihtiyoriy to‘g‘ri chiziqqacha uzayib qoladi. Bu amalni qayta-qayta SD to‘g‘ri chiziq uchun bajarib, 
AV va SD to‘g‘ri chiziqlarning kesishuv E nuqtasi aniqlanadi, 9-rasm. 
9-rasm