Лизинг асосий фондларни янгилаш усули сифатида


Download 131.05 Kb.
bet13/18
Sana12.03.2023
Hajmi131.05 Kb.
#1264652
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18
Bog'liq
Лизинг

Конунчиликни, меъёрий хужжатларни аник-равшанлигини
таъминлаш максадида уларни унификация килиш буйича тегишли чоралар курилаяпти. Факат шундагина лизинг операциялари хажми купаяди ва тадбиркорларнинг асосий воситаларга етиб бориши кенгаяди.
Лизинг операциялари бухгалтерия хисобининг услубияти
Турли мамлакатларнинг хисоб-китоб тизимлари хаР хиллиги билан тавсифланади, бу капитал бозорини ривожланиш даражаси, сармоядор ва карз берувчилар микдори, инфляция даражаси, ташкилотлар улчамлари ва турлича ташкил иЙ-ХУКУКИЙ
тузилмаси билан изо\ланади.
Лизингни амалга ошириш молиявий лизинг шартномалари
буйича жараёнларни бухгалтерия хисобида акс эттиришдаги
узига хослик билан тавсифланади.
Узбекистон бухгалтерия хисоби, бозор иктисодиёти ривожланган мамлакатлар амалиётига якинлашиш давридадир. Бозор
иктисодиётини ривожланиш талабларига мос равишда Вазирлар Махкамасининг 1998 йил 6 майдаги 194-сонли каР°Ри (2-
илова) билан «Бухгалтерия хисоби ва \исоботида лизинг операцияларини акс эттириш тартиби» тасдикланди. Ушбу тартиб
лизинг операцияларини хисобга олиш ва улар буйича
Хисоботларни тузишга каратилган. Бу Узбекистон хисоб-китоб
тизимини молиявий хисоботнинг халкаро стандартларига мос
келишини таъминлаш, бухгалтерия хисоби тизимида ислохотларни амалга ошириш ва уни молиявий хис°ботнинг
халкаро стандартлари даражасига келтириш буйича бир катор
чора-тадбирларни белгилаб берди ва халкаро стандартларга
тенглаштирилган бир катор ХУКУКИЙ ва меъёрий хужжатлар
ишлаб чикилишига асос солди.
Шунга кура, Узбекистон республикаси молия вазирлиги
томонидан 1998 йил 30 сентябрь 45-сон билан 6-сонли «Лизингни хисобга олиш» номли мамлакатимиз бухгалтерия
Хисоби миллий стандарта тасдикланди. Ушбу бухгалтерия \исоби миллий стандарти (БХ|МС) Узбекистон республикасининг "Бухгалтерия \исоби тугрисида"ги крнуни асосида ишлаб
чикилган булиб, Узбекистон республикасида бухгалтерия
\исобини меъёрий асосда бошкариш тизимининг бир кисми
\исобланади. Стандартнинг максади лизинг операциялари
\исобини юритиш тартибини белгилаб беришдан иборатдир.
Чет эл амалиётида молиявий ижара жараёнларига молиявий
Хисоботнипг куйидаги турт халкаро стандарти таъсир курсатади:
1-«Молиявий \исоботни такдим этиш»
4-«Амортизация \исоблаш»
16-«Асосий воситалар»
17-«Ижара»
Узбекистон бухгалтерия \исобининг миллий стандартлари
тизими бухгалтерия \исоби халкаро стандартлари буйича тузилади. Бунда “Молиявий \исоботни такдим этиш”нинг 1-
халцаро стандартга Узбекистон республикаси «Молиявий
\исоботни тайёрлаш ва такдим этиш учун концептуал асос»
БХМС ва 1-сонли «Хисоб сиёсати ва молиявий ^исобот»
БХМС стандартлари мос келади, молиявий лизингни тартибга
солувчи кщган уч стандарт миллий амалиётда 5-сонли «Асосий
воситалар» ва 6-сонли «Лизингни \исобга олиш» БХМС
бухгалтерия х;исоби стандартлари мувофикдир.
17-“Ижара” молиявий \исоботнинг халкаро стандартига
мувофик, ижара — молиявий ва тезкор ижарага булинган. Молиявий лизингда лизингга олинаётган мулк билан боглик барча
ХУКУК ва мажбуриятлар ижарачига утади, бирок мулкка эгалик
хуКУ^и лизинг берувчи ихтиёрида булиши мумкин. Стандарт,
бу битим молиявий лизинг деб ^исобланишининг 4 мезонини
белгилаб беради: лизинг муддати тугагач, мулкка булган эгалик
ХУКУКИ лизинг берувчидан лизинг олувчига утади; шартнома
шартларига асосан лизинг олувчига мулкни “бозор нархидан
арзон ба\ода” сотиб олиш хукУКи берилади; шартнома шартларига кура, ижара муддати мулкдан самарали фойдаланиш мумкин булган муддатнинг ярмидан купрогини ташкил этади; агар
лизинг туловлари лизингга олинган мулкнинг бозордаги
бахрсига тенг ёки ундан юкори булса, бу мезонларга тугри
келмайдиган барчаси тезкор лизингга таълуклидир.
«Асосий воситалар» ва «Лизингни х;исобга олиш»
бухгалтерия хисоби буйича миллий стандартлар, ижаранинг шу
жумладан, молиявий лизинг масалаларини белгилаб беради.
Лекин, 17-МХХСдан фаркли уларок, миллий амалиётда ижара, тезкор ва молиявий лизинг уртасидаги фаркланиш, шунингдек,
молиявий лизингни белгилаб берувчи мезонлар Узбекистон
Республикаси ФК ва “Лизинг тугрисида”™ Крнуннинг
бухгалтерия хисобини меъёрий тартибга солиш булимларида
\ам белгилаб берилган.
16-“Асосий воситалар” молиявий \исоботининг халкаро
стандарти асосий воситаларни аниклашнинг Узбекистон амалиётидан фаркли равишда мехнат воситалари сифатида активлардан мажбурий фойдаланишни меъзон деб назарда тутмайди.
Бунда асосий воситаларга иккита талабга жавоб берувчи кучмас
мулк ва ускуналарни Уз ичига олувчи активларнинг моддийашёвий шакли киради: товарларни ишлаб чикариш ва етказиб
бериш, бошка компанияларга ижарага бериш ва маъмурий
максадларда компания фаолиятига кУлланилиши; уларни 12 ойдан купрок муддатда фойдаланилиши кузда тутилган.
Асосий восита объектини тан олиниши уни бухгалтерия балансига киритишни назарда тутади. Асосий воситаларга нисбатан икки шартни бир вакгнинг узида бажарилишини кузда тутувчи актиаларни тан олишнинг умумий шарглари кулланилади:
1) компания келажакда активлар билан боглик иктисодий
самара олиш имконига эга булишидаги юкори даражадаги
ишончнинг мавжудлиги;
2) активларнинг хакикий кийматини бахолашнинг ишончлилиги.
Тулов эвазига олинган асосий воситаларнинг хакикий
Киймати сотиб олиш бахоси, божхона туловлари ва
Копланмайдиган соликлар, мулкни ишлатиш х°латига келтириш^билан боглик барча харажатлардан ташкил топади.
Узбекистон стандартларига асосан, асосий воситаларни
Хисобга олиш уларни баланс киймати буйича амалга оширилади, унинг баланс кийматига кушимча киймат солиги ва бошка
соликдардан ташкари, асосий воситаларни куриш, тайёрлаш ва
сотиб олиш билан боглик хакикий харажатлар хам киритилади.
Чет эл амалиётида 16-МХХСга мувофик, асосий воситаларни тан олгандан сунг уларни хисобга олишнинг икки мукобил
шакли мавжуд булиб, улар активларни бахолашнинг икки туридан фойдаланишга асосланади.
Биринчи моделда асос деб, баланс киймат буйича бахолаш
Кабул килинган асосий воситалар актив сифатида тан олингандан сунг, хисобланган амортизация чегириб ташлангандан
кейинги хакикий киймати буйича хисобга олинади.
Иккинчи модел жорий киймати буйича бахолашни
Куллашни назарда тутади: асосий воситалар актив сифатида
тан олинганда кайта бахолангандан сунг хисобланган ам ортизация чегириб ташлангандаги кайта бахолаш санаси хакикий

Download 131.05 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling