Mavzu: Buyuk erkinlik xartiyasi

Papa qirolni vassal sifatida tavba qilishga majbur etdi.Bu mag`lubiyat qirolning obro`sini tushirib yubordi.Soliqlarning oshirilishi qirolni mayda va o`rta mulkdorlar madadidan mahrum etdi.Bu hol yirik yer-mulk egala-rida hokimiyatga bo`ysunmaslik kayfiyatini vujudga keltirdi.Oqibatda 1215-yilda qirolga qarshi qo`zgo`lon ko`tarildi.

Qo`zg`olonchilar qirolni “Buyuk erkinlik xartiyasi “deb ataluvchi hujjatga imzo chekishga majbur etdilar.Unga ko`ra feodallar o`z yer-mulklarini meros qilib qoldirish huquqiga ega bo`ldilar.

Mamlakatda “Tenglar sudi” deb ataluvchi sud joriy etildi.Bu sudning qarorisiz mamlakatning birorta erkin fuqarosi qamoqqa olinmas,mol-mulki musodara etilmas yoki mamlakatdan haydab chiqarilmas edi.Sha-harlarga savdo-sotiq erkinligi huquqi berildi.Shuningdek,shaharlar o`z-o`zini boshqarish huquqiga ega bo`ldilar.Uzunlik va og`irlik o`lchovlarining bir xilligi ta`minlandi.

Erkin dehqonlar va ritsar-larga qarashli yerlar kafolatlab berildi.

Mamlakatda Buyuk qirollik kengashi tasis etildi.Uning rozili-gisiz qo`shimcha soliqlar joriy etilmas yoki mavjud soliqlar miqdori oshirilmas edi.

“Buyuk erkinlik xartiyasi”faqat qaram dehqonlar hayotida hech qanday o`zgarish yasamadi.

Shuday bo`lsada bu xartiya Angliya hayotida juda muhim rol o`ynadi.Xartiya mamlakatni bo`lib yuborishga emas,balki uning markazlashgan maqomini to`la saqlab qolishga xizmat qilgan.Mamlakat barcha erkin tabaqalarining ishtirokini ta`minlash orqali erishgan.Xartiya keyinchalik parlamentning vujudga kelishida,qonunchilikning mustahkamlanishida poydevor vazifasini o`tadi.

Mavzuga oid atamalar.

• Monarxiya- yunoncha cheklanmagan hokimiyat.
• Feod-nem. Yer-mulk
• Baron-Angliyada katta yer egasi.
• Gersog-zodagon,qabila-urug` boshlig`i.
• Graf-qirol tomonidan mulkdor.
• Obrok-ijarachi dehqon tomonidan feodalga to`lanadigan soliq turi.
• Xartiya- inglizcha chartiya so`zidan olingan bo`lib yorliq degan ma`noni anglatadi.

E`tiboringiz uchun rahmat!!!

Tarix fakulteti 2-”A”guruh talabasi Saydullayeva Fotima