O‘yin texnologiyalarning o‘ziga xos turi sifatida musiddinova shoira asaka tumani 36-mtt

11. “Seminarning boshidan oxirigacha qatnashish” qonuni. Bu ishtirokchilarda 

---

105 
mas’uliyatni vujudga keltirish uchun zarur bo‘lgan tamoyildir. 
12. “Ixtiyoriylik” qonuni. Seminarda o‘z mulohazalarini bayon qilish, 
munozaralarda, o‘yin va mashqlarda ishtirok etishda ixtiyoriylikni joriy qilishi mumkin. 
13. “Vaqtni tejash – sarishtalik” qonuni. Guruh ishtirokchilari trening 
mashg‘uloti davomida gaplarini imkon qadar qisqa, lo‘nda ifodalashi, mavzu doirasidan 
chetga chiqib ketmasligi lozim. 
14. “SHaxsni baholamaslik” qonuni. Har bir ishtirokchi o‘z fikr-mulohazalarini, 
hissiyotlarini bayon qilishi mumkin, biroq bunda boshlovchi va qolgan ishtirokchilar 
hikoyadagi vaziyatnigina muhokama qilishlari kerak va so‘zlovchining o‘sha paytdagi 
xulq-atvori, hatti-harakatini baholashdan qochishlari kerak. Masalan: “O‘sha paytda siz 
jahlga berilmasligingiz yoki bunday demasligingiz kerak edi” va hokazo. Buning o‘rniga 
bunaqa vaziyatda men bunday qilardim yoki deyardim kabi variantlarda so‘zlashish yoki 
fikrini bildirish so‘raladi. 
Ishtirokchilar bir-birlariga do‘stona munosabatda bo‘lishi, bir-birlarining 
hissiyotlarini hurmat qilishlari kerak (Masalan: ketishi kerak bo‘lib qolsa albatta 
boshlovchini ogohlantirishi va aksincha). 
Bundan tashqari trener tomonidan quyidagilar alohida ta’kidlab o‘tilishi shart: 
1. Birovning fikrini umuman noto‘g‘ri deb hisoblagan yoki unga qo‘shilmagan 
taqdirda ham uni to‘xtatib qo‘yish yoki ustidan kulishga hech kimning haqqi yo‘q. 
2. Ishtirokchilar bir-birini mas’haralashi yoki g‘ururiga tegadigan gaplar aytishi 
mumkin emas. 
3. Ishtirokchilar ham, boshlovchi ham, agar savol uning shaxsiy hayotiga tegishli 
bo‘lsa, javob bermaslik huquqiga ega. 
2. Boshlovchiga savollar va fikrlar anonim tarzda berilish imkoniyati yaratilishi 
shart. Lekin bu haddan tashqari chegaradan chiqish imkonini bermasligi, ya’ni 
boshlovchining shaxsiyatiga tegish kabilarga yo‘l qo‘yilmasligi ta’minlanishi kerak. 
Me’yorlarni mashg‘ulot o‘tkazishdan avvalroq katta qog‘ozga yozib, xonaga osib 
qo‘yish yoki guruh a’zolari bilan birgalikda «Fikriy hujum» usuli orqali aniqlashtirib 
olish maqsadga muvofiq. 
Bu, birinchi guruhiy kelishuv hisoblanadi. Bunda shu narsa muhimki, har bir 
kishining fikrini albatta eshitish, nima uchun bu tamoyilga xayrixohligi yoki noroziligini 
izohlashini so‘rash lozim. Tamoyillarni tasdiqlashni ovozga qo‘yish kerak emas. Agar 
kimdir guruhning fikriga norozi bo‘ladigan bo‘lsa, uni ko‘ndirishga harakat qilish yoki 
guruh boshqa qarorga kelishi lozim bo‘ladi. CHunki uning fikrini inobatga olmaslik - 
guruhdagi psixologik iqlimga salbiy ta’sir etishi aniq. YA’ni, fikri inobatga olinmagan 
ishtirokchida norozilik holati paydo bo‘ladi va bu uning treningdagi butun ishtiroki 
davomida minus holatlarni keltirib chiqarishi mumkin. Bundan tashqari unda ruhiy 
tushkunlik, o‘z-o‘zini baholashning pasayishi va hokazolar ham paydo bo‘lish ehtimolini 
tug‘diradi.