Muhandislik geologik tadqiqotlar
Download 6.17 Mb. Pdf ko'rish
|
-qullanma
- Bu sahifa navigatsiya:
- 12. YERNING TUZILISHIDA TEKTONIK HODISALARNING O’RNI. TEKTONIK HARAKATLARNING TURLARI VA YER QATLAMLARINING YOTISH SHAKLLARI
|
Absolyut geoxronologik - bu absolyut geoxronologik yil hisobidir.
Geologik vaqtlar - million yillarni tashkil etadi. Tog’ jinslarini yil hisobida ifodalangan yoshi ularning absolyut yoshi deb ataladi. Tog’ jinslarining absolyut yoshini aniqlashda radioaktiv usuldan foydalanib, bu usul radioaktiv elementlar (uran, toriy, rubidiy, kaliy) parchalanishiga asoslangan. Tabiatda radioaktiv moddalar parchalanishi bir xil tezlikda, atrof muhit sharoitiga bog’liq bo’lmagan holatda ro’y beradi. Parchalanishning so’nggi natijasi mahsuloti - dastlabki elementga mos keluvchi, radioaktivligi bo’lmagan qo’rg’oshindir. Yemirilishi jarayoni davomiyligi har qaysi radioaktiv element uchun turlichadir. Masalan; 1 gramm urandan parchalanish natijasida, bir yilda qancha qo’rg’oshin hosil bo’lishini bilgan holda va shu mineralda ularning birgalikdagi miqdori qanchaligini aniqlab, ma’lum hisoblashlar orqali tog’ jinsidagi mineralning absolyut yoshini aniqlash mumkin. Uglerod C 14 ning yarim parchalanish davri 5568 yilga teng, bu usul yordamida yosh tog’ jinsi qatlamining yoshini belgilash mumkin. Radiometrik usul - yerdagi hayotning boshlanish vaqti, yer qobig’idagi rivojlanishidagi tarixiy voqealar, yerning yoshini aniqlashga imkon beradi. 62 12. YERNING TUZILISHIDA TEKTONIK HODISALARNING O’RNI. TEKTONIK HARAKATLARNING TURLARI VA YER QATLAMLARINING YOTISH SHAKLLARI Yerning ichki kuchiga bog’liq bo’lgan geologik hodisalar Yerning ustki qavati (litosfera) uzluksiz ravishda doimo harakat qilib, tebranib va o’zining geomorfologik qiyofasini o’zgartirib turadi. O’zgarishlarni hosil bo’lishiga sabab bo’lgan jarayonlar yerning ichki kuchiga bog’liq bo’lib, ular endogen jarayonlar deb ataladi. Endogen kuchlar ta’sirida - yer qobig’ining tuzilishi harakati, tebranishi, ko’tarilishi va pasayishi singari tektonik hodisalar yuz beradi. Yer yuzida sodir bo’ladigan tashqi kuchlar ta’sirida yer yuzasi o’zgaradi va bu kuchlarni ekzogen kuchlar deb ataladi. Endogen va ekzogen kuchlarni birgalikdagi ta’sirida, Yerning hozirgi qiyofasi - ya’ni quruqliklar, tog’lar, tekisliklar va okeanlar ko’p yillar davomida vujudga kelgan. Download 6.17 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|