Нисбатан ясси тубли ва конуссиз бугизга эга булган вулкан кратери. Одатда марказий вулкан- дан четда бир маротабагина руй берган кучли порт- лашдан қосил булади


Download 0.71 Mb.
bet11/394
Sana06.04.2023
Hajmi0.71 Mb.
#1333408
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   394
Bog'liq
М-Я луғат 2023

Марматит - Марматит - темирга бой булган сфале­рит нинг тури. Ранги цорадан то қунгиргача. Син.: кристофит, мариатит.
Марокит - Марокит - СаМпқ К,ат. 6,5. Сол. of. 4,64. Iқopa рангли, қизгиш-к,унрир. Йирик кристалли агрегатли м-л. Кальцит, барит, гаусмонит, браунит ва б. м-ллар билан доломит томирларида ассоциация х,осил қилади.
Мартинит - Мартинит - кальций фосфати; апатит


гидрооксидига (ёки гидроксилапатитга) яцин м-л. Мартит - Мартит - магнетитнинг оксидланишидан қосил буладиган гематитнинг зич ёки бушок; агрегати. Маршаллит - Маршаллит - алеврит улчамли, силлиқ- ланмаган кварц заррачаларидан ташкил топган, куч- сиз зичланган ёки бушок; т. ж. . Кремнийли т. ж. лари ва кварцитларнинг нурашидан хрсил булади. Маршит - Маршит - CuJ. Кат- 2,5. Сол.of. 5,59. Рангсиз, оч сариқ жигаррангли м-л. Мумсимон, олмос каби ялтирайди. Алоқида кристаллар ва қатқалоқлар шаклида учрайди.
Масла минеральные - Минерал ёглар - нефтлар- нинг юқори даражада қайновчи фракциялардан мах- сус технология асосида қайта ишлаш (тозалаш) орқа- ли олинадиган техник мақсулот.
Масло горное - Tof
eFU - «мумиё» атамасининг синоними.
Масса горючая - Ёнувчи масса - ёнувчи ф. tv Лар органик моддаларининг эквиваленти сифатида амали- ётда к;улланиладиган ибора.
Масса грунтовая - Грунт массаси - грунтлар меха- никасида говаклари эркин сув билан туйинган грунт г.м. деб аталади. Т. ж. ларининг бундай идеаллашти- рилган тушунчаси назарий қолатларни урганишда фойдаланилади.
Масса жильная - Томир массаси - томир таналар- да тарқалган номаъдан м-ллар мажмуи.
Массив - Массив - 1. Тектоникада - нисбатан каттиқ, узоц вақт кутарилиш жараёнини бошидан кечирган, туррунлашган структура. Атрофидаги бурмаланиш цурилмаларидан олдинрок, пайдо булган. 2. Петрог- рафияда-шакли ва ётиш шароити аниқланмаган инт­рузив т. ж. лари танаси. 3. Геоморфологияда - узун- лиги ва ранглилиги буйича бир хил ривожланган, ост- ки юзаси аниқ шаклланган, кескин чегараланган ва нисбатан кутарилган рельеф шакли.
Массив гидрогеологический - Гидрогеологик массив - таркибида Ер ости сувларининг тупламлари булган метаморфик, магматик, кучли метаморфлашган т. ж. Ларидан ташкил топган гидрогеологик структу­ра.
Массив остаточный - Колдиқ массив - кадимий структуранинг нисбатан катта булмаган қолдиги. Колдиц массивлар кейинги юз берган геосинклинал ассимиляциясида нисбатан к;адимги структураларнинг парчаланиши натижасида хосил булади Массив платформенный - Платформа массиви - структуравий жиқатдан суст дифференциациялашган платформанинг катта барқарор участкаси.
Массив срединный - Урталик массиви - ер пусти­нинг бурмали мустақкам булаги; бирор бурмали обла- стнинг геосинклинал системаси ривожланган асоси- нинг йирик фрагменти. Аксарият қаракатчанг област- лар ичида жойлашган, ривожланишнинг қисман гео­синклинал, ундан кейин эса бурмаланиш босқичлари- га учраган.
Массивные руды - Яхлит маъданлар - к. Руды массивные.
Масс-спектрометр - Масс-спектрометр - изотоплар массаси спектрини таджик, қилиш учун вакуум ионли- оптик асбоб. У изотопларни анализаторнинг электро­магнит ёки электр майдонида массаси буйича ажратиш- га асосланган.
Мастодонты - Мастодонтлар - қирилиб кетган хар-




тумли жонзотлар. Уларнинг қолдиқлари к;уйи олиго- цендан бошлаб туртламчи давр ётқизиқларида учрай­ди.
Масштаб - Масштаб - чизма, план, аэрофотосъемка ёки харитадаги нуцталар орасидаги узунликнинг жойда- ги масофалар узунлигига нисбати. М. сонли, чизшуш ва кундаланг булади. Сорли масштаб каср ёки нисбат би­лан берилади. Мас.(қщ) ёки (1:1000); бунда харитада­ги 1 см жойга 1000 см тугри келади, демакдир. Чизицли М. см. ларга булинган чизиц билан курсатилади. Бу чизиеда харитадаги 1 см жойдаги неча м. ёки км тугри келиши курсатиб к;уйилган булади. Кундаланг М. баъзи бир геодезик асбобларда, махсус линейкалар билан чи- зиб берилиши мумкин.
Масштаб времени - Вақт масштаби - чукинди к;ат- ламларнинг геологик қирқимида геологик жараёнлар- нинг вақт даврийлигини аниқлашда фойдаланилади. Бунинг учун қатламлар цалинлиги масштабидаги қир- к;имлари: мутлак геохронологик шкала масштабига утка- зиш тавсия этилади.
Масштаб слоистности - Катламлилик масштаби -
қатлам бирликлари цалинлиги, чукиди қалин қатлам- лари учун - қатламлар қалинлиги билан ифодалана- ди. Т. ж. ларида жуда қалин қатламли (қатлам қалин- лиги 100 см дан катта), йирик қатламли (100-50 см), урта қатламли (50-25 см), майда к;атламли (10-25 см), жуда майда қатламли (1-10 см), жуда юпқа қатламли (0,5 см-1 см) турлари ажратилади.
Масштабы геоэволюции - Геоэволюция масштаб- лари - турли тартибдаги геологик вақт оралиқлари булиб, улар ичида эволюция бутун бир табиий яхлит жараён сифатида курилиши мумкин.
Масюит - Масюит - [U02|(0H)2] Н20. Кам урганил- ган қизгиш-к,унгир рангли м-л. Майда кристаллар ёки сферолитлар шаклида учрайди.
Математическая (аналитическая) геология - Мате­матик (аналитик) геология - геологик жараёнларни математик моделлаштириш ва шунга тааллукли масала- ларни урганиш билан шугулланувчи фан. Математическая статистика - Математик статис­тика - эқтимоллар назарияси усуллари ёрдамида ҳқоди- саларни ялпи кузатиш натижаларини тавсифлаш ва таҳқлил қилиш билан шугулланувчи фан. Унинг асо- сий вазифаларига кузатиш натижаларинингтақсимла- ниш турларини аницлиш, статистик гипотезани текши- риш, курсаткичларни бақолаш ва б. киради. Математические методы в геологии - Геология- да математик усуллар - математик усулларни геоло- гияда цуллаш икки мақсадни: мавжуд назарий дунёқа- рашлар ва геологик моделлар асосида амалий хуло- салар қосил қилиш қамда уларни мукаммаллаштиришни кузлайди.
Материал вулканокластический - Вулканокластик материал - вулкан отилиши жараёнида улоқтирил- ган қаттиц ёки оқиб чиққан суюқ қолатдаги чақиқ материаллар. Вулкан лавалари билан бевосита 6of- лиқ (шлак, пемза, чанг) ва эски қотган лаваларнинг парчаланишидан ҳқосил булган турларга булинади. Син:. Эксплозив материал, тефра.

Материал осадочный - Чукинди материал - туйи- ниш манбаларидан седиментация (чукиш) майдонига кучирилаётган чукиндиларнинг бошлангич (эритма, газ- симон, юмалатиб кучирилиш қолатидаги) мақсулотла- ри. Генезис буйича терриген, биоген, хемоген ва кос­


моген турлари ажратилади.
Материал пирокластический - Пирокластик ма­териал - вулкан отилиши билан ҳқосил булувчи чақик; т. ж.ларининг умумий номи.
Материал терригенный - Терриген материал -
Компоненты терригеные
атамаси синоними. Материалы теплоизоляцонные - Иссиқлик изо- ляцияловчи материаллар - жуда кам иссицлик утка- зувчи, юқори қароратларга чидамли, кичик гигроско- пиклик ва катта механик мустақкамликка эга булган, иссиқликдан муқофазала-ниш учун қулланиладиган нометал ф. ц. Лар. Уларга пемза, туфлар, оқактош, чи- ганоқлар, вермикулит, асбест, диатомит, трепелит ва б. лар киради.

Download 0.71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   394




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling