Обложка и титульный лист текст научн док., 0

1.4. Zavod sexlari ish vaqtini hisoblash.
Zavod sexlari, ho`jaliklari va hizmatlari ishlab chiqarish maydonlarini yiriklashtirilgan ko`rsatkichlar bo`yicha hisoblash texnologik loyihalashtirish me’yorlari va mavjud o`xshash zavodlari loyihalari asosida amalga oshiriladi.
Ishlab chiqarishning ish rejimi yildagi ish kunlari soni, ish smenasining soatlarda ifodalangan davomiyligi va smenalar soni bilan aniqlanadi.
Ish rejimi loyihalash uchun topshiriq bilan belgilanadi; loyihani ishlab chiqishda ish rejimi sexlar, bo`limlar va uchastkalar bo`yicha jihozlarni yuklanganlik darajasi, ishlab chiqarish jarayonining uzluksizligi va boshqa ko`rsatkichlarga ko`ra aniqlashtiriladi.
Odatda teplovozlarni ta’mirlashdagi ish rejimi 1 smenali qabul qilinadi, ish haftasi 5 kun, dam olish kunlari esa 2 kun olinadi. Bu xolda smenaning o`rtacha davomiyligi quyidagicha bo`ladi:
soat
Alohida sexlar, bo`limlar va uchastkalar bo`yicha ish smenasi davomiyligi mo`ljallanishi va ish sharoitlariga ko`ra mehnat qonunchiligiga muvofiq belgilanadi.
Yillik dastur kichik, jihozlar yuklanishi nisbatan kam bo`lgan xollarda ayrim ishlab chiqarish uchastkalari va xo`jaliklari (alohida uzellarni ta’mirlash uchastkalari, alohida omborlar va boshqalar) ish rejimi bir smenali tashkil etilishi mumkin.
Korxona va uning sexlari ish rejimidan kelib chiqib bir ishchining ish vaqti fondi, shuningdek jihozlar va ish o`rinlarining vaqt fondlari hisoblanadi. Hisoblangan va haqiqiy vaqt fondlari farqlanadi. Ikki dam olish kuniga ega 5 ish kunlik ish haftasi uchun bir ishchining yillik hisoblangan ish vaqti fondi quyidagicha hisoblanadi:
248*8=1984 soat
bu yerda D<sub>I</sub> – kalendar yilidagi ish kunlari soni;
t <sub>sm</sub> – ish smenasining o`rtachi davomiyligi, soat
Yildagi ishchi kunlari soni umumiy kalendar yili fondidan dam olish va bayram kunlarini olib tashlash yo`li bilan aniqlanadi:
D<sub>I</sub> = D<sub>k</sub>-D<sub>d</sub>-D<sub>b</sub> = 365-(105+12)=248
bu yerda yildagi bayram kunlari soni, hisoblashlar uchun joriy yil uchun qabul qilinadi (masalan, 2022 yil uchun 12 kun);
yildagi dam olish kunlari soni, joriy yil uchun qabul qilinadi (masalan, 2022 yil uchun 105 kun qabul qilamiz).
Bir ishchining haqiqiy ish vaqti fondi ta’til kunlari soni, kasallik sababli vaqt sarfi, jamoat ishlarini bajarish va boshqalarni e’tiborga olib, quyidagicha aniqlanadi:
<sub> </sub>
bu yerda – ta’til kunlari soni, ish kunlarida;
– kasallik va boshqa sabablarga ko`ra vaqt sarfini hisobga olish
koeffitsiyenti.
_{ } = (248-24)*8*(1-0,05)= 1702,4 soat
Jihozlarning hisobiy ish vaqti yillik fondi quyidagi tenglama orqali hisoblanadi

bu yerda – jihozlarni bir sutkadagi ishlash vaqti.
_{ }
Jihozlarning haqiqiy ish vaqti yillik fondi quyidagi tenglama orqali hisoblanadi

bu yerda n – smenalar soni;
– jihozlar ta’mirlanishi natijasida foydalanilmaydigan ish vaqti,
ga nisbatan % larda.
Jihozlarni reja bo`yicha ko`rikdan o`tkazish va barcha turdagi ta’mirlar uchun vaqt ga nisbatan 2-8 % ni tashkil qiladi va smenalar soni va ishlab chiqarish jihozi turiga bog`liq.
_{ }