Ma`ruza Mavzu: Noruda konlarini qazib olish

Apatit (yun. apatao – aldayman) – fosfatlar sinfiga mansub mineral. Tarkibida R2O5ning miqdori 42%. Aralashmalari: SO2, Mp, kamyob f ele-mentlari, U, Sr va boshqa Oq, zangori, sariq, binafsha rang va boshqa rangdagi kristall va donador agregatlar.

• 
  Apatit (yun. apatao – aldayman) – fosfatlar sinfiga mansub mineral. Tarkibida R2O5ning miqdori 42%. Aralashmalari: SO2, Mp, kamyob f ele-mentlari, U, Sr va boshqa Oq, zangori, sariq, binafsha rang va boshqa rangdagi kristall va donador agregatlar.
  

Olmos konlari

• 
  Olmos konlari
  
• 
  Olmos – uglerodning tabiatda sof holdagi alohida ko‘rinishidir. Uning kimyoviy tarkibi sof ugleroddan iborat. Odatda rangi tiniq bo‘ladi. Olmos dunyodagi barcha tabiiy birikmalarning eng qattig‘idir. U hech qaysi kislotada erimaydi; lekin soda yoki kaliyli birikmalar bilan reaksiyaga kirishib yemiriladi. Eng asosiy xususiyatlaridan yana biri - nurni kuchli qaytaradi. Ishlov berilgan olmos «brilliant» deb ataladi.
  
• 
  Olmos kristallari juda mayda, mikroskopik zarrachalardan tortib 100 lab karatga yetadi. 1 karat – 0,2 gr. Dunyoda topilgan eng katta olmos donasi «qullinan» deb ataladi. U 3025 karat yoki 605 gr. og‘irlikka ega. Olmos burg‘ida, kesishda, ishlov berishda (qattik metallarni) ishlatiladi. Tiniq, toza, darz va dog‘i yo‘q kristallari va bo‘laklari zargarlikda ishlatiladi.
  

Ularning paydo bo‘lishi to‘g‘risidagi fikrlar xilma-xil. Lekin ko‘pchilik «olmoslar magmatik yo‘l bilan hosil bo‘lgan» deb hisoblaydi. Olmosning kristalanishi magma hali yerning qa’ridaligidayoq boshlanadi va yer yuzasiga otilib chiqib qotganidan so‘ng yakunlanadi. Olmos «kimberlit» deb ataluvchi tog‘ jinslari tarkibida bo‘ladi. Kimberlitlar o‘ziga xos quvur shaklidagi ma’dan tanalarini hosil qiladi. Kimberlit quvurlari platformalarning yirik siniqlariga to‘g‘ri keladi. Ma’dan tanalarining (quvurlarning) diametri 330 m dan (Afrikada) 45–600 m ga yetadi (Sibirda). JARda uzunligi 800 m, kengligi 500 m ma’dan tanalari mavjud. Olmosning miqdori 1 m2 tog‘ jinsiga 0,5 karat to‘g‘ri keladi. Olmosning ikkinchi o‘rinda turadigan konlari – sochma konlardir. Ular birlamchi kimberlit trubkalarining nurab yemirilishidan hosil bo‘lgan konlardir. Ularda olmos donachalari ko‘proq (boyroq) bo‘ladi. Olmos zaxiralari asosan JAR va Yoqutistonda (Rossiyada) to‘plangan.

• 
  Ularning paydo bo‘lishi to‘g‘risidagi fikrlar xilma-xil. Lekin ko‘pchilik «olmoslar magmatik yo‘l bilan hosil bo‘lgan» deb hisoblaydi. Olmosning kristalanishi magma hali yerning qa’ridaligidayoq boshlanadi va yer yuzasiga otilib chiqib qotganidan so‘ng yakunlanadi. Olmos «kimberlit» deb ataluvchi tog‘ jinslari tarkibida bo‘ladi. Kimberlitlar o‘ziga xos quvur shaklidagi ma’dan tanalarini hosil qiladi. Kimberlit quvurlari platformalarning yirik siniqlariga to‘g‘ri keladi. Ma’dan tanalarining (quvurlarning) diametri 330 m dan (Afrikada) 45–600 m ga yetadi (Sibirda). JARda uzunligi 800 m, kengligi 500 m ma’dan tanalari mavjud. Olmosning miqdori 1 m2 tog‘ jinsiga 0,5 karat to‘g‘ri keladi. Olmosning ikkinchi o‘rinda turadigan konlari – sochma konlardir. Ular birlamchi kimberlit trubkalarining nurab yemirilishidan hosil bo‘lgan konlardir. Ularda olmos donachalari ko‘proq (boyroq) bo‘ladi. Olmos zaxiralari asosan JAR va Yoqutistonda (Rossiyada) to‘plangan.