О‘zbekiston respublikasi oliy va О‘rta maxsus ta’lim vazirligi Qarshi muxandislik iqtisodiyot

q_p = q + Δa_cT + 1/2Δa₁T² + 1/3Δa₂ T³
Q_t.k.i. = GcΔt, yoki Q_t.k.i. = K_n.a.k.F(t_is - t_sovuk)b
YoqilG‘ilarni yoqish issiqligi. Mendeleyev tenglamasiga muvofiq:
Q_yo.yo.i.= 339,3*s + 1256*N – 109(0 - S) – 25,2(9N +W)

S, N, O, S –uglerod, vodorod, kislorod, oltingugurt % miqdorlari.

W – nomlik % miqdori.

G₁ = 105 ohaktosh va koksdan iborat bо‘lgan shixtani kuydirishda aniqlansin: 1) tarkibida a = 91% S, v = 7% ?, s = 2% suv bО‘lgan koks sarfi; 2) О‘choq gazi % tarkibida; 3) Kuydirish reaksiyasi issiqligi, agarda moddalarning xosil bо‘lish issiqliklari quyidagicha bо‘lsa:

Q_CaCO3 = 1206000 kDj/kmol; Q_CaO = 635100 kDj/kmol;

Q_CO2 = 393510 kDj/kmol;

Ohaktoshni parchalanish darajasi x = 95,0 va α = 1,4 marta kо‘p bulayotgan bulsa;

Yechim: 1) 1 kmol, ya’ni 100 kg oxaktoshni termik parchalanishi

CaCO₃ CaO +CO₂ –Q

Issiqligi Q₁=Q_CaO + Q_CO2 – Q_CaCO3 =635100 [phone] =

• 
  177390 kDj/kmol.
  

Pargalanish darajasi e’tiborga aniksa
Q₂=Q₁ =(-177390) 0,95 = - 168520kj/kmol

YA’ni shuncha issiqlik 100kg yoki 1 kmol ohaktoshni kuydirish uchun keark ekan, ya’ni reaksiya endotermik ekan.

Toza uglerod yonish issiqligi q_c = 32784 kDj/ kg bО‘lsa G1 = 105 oxaktoshni kuydirish uchun kerak bО‘lgan issiqlikni (agarda uglerod tuliq yonsa) xosil qiluvchi uglerod miqdori:

G₂ = uglerod

Agarda koksdagi uglerod miqdori a = 91% S bо‘lsa, koks sarfi:

G₃ = koks.
2. О‘choq gazi % tarkibini aniqlash: (SO₂ + O_2(ozod) + N₂)

SO₂ miqdori: a) SaSO₃ = SaO + SO₂ – Q₁

B) S + O₂ = SO₂ + Q₂
10t ohak tosh parchalanganda chiqadigan SO miqdori:

100kg SaSO₃ __ 22,4m³ SO₂

10000 kg SaSO₃ __ V₁
V₁ =
B) 514 uglerod yonganda SO2:

V₂ = xosil bО‘ladi.

Barcha SO₂: V3 = V1 + V2 = 2128 + 959,5 = 3087,5 m³ SO₂

Kislorod miqdori :

Koks yoqish uchun SO₂ miqdoriga teng O₂ miqdori:

V₄ = V₂ = 959.5m³ O₂

Agarda α = 1,4 ligini e’tiborga olsak, O₂ miqdori:

V₅ = V4*α = 959.5*1.4 = 1343.3 m³ O₂

Reaksiyaga kirishmay qolgan ozod O₂ miqdori:

V₆ = V₅ – V₄ = 1343.3 – 959.5 = 383.8 m³ O₂

Havo bilan kiradigan N₂ miqdori:

V₇ = m³ N₂

Shunday qilib, о‘choq gazi tarkibi:

SO₂ = V₃ = 3087.5 m³ yoki R_SO2 = 36,2%(h)

O₂ = V₆ = 383.3 m³ R_O2 = 4,5% (h)

N₂ = V₇ = 5060.7 m³ R_N2 = 59.3% (h)
Jami: 8532m³ R = 100%