O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti nuridin yusupovich jo’rayev moliyaviy hisobot
Moliyaviy hisobot
- Bu sahifa navigatsiya:
- 7.6. Konsolidatsiyalashgan moliyaviy hisobotni tuzish oldidan amalga oshiriladigan hisob ishlari
| Ko’rsatkichlar
|
Balans |
Bozor | |
|
Foydalanilmayotgan | |||
|
|
qiymati |
qiymati |
rezervlar |
|
|
|
|
|
|
Aylanmadan |
tashqari |
|
|
|
aktivlar |
|
|
|
|
Yer uchastkalari |
5.000.0 |
7.00 |
5.000.000 |
|
Uskunalar |
7.000.0 |
9.00 |
7.000.000 |
|
Aylanma aktivlar |
16.000. |
|
|
|
Ustav kapitali |
10.000. |
|
|
|
Rezervlar |
8.000.0 |
|
|
|
Majburiyatlar |
10.000. |
|
|
Birinchi yilda balans qiymati usuli. Bunda sotib olish va qaram jamiyatning o’z mablag’i mos ulushi o’rtasidagi farqni aniqlash birinchi bosqich sanaladi:
|
Хarid qiymati |
10.000. |
|
|
(-) qaram jamiyatning o’z mablag’i mos |
|
|
|
ulushi (+)0,4*( 10.000.000+8.000.000) |
|
7.200.000 |
|
|
|
|
|
Og’ishish |
2.800.0 |
|
|
|
00 |
|
Jadvaldan ko’rinib turibdiki, og’ishish 2.800.000 so’mni tashkil etgan. Shu bilan birga, uning muayyan qismini chetlashish summasini kamaytiradigan va alohida hisoblanadigan foydalanilmagan rezervlar tashkil qiladi:
|
Og’ishish |
|
2.800.000 |
|
|
(-) Yer uchastkalari» moddasida |
foydalanilmagan |
800.000 |
|
|
rezervlarining mos ulushi (q0,4*2.000.000) |
|
| |
|
|
|
| |
|
(-) qaram jamiyat o’z kapitalining |
mos ulushi (+) |
800.000 |
|
|
0,4*2.000.000 |
|
| |
|
Firma bahosi |
|
1.200.000 |
|
"Bu yerda qolgan qiymat firma bahosini ifodalaydi.
Qaram jamiyatdagi ishtirokning balans qiymati quyidagicha aniqlanadi:
|
sotib olish qiymati |
10.0 |
|
|
(+)Hisobot yili daromadining mos ulushi |
3.60 |
|
|
(-) Firma bahosining hisobdan chiqarilishi (q) |
300. |
|
|
1.200.000*0,25 |
000 |
|
|
127 |
|
|
|
(-) |
«Uskunalar» |
moddasi |
bo’yicha |
|
|
160.000 |
| |
|
foydalanilmagan rezervlarning |
hisobdan |
chiqarilishi |
|
|
|
| ||
|
(q800.000*0,20) |
|
|
|
|
|
| ||
|
Balans qiymati (Equity) |
|
|
13.1 |
|
|
| ||
|
qaram jamiyatda ishtirok etish, shu jumladan |
|
|
13.140.00 |
| ||||
|
Ishtirok |
qiymatini balans |
qiymatidan |
og’ishishi 2.800.000- |
|
2.500.000 |
| ||
|
300.000) |
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
Shunday qilib, konsolidatsiyalashgan moliyaviy hisobotda aks ettiriladigan balans qiymati 13.140.000 so’mni tashkil etadi. Odatda, u og’ishish summasini ko’rsatish orqali quyidagicha aks etadi:
Shu bilan birga 2.500.000 so’m dastlabki og’ishish (2.800.000) hamda foydalanilmagan zaxiralar va firma bahosini hisobdan chiqarish o’rtasidagi farq hisoblanadi. Foydalanilmayotgan rezervlar va firma bahosini amortizatsiya qilish moliyaviy natijalar to’g’risidagi konsolidatsiyalashgan hisobotda quyidagi buxgalteriya yozuvlari yordamida aks ettiriladi:
Debet qaram jamiyatlarda ishtirokining
moliyaviy natijasi 460.000 so’m
Kredit 0630 «qaram xo’jalik jamiyatlariga
investitsiyalar» 4.000.000 so’m
qaram jamiyatlarning hisobot yili foydasidagi mos ulushi quyidagi buxgalteriya yozuvlari orqali rasmiylashtiriladi:
Debet 0630 «qaram xo’jalik jamiyatlariga
investitsiyalar» 3.600.000 so’m
Kredit qaram jamiyatlarda ishtirokning
moliyaviy natijasi 3.600.000 so’m
Natijada, Bosh va shuba korxonalari guruhining moliyaviy natijalar to’g’risidagi konsolidatsiyalashgan hisobotining «Qaram jamiyatlarda ishtirok etishning moliyaviy natijalari» moddasida 140.000 so’m miqdoridagi summa aks ettiriladi.
7.6. Konsolidatsiyalashgan moliyaviy hisobotni tuzish oldidan amalga oshiriladigan hisob ishlari
Konsolidatsiyalashgan moliyaviy hisobotni tuzishdan oldin yuqorida ko’rib o’tilgan usullarga tayangan holda amalga oshiriladigan hisob ishlari bajariladi. Konsolidatsiyalashgan moliyaviy hisobotlarni tayyorlashdan oldin bosh jamiyat va unga qarashli barcha shuba jamiyatlar moliyaviy hisobotlari aktivlarning bir xil moddalarini, majburiyatlarni, o’z mablag’i, daromadlari va xarajatlarini satrma-satr umumlashtirish uchun tayyorlanishi lozim.
Konsolidatsiyalashgan moliyaviy hisobot jamlangan hisobotdan farqli o’laroq, yagona jamiyat moliyaviy axborotidan iborat bo’lishi uchun uni tayyorlashdan oldin jamiyat ichki hisob-kitoblari va operatsiyalariga tegishli ma’lumotlar chiqarib tashlanishi lozim.
Bosh jamiyat va shuba jamiyatlarining bir-birlaridagi ulushlar qiymati har birining o’z moliyaviy hisobotlarida aks ettirilganligi bilan konsolidatsiyalashgan
128
moliyaviy hisobotda o’z aktivlari va sarmoyasini ikki marotaba ko’rsatmaslik uchun shuba jamiyatlariga bosh jamiyat investitsiyalarining balans qiymati va har bir shuba jamiyatning bosh jamiyat sarmoyasidagi ulushi, bosh va shuba jamiyatlar o’rtasida o’zaro hisob-kitob qilish hisobvaraqlari bo’yicha saldo hamda daromadlar, xarajatlar, dividendlar bo’yicha guruh ichidagi operatsiyalar konsolidatsiyalashgan moliyaviy hisobotni tuzish oldidan chiqarib tashlanadi.
Shuni alohida ta’kidlash kerakki, daromadlar, xarajatlar, dividendlar bo’yicha guruh ichidagi operatsiyalar natijasida vujudga keladigan amalga oshmagan foyda va zararlar, qoplanishi mumkin bo’lmagan zararlar konsolidatsiyalashgan moliyaviy hisobotda o’z aksini topishi uchun chiqarib tashlanmaydi.
Konsolidatsiyalashgan moliyaviy hisobotni tuzish oldidan shuba jamiyat sof daromadida shuba jamiyat xo’jalik faoliyatining sof daromadlari (zararlari) hamda sof aktivlarining bosh jamiyatning bevosita yoki bilvosita shuba jamiyatlardagi ishtiroki ulushiga to’g’ri kelmaydigan kamchilik ishtirokining bosh jamiyatga tegishli sof daromad miqdorini aniqlash hamda kamchilik ishtiroki ta’sirida guruhning daromadini kamaytiradigan ulushni aniqlash lozim. Kamchilikning ulushi konsolidatsiyalashgan balansda majburiyatlar va o’z sarmoyasidan alohida ko’rsatilishi, shuningdek, guruhlar daromadida kamchilik ulushi ham alohida ko’rsatilishi uchun ma’lumotlar umumlashtirishdan oldin tayyorlanishi lozim.
Agar biror shuba jamiyatning moliyaviy hisoboti (masalan O’zbekistondan tashqarida joylashgan shuba jamiyatning moliyaviy hisoboti) konsolidatsiyalashgan moliyaviy hisobot tuzilgan hisobot davri uchun tuzilgan bo’lib, lekin konsolidatsiyalashgan moliyaviy hisobotning hisobot vaqtidan farq qiladigan hisobot sanasida tuzilgan bo’lsa, bunday shuba jamiyat o’sha hisobot vaqti uchun oraliq moliyaviy hisobot tuzishi lozim.
Konsolidatsiyalashgan moliyaviy hisobotlar o’xshash operatsiyalar va moliyaviy-xo’jalik faoliyatining boshqa voqealari uchun yagona hisob siyosatidan foydalanish asosida tayyorlanishi hamda yagona hisob siyosatidan kelib chiqib, guruh jamiyatlari hisobotlari umumlashtirish uchun tayyorlanishi lozim. Agar guruh ishtirokchilaridan biri o’xshash operatsiyalar bo’yicha konsolidatsiyalashgan moliyaviy hisobot tuzish chog’ida qabul qilingan hisob siyosatidan farq qiladigan hisob siyosatidan foydalangan taqdirda, konsolidatsiyalashgan moliyaviy hisobotni tuzishdan oldin bu moliyaviy hisobotlarga tegishli o’zgartishlar kiritiladi.
Do'stlaringiz bilan baham:
