Soyibjon tillaboyev, akbar zamonov
Download 6.86 Mb. Pdf ko'rish
|
9-sinf Ozbekiston tarixi 2014-yil [uzsmart.uz]
|
X alq o g ‘zak i
ijod iyoti ! 0 ‘zingizni sinang! 0 ‘m irbek laqqi — ... G uloyim - «Q irqqiz» — ... D ostonlar Ilm -fan XIX asr oxiri — XX asr boshlarida qoraqalpoqlarda bir qancha m adrasalar boMib, ulam ing eng kattalari Qoraqum eshon va Tosh m adrasalari edi. Qoraqum eshon madrasasi XIX asr o ‘rtalarida qurilgan. D astlab u m asjid vazifasini bajargan. Tosh m adrasa esa 1841-yil MangMt hokim i Xo janiyoz tom onidan qurdirilgan. M adrasada ta ’lim ikki bosqichli boMib, birinchi bosqichda arab tili grammatikasi o ‘rganilgan bo 4Isa, keyingi bosqichda diniy-huquqiy bilim lar o ‘qitilgan. XIX asr oxirida qoraqalpoqlarning ilk yozm a asarlari paydo boMa bosh ladi. Qoraqalpoq shoirlari Kunxo ja (1799—1880), Otash Olshinboy (1788— 1875), A jiniyoz (1824—1878) kabilam ing nom lari keng tanildi. U lar bilimdon, o ‘z taqdirini xalqi taqdiri bilan bogMagan kishilar edi. M asalan, K unxo‘ja o ‘z ijodiyotini ovullam ing oddiy ahliga, ulam ing kundalik m ehnati va turmushi- ga bagMshladi. U adolatsiz tartiblam i qattiq qoraladi. Ajiniyoz Qasiboy o ‘gMi (taxallusi Zevar) M o ‘ynoqdagi eski maktabda, so‘ngra Xivadagi Sherg‘ozixon m adrasasida o ‘qigan. Qoraqalpoq ziyolilari orasida birinchilardan boMib oxund (o ‘qimishli, ilmli kishi; xalq dostonlari- ning mahoratli kuychisi) darajasiga erishgan. 0 ‘zbek, qozoq, turkm an tillarini yaxshi bilgan. Shoirning «B o‘zatov» dostonida qoraqalpoq xalqining hayoti, ayniqsa, ulam ing yurtm a-yurt k o ‘chib yurish ja- rayoni bilan bogMiq voqealar katta mahorat bilan tasvirlangan. A jiniyoz adabiy m erosidan bizga 100 ga yaqin she’rlar va dostonlar yetib kelgan. U ning she’rlarida vatanparvarlik, insonparvarlik g ‘oyalari kuylangan. «Qiz M engesh bilan ayti- shuv» dostoni esa xalq orasida m ashhur boMgan. U ning hayoti va ijodi haqida qoraqalpoq yozuv- chisi K. Sultonov «Ajiniyoz» romanini yozgan. Berdaq (1827—1900) qoraqalpoqlarning bu- yuk shoiridir. U qo‘ngMrot umgMga m ansub boMib, O rolbo‘yida tugMlgan. Ovul maktabida, so‘ngra Qoraqum eshon m adrasasida o ‘qigan. 20 yoshidan she’rlar yoza boshlagan va yarim asr Berdaq davom ida turli m avzularda oManlar to ‘qidi. Ber- V Download 6.86 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|