Muhandislik geologik tadqiqotlar
Download 6.17 Mb. Pdf ko'rish
|
-qullanma
|
12.4 – rasm. 1 – uzilma; 2 – pog’onali uzilma; 3 –graben’; 4 – gorst.
Agar, aksincha, bir joyning o’rtasi pasayib yoki ko’tarilib qolsa, u holda graben’ hosil bo’ladi. Sinish - Yer qobig’idagi ancha uzunlikkacha cho’zilib borgan yirik uzilmalardir. Litosferaning qalinligiga teng keladigan ancha chuqurliklardagi sinishlar - ichki sinishlar deb ataladi. Ichki sinishlar (uzilishlar) uzoq muddatli bo’lib, ancha katta maydonlarda tarqalgan bo’ladi. Yer qobig’ining yuzasi uzilishlar bilan turli shaklli va o’lchamli bo’laklarga bo’linganga o’xshaydi. Ajralgan bo’laklar chegaralari bo’shroq 67 maydonlar (choklar) ni tashkil etadi. Ana shu sababdan yerning ichki kuchiga bog’liq bo’lgan hodisalar, yer qobig’ini biror maydonini ko’tarib yoki tushirsa, shu maydon shakli yerning ichki uzilishidan hosil bo’lgan to’rlar tuzilishi shaklini oladi. Ichki uzilishlar yo’nalishiga qarab, butun tektonik zonalar aniq bir yo’nalganlikka ega bo’ladi. Agarda geologik yoki tektonik xaritaga qaraladigan bo’lsa, Baykal ko’lidan toki Italiyagacha bo’lgan tizmalar bir xil, shimoliy- sharqiy yo’nalish tomonga cho’zilgandir. Yer qobig’ining ichki uzilishlar bo’yicha bo’linishi ichki geologik jarayonlar o’zgarishida asosiy rolni o’ynaydi. Yer qobig’ining pul’siv tebranma harakati katta maydonlarda ro’y beradi va katta amplitudali tez ko’chishlar bilan xarakterlanadi. Pul’satsion tebranishlar yer qobig’ining chuqur qismida ro’y berayotgan bukilmali xarakatlar bilan chambarchas bog’liqdir. Ular bukilmali xududlarni Yer yuzasiga tog’lar ko’rinishida ko’tarib chiqadi. Shundan ko’rinadiki bu xodisa tufayli yer qobig’ining maydonlarining ko’tarilishi va pasayishi o’zgarishi nisbati tezlashadi, va qirg’oq yo’llarini tez o’zgarishiga sabab bo’ldi. Ko’rsatilgan ushbu ikki omillarni faoliyati natijasi orqali ko’rsatish mumkin: bu litologik tarkibini jinslarni qatlamlanishi, shuningdek qatlamlar orasi bo’linishligidir. Bukilmali xarakatlar bukilmalardagi qatlamlarni ezilishiga sabab bo’ladigan, yer qobig’ining plastik deformatsiyasi natijasida hosil bo’ladigan xarakatlardir. Agarda bosim uzoq vaqt davom etadigan bo’lsa xar qanday mustahkam jins va minerallar ham deformatsiyaga uchrashi mumkin. Tashqi kuch ta’sirida jinslarning uzoq muddatli deformatsiyalari siljish Download 6.17 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|