Корхона ма¦сулоти ва хизматига б¤лган талаб ва таклифни тахлили


Бевосита хужалик субъектларининг барча сохаларини белгиланган тартибда


Download 5.31 Mb.
bet51/293
Sana05.09.2023
Hajmi5.31 Mb.
#1673158
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   293
Bog'liq
11-Молиявий-ва-бошкарув-тахлили-А.Вохобов-2005-дарслик-1

Бевосита хужалик субъектларининг барча сохаларини белгиланган тартибда тахлил килиб чикиш босўичи. Бу энг мухим босўич булиб, бевосита тахлил ишлари бажарилади, курсаткичлар хисобланади, узгариш сабаблари ва фарўлар аниўланади. Ушбу босўичда ўуйидаги ишлар амалга оширилади:

- мезон курсаткичларини аниўлаш;
- курсаткичларни хисоб-китоб ўилиш хамда натижаларни бахолаш;
- бахолашда экспертизадан фойдаланиш;
- натижаларни умумлаштирувчи мезонлар;
- тахлил натижаларини хулосага тайªрлаш.

  • Тахлил натижаларини умумлаштириш ва расмийлаштириш босўичи. Бу босўичда урганилаЄтган иўтисодий жараЄн якунланади ва маълум бир узгаришларга бахо берилади хамда тахлилга якун ясалади. Бундан ташўари ушбу босўичда хам ўуйидаги ишлар амалга оширилиши лозим булади:

- корхона фаолияти натижаларининг узгариш сабабларини аниўлаш;
- корхона фаолиятини яхшиланиш резервларини жамлаш;
- аниўланган резервлардан фойдаланиш тадбирларини белгилаш;
- тахлил натижаларини хисоблаш ва хисоботда ифодалаш.

  • Тахлил натижасида илЁор Ёоя ва тажрибаларни амалиªтда ўуллаш шарт-шароитларини курсатиб бериш хамда уларни амалиªтга тадбик этиш босўичи. Мазкур боскичда тахлил натижасида аникланган имкониятларни корхона фаолиятига куллаш йуллари курсатиб берилади, тавсиялар берилади, аникланган ил¨ор ¨оя ва тажрибаларни амалиªтга тадбик этишни курсатиб беради ва уларнинг хакикатда келгусида бажарилиши назорат килиб борилади.

Одатда корхоналар фаолиятини тахлил ўилиш даврида маълумотлар манбаи йи¨илади. Ушбу маълумотларнинг туЁрилигига ишонч хосил ўилиш маўсадида маълумотлар туЁрилиги текширилади. Тахлил учун йи¨илган маълумотларни текшириш икки усулда олиб борилади:

  1. Юзаки текшириш;

  2. Мазмун жихатидан текшириш.

Юзаки текширишда хисоботга барча маълумотларни киритилганлиги, уларнинг арифметик йиЁиндиси, Молия вазирлиги хамда МакроиўтисодиЄт ва статистика вазирлиги томонидан тасдиўланган хисобот шаклларига риоя ўилинганлиги, хисобот шаклларининг бир-бири билан боЁлиўлиги, хисоботни топшириш муддати, мансабдорларнинг имзоси текширилади.
Мазмун жихатидан текшириш ўуйидагиларни уз ичига олади:

  • Инвентаризация натижалари хисоботда уз аксини топиши;

  • Корхона хисобот маълумотларидаги бюджетга туловлар ва бюджет маблаЁлари хисобига молиялаштириш суммасини молия ташкилоти маълумотларига мос келиши;

  • Фойда ва зарарлар счªтига утказилган курсаткичларни текшириш (устав капиталининг узгариши, табиий офатдан курилган зарар, асосий воситаларни тугатилиши ва хакозолар).

Корхоналар фаолиятини тахлил ўилиш давомида куплаб манбаалардан фойдаланишга туЁри келади. Тахлилда ўулланиладиган манбаларни ўуйидаги босўичларга ажратишимиз мумкин булади:

  1. Режа маълумотлари манбалари;

  2. хисоб ва хисобот маълумотлари манбалари;

  3. Ўушимча маълумотлар манбаи.

Режа маълумотлари манбалари таркибига бизнес режа курсаткичлари, белгиланган лимитлар, белгиланган норма ва нормативлар, шартнома курсаткичлари киради.
хисоб ва хисобот маълумотлари манбаларига бухгалтерия хисоби ва хисоботи маълумотлари, статистик хисоб ва хисобот маълумотлари, оператив хисоб ва хисобот маълумотлари киради. Тахлилнинг асосий маълумотлар манбаи бу бухгалтерия хисоби ва хисоботи маълумотлари булиб, улар корхона хужалик фаолиятининг барча жараЄнларини уз ичига олади. Бунда маблаЁлар харакати, уларнинг манбалари, уларнинг хужалик алоўалари акс этади.
Бухгалтерия балансида маблаЁлар, уларни манбаларининг жойлашиши ва хосил булиш манбаларига ўараб ифодаланади.
Статистик хисоб ва хисобот маълумотлари тахлил учун асосий манба булиб хисобланади. Бу хисоботда ходиса ва жараЄнларнинг жами курсатилади, уларни миўдор жихатдан характерлайдиган муайян иўтисодий ўонунларни аниўлайдиган тарзда акс эттирилади.
Оператив хисоб ва хисобот маълумотлари бухгалтерия хисоби ва хисоботи маълумотларига ва статистик хисобот маълумотларига нисбатан зарур информацияни бир мунча тезроў олишга имкон беради.
Иўтисодий тахлилни янада чуўурроў амалга ошириш учун хисоб маълумотларига таалуўли булмаган, яъни ўушимча маълумотлардан фойдаланиш лозим булади. Бундай маълумотлар таркибига банк, молия, солиў инспекторлари томонидан тузилган далолатнома, инспекторларни таўдим этган маълумотлари, аудитор хулосалари, радио ва телевидения маълумотлари, оммавий ахборот воситалари манбалари, ишчи ва хизматчилар билан булган мулоўот натижалари киради.

Download 5.31 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   293




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling