O t k ir revmatikisitma
Revmati/.mning ishchi tasnifi
Download 223.37 Kb. Pdf ko'rish
|
Kitob 1315 uzsmart.uz
Revmati/.mning ishchi tasnifi
Jadval 1 Kasai lik fazasi Zararlanishning kliniko-anatomik harakteristikasi Kechishi Qon aylani-shining funk-sional harakteristi kasi Yurakda B oshqa tizim va a ’zolarda Faol (I, II, III da raja) 1) Birlamchi revmokardit a) klapanlar nuqsonisiz b) klapanlar nuqsoni bilan - qaysi) 2) qaytalanuvchi revm okardit 3) yurakdagi yaqqol o'zagirishlarsiz Poliartrit, serozitlar (plevrit, peritonit, ab-dominal sindrom ), xoreya, ensefalit, meningoensefalit. serebral vaskulit, pnevm oniya.teri zaralanishlari, irit, iridotsiklit. tireoidit. O 'tk ir o'tkit osti, o'zluksiz qaytalanuvchi , cho'ziluvchi sust N0-qon aylanishida yetishm ovchilik y o ‘q. N |-qon aylanishining 1 darajali yetishmovchiligi N 2-qon aylanalishi- ning II darajali yetishmovchiligi N 3-qon ayla nishining Nofaol 4) Revmatik miokardioskleroz Yurakdan tashqaridagi zararlanishlar oqibati va qoldiq o'zgarishlar latent Hl-darajali yetishm ovchiligi K lin ik m a n z a r a s i O 'tkir re v m a tik isitm a n in g klinik belgilari uning kechish xususiyatlariga bog'liq. K asallikning o 'tk ir kechishi yurak va boshqa a ’zolar tom onidan yaqqol k o 'zg a tashlanadigan, yallig'lanish jarayoni yuqori (Sh) darajadagi faollik bilan kechadi. K asallikning bunday kechishi 2-3 oy davom etib, asosan birlamchi revmatik isitmada kuzatiladi va bem orlar ko'pincha tez va asoratsiz tuzaladi. Revm atik isitmaning o 'rta ch a faollik darajasida kasallikning klinik belgilari sekinlik bilan rivojlanib, 2-6 oygacha cho'zilishi mumkin, antirevm atik vositalar sckinlik bilan natija beradi va k o 'p holatlarda yurak klapanlarining yetishm ovchiligi rivojlanishiga olib keladi. K asallikning kechishi cho'zilgan b o 'lsa faollik belgilari ju d a sekinlik bilan rivojlanadi va 4-6 oy davom etadi va davo o'tkazilishiga qaramasdan yurak klapanlarida asorat qoladi. 7 Revm atik isitmaning qaytalanishi o g 'ir kechadi va katta yoshdagi bolalarda kuzatiladi. Davolash m uolajalari kasallikdan to 'liq tuzalishga olib kelmaydi va asoratlar kuzatiladi. Yashirin revmatik isitma tashki belgilarsiz kechadi va k o 'p holatlarda yurak nuqsonlari yuzaga kelgandagina aniqlanadi. 0 ‘tkir revm atik isitmada bem orlam ing tana harorati ko'tariladi, Ianjlik, m adorsizlik yurak sohasida va b o 'g 'in larid a o g 'riq kuzatiladi. Bu belgilar ko ‘pincha bem or angina, surunkali tonzillitning qaytalanishi, faringit bilan kasallangandan 2-3 xaftadan keyin yuzaga keladi va revmatik isitm a uchun xos belgi bo 'lib hisoblanadi. B em om ing tirsak, qo'l va oyoq panjalaridagi b o 'g 'in la r kizaradi va shishadi (revm atik poliartit). O g 'riqning b o 'g 'in d a n b o 'g 'in g a ko'chib yurishi bu kasallikning muxim belgisidir. Revmatik isitm ada yurak - qon tomirlari tizim ining zararlanishi b o 'g 'in lard a o'zgarishisiz (poliartritsiz) ham kechishi mum kin. Bolalarda revm atik isitm aning o 'zig a xos xususiyatlaridan biri yurak devorining har uchala qavatlarining zararlanishi bilan bir qatorda. ulam i qon bilan ta ’minlovchi tom irlarning ham shikastlanishining (koronorit) kuzatilishidir. O 'tk ir revmatik isitmada yurak inushaklarining yallig'lanishi (m iokardit) 100% hollarda uchraydi. Y urakning ichki shillik qavati (endokardit) va tashki qavatining (perikardit) yallig'lanishi revmatik isitma uchun xosdir. Pankardit yurakning barcha qavatlarini yallig'langanda kuzatiladi va ju d a o g 'ir kechadi. M iokardit rivojlanganda yurak chegaralari asosan chap tom onga kengayadi, yurak tovushlari bug'iklashadi va sistolik shovkin eshitiladi. M iokardit rivojlanganda bem orning um um iy axvoli o g 'ir, terisi okargan, og 'iz- burun uchburchagi ko'kargan, taxikardiya, ayrim hollarda bradikardiya, yurak chegaralarining chap tom onga kengayishi kabi belgilar aniqlanadi, 12KG da yurak ritm ining buzilishi, bo'lm acha - korincha o'tkazuvchanligining buzilishi va m iokardda bioelektrik jarayonlarning (T - tishchaning pasayishi va deform atsiyasi, T-segm entning pastga siljishi, elektrik sistolaning o'zayishi), o'zg arish i, aniqlanib, ular revm okardit o g 'irlig ig a karab turlicha bo'lishi mumkin. FK.G da yurak I-ton am plitudasining pasayishi, kengayishi va deform atsiyasi aniqlanadi, III va IV patologik tonlar paydo b o 'lad i, sistolik shovkin eshitiladi. Yurak mushaklari yallig'langanda (diffuz miokardit) nafas olishning tezlashishi, teri rangini ko'karishi, jig arning kattalashishi, oyoqlarda shish paydo b o'lishi mutmkin. Endokardit 50-55% bem orlarda kuzatilib, deyarli ham m a vaqt miokardit bilan birgalikda kuzatiladi. A ksariyat hollarda mitral kopqoqehaning valvuliti aniqlanib, uning belgilari kasallikning dastlabki kunlaridayok paydo b o'lishi mum kin. Endokarditning asosiy klinik belgisi m itral klapanni eshitish sohasida puflash xususiyatidagi shovqinning m avjudligidir (yurak chukkisi va V-nuktada). Vaqt o 'tishi bilan shovqinning balandligi oshib boradi, u jism oniy zo'riqishdan so 'n g kuchayadi. Shovkin q o 'ltiq osti sohasiga tarqaladi. FKG da yuqori yoki o 'rta chastotali pansistolik, protosistolik shovkin aniqlanib. 8 uning markazi yurak cho'qqisi sohasiga to ‘g ‘ri keladi. 10% bolalarda aortal kopkokchalar zararlanganda to'sh suyagining chap qirrasi diastolik shovkin kuzatiladi. FKGda yuqori chastotali diastolik shovkin aniqlanadi. Exokardiografiyada endokardit mitral klapanning yo'g'onlashuvi, exosignallar xususiyatining o ‘zgarishi, mitral va aortal regurgitatsiya ham da yurak chap bo'lim larining dilatatsiyasi bilan namoyon b o ‘ladi. Perikardit revm atik poliserozitning bir ko'rinishi hisoblanib, deyarli barcha hollarda endo va miokardit bilan bir vaqtda kuzatiladi. K linik jixatdan 1,5% hollarda, asosan rentgenologik tekshirishlar yordam ida (40%) aniqlanadi. Y allig'lanish xususiyatiga ko‘ra perikardit quruq, fabrinoz va ekssudativ bo'lishi mumkin. Fabrinoz perikarditda og‘riq sindromi kuzatilib, perikard varaqlam ing bir-biri bilan ishqalanish tovushi (doimiy em as) eshitiladi. Bu tovush yangi y o g ‘gan qorni bosganda chiqadigan tovushga yoki shoxning shitirlashishiga o'xshaydi. EKG da R tishchaning o'tkirlashuvi T-oraliqning dinam ikada o ‘zgarib turishi, exokardiogram m ada perikardning qalinlashganligi va bir-biridan ajralib turishi aniqlanadi. Seroz-fabrinoz perikarditda bem om ing umumiy axvoli keskin yom onlashadi, terisi oqaradi, perikard bo‘shlig‘ida suyuqlik miqdori ko‘p bo'lganda bo‘yin tom irlarining bo ‘rtib turishi, yuzning shishinkirashi, xansirash, bem or majburiy holatni egallashi kabi belgilar ham kuzatilishi mumkin. T o ‘sh sohasi ortida o g 'riq , gem odinam ikaning o 'sib boruvchi buzilishi kuzatilib, bem or gorizontal holatni egallaganda kuchayadi. Arterial qon bosimi pasayadi, puls tezlashadi, to'laligi kamaygan ayrim hollarda yurak sohasi bo'rtib turadi, yurak cho'qqisi aniqlanm aydi. Yurak chegarasi sezilarli darajada kengaygan tovushlari bug'iq. EKG da yurakning elektrik faolligi pasaygan, rentgenogram m ada yurak chegaralarming kengaygan, pulsatsiya am plitudasining pasayganligi bilan bir qatorda yurak konturining silliqlashganligi sababli yurak soyasining sharsim on yoki trapesiya shakliga kirganligi aniqlanadi. Exokardiogram m ada epi- va perikardni ajratib turuvchi exonegativ bo'shliq aniqlanib, uning kattaligiga qarab to'plangan suyuqlik miqdorini ko'rsatish mumkin. Qaytalanuvchi revm okardit. Y allig'Ianish jarayonining qaytalanishiga olib keluvchi om illar ta ’siri ostida qaytalovchi revmokardit rivojlanishi mumkin. Bolalarda nisbatan kam uchraydi. O datda kuchli bo'lm agan ekssudativ komponentli yallig'lanish jarayoni bilan kechib, qaytalovchi m iokardit klinik belgilari bilan kechadi. Y urak tovushlarining bug'iqlashishi, yurakda shovkinlam ing kuchayishi, yurak faoliyati yetishmovchnligi va ritmining buzilishi belgilari bilan kechadi. O 'tk ir revmatik isitm ada b o 'g 'im lam in g zararlanishi k o 'p uchraydi. B o'g 'im lam in g shishi, b o 'g 'im terisining qizarishi, va harakatni chegaralovchi o 'tk ir og'riq revmatik poliartrit uchun xosdir. Ushbu kasallikda katta va kichiq 9 b o 'g 'in la r sim m etrik zararlanadi. YalligManish jarayoni tufayli shish tez paydo bo 'lib ju d a tez, y a ’ni bir necha kunda m uolaja ta ’sirida izsiz yo 'k o lib ketadi. Keyingi yillarda yaqqol rivojlangan revm atik poliaitrit bolalarda kam uchrab, asosan b o 'g 'im la rd a shishsiz o g 'riq (artralgiya) sifatida kechishi kuzatiim okda. 0 ‘tkir revm atik isitmada asab tizim ining zararlanishi. Revm atik kichik xoreya xastalangan bem orlam ing taxm inan 50% da uchraydi (revm atik ensefalit). Bosh miya bazal yadrolarining zararlanishi va giperkinezlar, m ushaklar gipotoniyasi, reflekslarning o ‘zgarishi, em otsional buzilishlar bilan harakterlanadi. K ichiq xoreya maktab yoshidagi bolalarda ko‘p uchraydi. K asallik tufayli bem orda besaranjom lik paydo b o 'lad i va ular tinch o 'tira olm aydilar. B em orning xulq - atvori o ‘zgaradi, u yig'lo q i, tajang bo ‘lib qoladi, xati ham o'zgaradi. S o 'ngra ixtiyordan tashqari harakatlar y a ’ni giperkinezlar paydo bo'ladi va tashki taassurotlar tufayli ular kuchayadi. Bola ovkatini o 'z i yeya olm aydi, doim qo'l-oyoqlarini har yonga tashlab, tartibsiz harakatlar qiladi. G apirganida g'uldiravdigan bo'lib qoladi. Uyqusida harakatlari susayadi. Xastalik 2 oydan 3 oygacha davom etishi mum kin, aksariyat hollarda u qaytalanib surunkali kechadi. O 'tk ir revm atik isitm aning o 'tk ir kechishida qon tom irlarining zararlanishi natijasida revm atik nefrit kelib chiqishi ehtim oldan holi emas. Bunday holatlarda siydikda nefritga xos o'zg arish lar (gem aturiya, proteinuriya, leykotsituriya) paydo bo'ladi. Shuningdek, revm atik isitma jig a m in g parenxim atoz gepatit shaklida zararlanishiga ham olib kelishi mumkin. Revm atik isitmaning o 'tk ir davrida revm atik plevrit rivojlanishi mumkin: plevra bo'shligida suyuqlik to'planib, perkussiya va auskultatsiya yordam ida aniqlanadi. Ushbu suyuqlik k o'pincha alohida davolashni talab etm asdan, revm atik isitmaga qarshi m uolajalar natijasida 5-7 kun davom ida o 'z -o 'z id a n so'rilib ketadi. Revmatik isitm aning faollik davrida terida xalkasimon (annulyar eritem a) toshm alar, o g 'ir kechgan hollarda esa b u g'inlar atrofidagi teri ostida qattiq tugunchalar (revm atik granulem alar) ni ko'rish mumkin. Bu granulem alam ing kattaligi tirsak donasidan nuxatning xajm igacha bo'ladi. Y uqorida kayd etib o'tilg an belgilar revmatik isitm aning faol davri uchun xosdir. Faol kechadigan revm atik jarayon uchun qon aylanishi yetishm ovchnligi (taxikardiya, nafas olishning tezlashishi, teri va shillik pardalam ing ko'karishi. yurak chegaralarining kengayishi) belgilarini kuzatish mumkin. Revm atik jarayonning faollik darajasi kasallikning klinik belgilari (umumiy axvolning yom onlashishi, b o 'g'im lardagi og 'riq va shish, isitma, yurak tomonidan o'zgarishlar, annulyar toshm a, revmatik tugunchalar) va maxsus laborator tekshirishlar yordam ida aniqlanadi, Kasallikning faol darajasida periferik qonda Ieykotsitoz, neytrofillyoz, eritrotsitlar cho 'k ish tezligining (EC hT) oshishi kuzatiladi. Difenilam in ko'rsatkich (DFA ) va sial kislota (SK ) m iqdorini aniqlash katta aham iyatga egadir. Bem orlar qonida oqsillar nisbatining o'zgarishi, S-reaktiv 10 oqsilning ko'payishi, antistreptolizin - 0 titri, antigialuronidaza va antistreptokinaza (normada 250 yed/ml) ferm cntlarining oshib ketishini aniqlash mumkin. N esterov taklifiga binoan revm atik jarayonning 3-ta faollik darajasi ajratiladi: Kasallik faolligining I darajasida klinik belgilar kam ifodalangan, EChT normada yoki biroz oshgan, DFA (norm a 210-220 yed.), va SK (norm a 190-200 yed.) norm aning yukori chegarasida, EKG da biroz o'zgarishlar bo'lishi mumkin. II daraja faollikda yurak tom onidan belgilar ko‘proq ifodalangan, aritm iya, EChT 30 mm/s, DFA va SK 350 yed gacha ko'tarilgan, antistreptolizin - 0 titri, antigialuronidaza va antistreptokinaza 1,5-2 martagacha oshgan va EKG da o'zgarishlar aniqlanadi. III daraja faollikda yaqqol o 'tk ir revmokardit belgilari, poliartrit, aritm iya, EChT 30 mm/s oshgan, DFA va SK 350 yed ko'tarilgan, antistreptolizin - 0 titri, antigialuronidaza va antistreptokinaza 3-5 m artagacha oshgan va EKG da yaqqol o'zgarishlar kuzatiladi. O 'tk ir revmatik isitm aning nofaol davrida aksariyat bem orlarda shikoyatlar va kasallik belgilari umuman yo'qoladi, laborator ko'rsatgichlar va yurak tom onidan aniqlangan o'zgarishlar m u'tadillashadi. K asallikning nofaol davri bir necha oydan bir necha yilgacha davom etishi kuzatiladi. Download 223.37 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling