O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus t a ’lim vazirligi

Poyasi o'tsim on, tik o'sadi, 3-4 bo'g'im larga ega, bo'yi 50-120 sm.
Bargi lansetsimon, o 'tk ir, g'adir-budir, tuksiz yoki ju d a kam tukli 
b o 'la d i. B arg tilc h a s i k o n u s s im o n 3-5 m m b o 'la d i, g u ito 'p la m i 
supurgisimon tarqoq, b a ’zan yon shoxlari bir tom onga o'sgan bo'ladi 
(3-rasm).
Gulto ‘plami - boshoq, 2-4 gulli, b a ’zan bir gulli bo'ladi.
Mevasi. Doni uzunchoq tukli, ko'pchilik navlarida qobiqli, qobiqsiz 
shakllari ham bor. U yanchilganda qobiqlari oson ajraladi. O 'zbekistonda 
sulining D o'stlik-85,T oshkent-l,U spex navlari ekiladi. Bular kuzgi suli 
navlaridir. Bahorgi sulining «Uzbekskiy shirokolistniy» navi ekiladi.
NAZORAT SAVOLLARI
1. Nim a uchun sulini O 'zbekistonda kuzda ekish mumkin?
2. Suli unidan non yopiladimi?
M a k k a jo ‘xori
Ahamiyati. M ak k ajo 'x o ri eng qim m atli, yuqori hosilli donli o'sim lik 
hisoblanib oziq-ovqat, yem -xashak, texnik va agrotexnik aham iyatga 
ega.
Oziq-ovqat sifatida m akkajo'xorining doni ishlatiladi. Uning doni juda 
ham to'yim li hisoblanib, tarkibida o 'rta c h a 10,6 foiz oqsil, 68-69 foiz 
azotsiz ekstraktiv m oddalar, 4,3 foiz moy, 2,0 foiz to'qim ula, 1,4 foiz kul 
m oddalariga ega. Lekin m akkajo'xori donidagi oqsil m iqdori kam bo'ladi. 
Shu sababli m ak k ajo 'x o ri uniga 25-30 foiz b u g 'd o y uni qo'shilib non 
tayyorlanadi. Bundan tashqari m akkajo'xori donidan yorma tayyorlanadi, 
sut-m um pishish davrida uni qovurilgan va qayn atib pishirilgan holda 
oziq-ovqat sifatida ishlatish m um kin. U n d a n tash q a ri konserva ham
tayyorlash mumkin.
Y em -xashak sifatida m ak k ajo 'x o rin in g doni va poyasi ishlatiladi. 
U ning doni ju d a to 'y im li b o 'lib , 1 kg m a k k a jo 'x o ri doni 1,34 ozuqa 
birligiga ega. Uy parrand alarig a va m ollarga butunlgicha yoki yorma 
holda beriladi. Poyasi k o 'k holicha chorva m ollariga beriladi va undan

---

xiim
I
i
.
i
к tayyorlanadi, doni sut-mum pishish davrida o ‘rilganda esa uning 
p o y iu id a n y u q o ri s ifa tli silo s ta y y o rla s h m’u m k in . S o ’tasi bilan
Itiyyorlangan silosning 1 kilogrammda 0,22 ozuqa birligi bor.