Oʼlchanadigan kattaliklar. Oʼlchashlar xatoliklari.. Reja
Download 0.6 Mb. Pdf ko'rish
|
2- маъруза
- Bu sahifa navigatsiya:
- VI-bob. Tasodifiy xatoliklar. Reja
- Tayanch so‘zlar
- Bevosita o‘lchashlar
- Aniqlik klassi
Takrorlash uchun savollar. 1. Muntazam xatolikni keltirib chiqaruvchi sabablar nimalardan iborat? 2. Muntazam xatoliklar qanday tashkil etuvchilardan iborat? 3. Muntazam xatoliklar qanday kamaytirish usullari mavjud? VI-bob. Tasodifiy xatoliklar. Reja. 6.1. Tasodifiy xatoliklar va ularning taqsimlanishi. 6.2. Tasodifiy xatolikning normal qonun bo‘yicha taqsimlanishi va uning ehtimoliy baholanishi. 6.3. Bilvosita o‘lchash natijalarini qayta ishlash. Tayanch so‘zlar: muntazam xatolik, tasodifiy xatolik, normal taqsimot qonuni, o‘rtacha kvadratik xatolik, ehtimoliy xatolik, ishonchli interval, ishonchli extimollik. 6.1. Tasodifiy xatolik va ularning taqsimlanishi Tasodifiy xatolik biror fizikaviy kattalikni takror o‘lchaganda hosil bo‘ladigan, o‘zgaruvchan, ya’ni ma’lum qonuniyatga bo‘ysinmagan holda kelib chiqadigan xatolikdir. Bu xatolik ayni paytda nima sababga ko‘ra kelib chiqqanligi noaniqligicha qoladi, shuning uchun ham uni yo‘qotish mumkin emas. Haqiqatda o‘lchash natijasida tasodifiy xatolikni mavjudligi takror o‘lchashlar natijasida ko‘rinadi va uni hisobga olish, o‘lchash natijasiga uni ta’siri (yoki o‘lchash aniqligini baholash) matematik statistika usuli yordamida amalga oshiriladi. Bevosita o‘lchashlar natijasining xatoliklarini baholashda quyidagi funksiyadan foydalaniladi: y=f(x 1 ,x 2 ,...x n ), bu erda f - aniq funksiyadir, x 1 ,x 2 ,...x n - bevosita o‘lchash natijasi. Xatolikni baholash uchun esa xatolikning taxminiy formulasidan foydalaniladi. Absolyut (mutlaq) xatolikning maksimal qiymati quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi. y y x x i x x i i m i 0 1 Xatolikning nisbiy qiymati esa quyidagi formuladan topiladi: m 1 i x i x x i y i m i y x x y y y Tasodifiy xatolik esa (uning dispersiyasi) quyidagicha hisoblanadi: y i x x i i m y x i m 2 2 2 1 O‘lchash vositalarini aniqligini, qanchalik aniq o‘lchashini baholash uchun o‘lchash vositalarining aniqlik klassi (sinfi) degan tushuncha kiritilgan. Aniqlik klassi - bu o‘lchash vositalarini shunday umumlashgan xarakteristikasi bo‘lib, ularning yo‘l qo‘yishi mumkin bo‘lgan asosiy va qo‘shimcha xatoliklari chegarasi (doirasi) bilan aniqlanadi. Demak aniqlik klassi o‘lchash vositasining aniqlik ko‘rsatkichi emas, balki uning hususiyatlari bilan belgilanadi, aniqlanadi. Download 0.6 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling