Mavzu. Buxgalteriya hisobining shakllari: memorial order, bosh jurval, jurnalk order, informatsion texnologiyalarga asoslangan va soddalashtirilgan shakl

4. Buxgalteriya hisobining shakllari: memorial-order, Bosh jurnal, jurnal-order, informatsion texnologiyalarga asoslangan va soddalashtirilgan shakl

• Korxonalar faoliyati hisobi yuritilar ekan, bunda bir necha buxgalteriya hisob shakllaridan foydalanadi. Korxonada qo‘llaniladigan hisob shakllarini tanlash quyidagi omillarga bog‘liq bo‘ladi:
• korxona hisob ishlarini hajmi ko‘p yoki kamligiga;
• korxona buxgalteriya xodimlarining malaka va tajribalariga va xakozo. Korxonada qaysi hisob shakli qo‘llanilishidan qat'iy nazar, O‘zbekiston Respublikasining «Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida»gi qonuniga to‘liq amal qilinishi shart.

Buxgalteriya hisobi shakllari quyidagi turlarga bo‘linadi:

MEMORIAL ORDER SHAKLI
BOSH DAVTAR SHAKLI
JURNAL ORDER SHAKLI
ELEKTRON-AVTOMATLASHTIRILGAN SHAKL

Buxgalteriya hisobi shakllari bir biridan quyidagi xususiyatlariga ko‘ra farq qiladi:

• Shakldagi registrlarning soni, vazifasiga ko‘ra.
• Registrlar tashqi ko‘rinishiga ko‘ra.
• Registrlarda xronologik va tizimli yozuvlar aks ettirilishiga ko‘ra.
• Sintetik va analitik hisob ma'lumotlarini birgalikda yozish tartibiga ko‘ra.
• Yozuvlarni yozish tartibi va texnika vositalarning qo‘llash tartibiga ko‘ra.

Memorial - order shakli

• Buxgalteriya hisobining memorial-order shakli hozirgi vaqtda kam foydalanib asosan, kichik korxonalarda va davlat muassasalarida qo‘llaniladi. «Memorial» so‘zining ma'nosi «xotira yoki esdalik» demakdir. Memorial - order shakli asosida yuritiladigan buxgalteriya hisobi shaklida hujjatlar qayta ishlanishi va hisob registirlarida aks ettirilishi ketma ketligi keltirilgan.

Memorial -order buxgalteriya hisob shaklini quyidagi afzalliklari mavjud:

• hisob jarayonlarini qat'iy ketma-ketligi
• Registrlar andozaviy shakllaridan foydalanishni imkoniyati mavjudligi.
• hisob texnikasini oddiyligi va tushunarligi

Demak, Bosh daftar shaklda ikki turdagi hisob registrlaridan foydalanish mumkin:

• Bosh daftar.
• Hisob obyektlari hisob vedomosti.
• Vedomostlarlar analitik hisob registlari hisoblanadi.
• Agar korxona hisob obyektlari hisob vedomostlarini ham yuritsa, u holda Bosh daftarga ma'lumotlar ham dastlabki hujjatlar, hamda vedomostlar ma'lumotlari asosida yozib boriladi.
• Bosh daftarning varaqlarida xo‘jalik jarayoninning bo‘lgan vaqtida, dastlabki hujjat tartib raqami, jarayon mazmuni, summasi, korrespondentsiyalanuvchi schyotlar ko‘rsatiladi.