Reja: Matnli masala tushunchasi

SONI

TOVUQLAR	QUYONLAR	OYOQLAR
30	5	80
25	10	90
23	12	94

Yechimning ushbu usulida eng asosiysi – sonlarni aprobatsiya qilish (sinovdan o'tkazish) kabi eng oqilona yo'lni tanlash kerak.

Nostandart masalalarni mulohaza yuritish usuli bilan yechish o'quvchilarga taqqoslash, kuzatishga doir tajribalarni to'plashga, murakkab bo'lmagan matematik qonuniyatlarni aniqlashga, isbot talab etadigan farazlarni o'rtaga tashlashga imkon beradi. Shu munosabat bilan o'quvchilarda deduktiv mulohaza yuritishga ehtiyoj tug'ilishi uchun sharoit yaratiladi. Bunday masalalar o'qituvchiga o'quvchilarda mehnatsevarlik, maqsadga erishishda tirishqoqlik kabi shaxsiy axloqiy xislatlarni tarbiyalashga yordam beradi.
Shu bilan birgalikda:
1) masalaga qiziqish;
2) masalani yechishga bo'lgan xohish;
3) masalaning yechimni topishga ishonch kabi zaruriy shart-sharoitlarni yaratadi. Agar o'qituvchi matematikaga qiziqsa va bu qiziqishni o'z o'quvchilarida ham tarbiyalay olsa, nostandart masalalarni yechish sinfdan tashqari (to'garak) ishlarda ham, shuningdek, darsda ham amalga oshirilishi mumkin.
Xulosa o'rnida shuni aytish mumkinki, hozirgi zamon boshlang'ich matematika kursi, unga kiruvchi mantiq elementlari va tegishli metodik ishlanmalarning maxsus alohida ta'kidlari natijasida o'quvchilarda mantiqiy mahoratlarni o'stirishga xizmat qiluvchi nostandart masalalarni yechishni to'laqonli va maqsadga yo'naltirilgan holda o'tkazish imkonini beradi. Shu bilan bir qatorda matematika o'qitish jarayonida nostandart masalalardan foydalanish imkonini beradigan quyidagi takliflarni berish mumkin: – boshlang'ich sinf matematika kursini o'rganishda aniq maqsadga yo'nalganlik (o'qituvchida mashg'ulot, mavzu, bo'lim maqsadini qo'yish, maqsadni tabaqalashtirish, aniqlash tirish va integratsiyalash; dars maqsadlarini ajratish; o'quvchilar faoliyatini takomillashtirishga ijodiy yondashish); – boshlang'ich sinf matematika kursi o'quv materialini tanlash va dasturlashtirilgan ta'limni amalga oshirish, uni integratsiyalash, mazmunga mos nostandart masalalar tizimini yaratish. Muammoning bundan keyingi o'rganilishi ta'lim texnologiyasi qonuniyatlari, tamoyillari, mexanizmlari, optimallashtirilgan dasturlar va DTS mazmunini va ularni shakllanishining o'zaro bog'liqligi asosida, o'rganish bilan chuqur tadqiq etilishi mumkin.
O‘quvchi matnli masalalar yechish san’atini puxta egallab olishi uchun har bir bosqich tog‘risida alohida to‘xtalib o‘tamiz.
Tenglama tuzish orqali masala yechish, masala talabida so’ralgan miqdorni imkoniyati boricha biror harf bilan belgilash, masala shartida qatnashayotgan boshqa miqdorlarni belgilangan harf orqali ifodalash, masala shartida ko’rsatilgan miqdoriy munosabatlarni, amallarning mantiqan to’g’ri ketma-ketligi orqali ifodalaydigan tenglama tuzish va uni yechish orqali masalaning talabini bajarish demakdir.
Masalalarni tenglama tuzish orqali yechishni quyidagi ketma-ketlik asosida olib borish maqsadga muvofiqdir.
1. Masala talabida so’ralgan miqdorni, ya’ni noma’lum miqdorni harf bilan
belgilash. Masalan “Harakat bilan bog‘liq ko‘plab masalalarda ko‘pincha noma’lum o‘rnida tezlik, masofa va vaqt olinadi. Bunday hollarda bu kattaliklarni mos ravishda