O„zbekistоn respublikаsi оliy vа o„rtа mахsus tа‟lim vаzirligi sаmаrqаnd dаvlаt universiteti

Yaponiya geosiyosati ssenariylari. Ushbu qator masalalar asosida 
Yaponiyaning geosiyosiy o‗yinini rivojlantirishning bir nechta variantlarini 
yaratish mumkin. 
Birinchi ssenariy. Mahalliy imidj mojarolari va ichki iqtisodiy 
muammolardan charchagan AQSh ta'sir doiralariga sarf-xarajatlarni qisqartirishga 
qaror qildi. Xitoy o‗zining milliy manfaatlari doirasini mustahkamlamoqda va 
kengaytirmoqda. Amerika Qo‗shma Shtatlari Osiyoda boshqa ittifoqlarni 
tuzmoqda va ta'sir doiralarini ajratmoqda. Bunday holda Yaponiya Xitoy ta'sir 
doirasiga tushib qolishi mumkin.
Ikkinci ssenariy. qo‗shma Shtatlar mintaqadagi hukmron mavqega bo‗lgan 
da'vosini saqlab qoladi. Ular Xitoy bilan munosabatlarni rivojlantirmoqdalar, shu 
bilan birga o‗z ittifoqchilari va sheriklari yordamida qamoq tizimini 
yaratmoqdalar. Ushbu jarayonda Yaponiya asosiy rol o‗ynaydi. Yaponiya 
Hindiston va Xitoy ochiqdan ochiq raqobatga kirishmasdan, Xitoyning Osiyodagi 
ta'sirining o‗sishi uchun muvozanat bo‗lib xizmat qiladi. 
Uchinchi ssenariy. Ko‗p tomonlama Osiyo-Tinch okeani hamkorligi 
Yaponiya manfaatlariga javob beradi. Vaqt o‗tishi bilan ushbu hamkorlik uchta 
ijobiy oqibatlarga olib kelishi mumkin: 1) Xitoyga ta'sir o‗tkazishda yordam 
berishi mumkin (shuningdek, uni ehtiyotkorlik bilan o‗z ichiga oladi); 2) 
Amerikaning Osiyoda qolishiga yordam berishi mumkin. Uning hukmronligini 
1
З. Бжезинский. Великая шахматная доска. М.: Междунар. отношения, 1998 

---

169 
bosqichma-bosqich susaytirishi kerak; 3) iqtisodiy sherik sifatida Yaponiyaning 
Osiyodagi ta'sirini oshirishga yordam berishi mumkin. 
To„rtinchi ssenariy. Ushbu ssenariy iqtisodiy hayotni qo‗llab-quvvatlash 
uchun turli xil resurslarga ega bo‗lgan davlatlarning ittifoqlarini (Yevropa ittifoqi 
kabi) tashkil etishga asoslangan. Iqtisodiyotni asosini energetika tashkil etadi. 
G‗arbda keng tarqalgan fikrdan farqli o‗laroq, postindustrial iqtisodiyot sanoat 
iqtisodiyotiga qaraganda energiyaga beqiyos darajada ko‗proq ehtiyoj sezadi va 
tejovchi texnologiyalarining rivojlanishi bu yerda yordam bermaydi. Binobarin, 
kelgusi o‗n yilliklarda jamiyatni rivojlantirish uchun ustun bo‗lgan resurslar 
odatdagi energiya qiymatlari bo‗lib qoladi, masalan, neft, gaz, uran va kokslangan 
ko‗mir va h.